'Bảo tàng tàu cổ' ở biển Bình Châu

Bãi biển ở làng chài Bình Châu sạch đẹp, thoai thoải, trải dài. Làng chài Châu Thuận Biển, xã Bình Châu, huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) có phía trước tiếp giáp với biển, sau lưng là những triền cát cao sừng sững. Giữa làng có lõm sâu hình vòng cung vào sát khu dân cư, người dân địa phương hay gọi là eo biển Vũng Tàu.

Các chuyên gia, nhà khoa học trong nước, quốc tế tham quan "Nghĩa địa tàu cổ", hay còn gọi là bảo tàng tàu cổ đắm ở vùng biển Bình Châu.

Các chuyên gia đi thúng khảo sát cảnh quan thơ mộn. Thạc sĩ Nguyễn Tuấn Lâm - Chuyên gia khảo cổ học dưới nước - cho biết, vùng biển Bình Châu tích hợp nhiều giá trị di sản. "Khu vực này không chỉ có di sản biển phong phú được ví là 'nghĩa địa tàu cổ đắm', với nhiều niên đại khác nhau, mà còn có di sản địa chất về trầm tích núi lửa ở vùng biển gần bờ độc đáo, hiếm hoi của thế giới", ông Lâm nói.

Trầm tích núi lửa tạo nên cảnh quan kỳ thú ở vùng ven biển Bình Châu. Ông Lâm mô tả vùng biển Bình Châu có dải, vách đá trầm tích núi lửa kéo dài hàng cây số. Di sản địa chất còn có các miệng núi lửa cổ, trầm tích của đảo núi lửa xen lẫn rạn san hô tuyệt đẹp trong phạm vi rộng dưới đáy biển.

Xác con tàu cổ chìm còn khá nguyên vẹn dưới đáy biển. Tiến sĩ Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm tiền sử Đông Nam Á, cho biết thêm, 5 năm trước, một nhà khoa học nước ngoài đã vẽ một bản đồ cho những con đường thương mại trên biển, trong đó có mũi tên hướng vào vùng biển Bình Châu (Quảng Ngãi).

Trong hai cuộc khảo sát, khai quật 2 con tàu chìm chứa "kho cổ vật" ở vùng biển Bình Châu vào năm 1999 và tháng 6/2013, các nhà khảo cổ học đều khẳng định hai con tàu cổ này đều bị cháy trước khi chìm xuống biển. “Điều bất ngờ là một số tàu cổ đắm ở vùng biển Bình Châu đều có vết tích cháy đen do hỏa hoạn gây ra. Có thể do các thủy thủ sơ ý hoặc do bị cướp biển tấn công”, TS Việt nhận định.

Đĩa men ngọc chạm nổi hình rồng 700 tuổi - độc bản được tìm thấy trong tàu cổ đắm ở vùng biển Bình Châu. Phó giáo sư Mark Staniforth, Đại học Monash (Australia), chuyên gia khảo cổ di sản văn hóa dưới nước, nhận định, nhiều tàu cổ đắm với mật độ dày đặc ở khu vực này đã minh chứng Bình Châu là thương cảng cổ từng giao thương trên biển sầm uất vào bậc hiếm hoi trên thế giới.

Chum đựng tiền cổ được tìm thấy trong tàu cổ đắm ở vùng biển Bình Châu. "Di sản văn hóa dưới nước nơi đây thật quý giá. Nếu Việt Nam khai thác tiềm năng du lịch kết hợp lặn biển ngắm tàu cổ thì thật tuyệt vời", vị phó giáo sư nói.

Ngư dân làng chài Bình Châu kéo lưới bắt cá gần bờ.

Thủy sản tươi ngon - thành quả sau buổi lao động kéo lưới của ngư dân.

Cá chìa vôi - món ăn đặc sản ở làng chài Bình Châu.

Du khách trải nghiệm dụng cụ cào sò độc đáo của ngư dân làng chài Bình Châu.

Thỏa thích lặn ngụp trong làn nước biển mát lành bên gành đá trầm tích núi lửa kỳ thú ven vùng biển Bình Châu. Tỉnh Quảng Ngãi đã mời chuyên gia quốc tế nghiên cứu lập bản đồ, hồ sơ di sản văn hóa biển Bình Châu, đề xuất Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch công nhận là quần thể di tích tàu cổ đắm cấp quốc gia, mời gọi nhà đầu tư vào lĩnh vực dịch vụ du lịch gắn với lặn biển ở những khu vực có tàu cổ đắm.

Minh Hoàng