Bloomberg: VnIndex đánh bại TTCK Pakistan, MSCI đã lầm khi không nâng hạng thị trường Việt Nam?

Kể từ ngày 21/6, khi Pakistan được đưa vào chỉ số thị trường mới nổi MSCI Emegering Markets Index tháng 6 vừa qua, triển vọng dòng vốn mới lên tới hàng trăm triệu USD sẽ đổ vào thị trường này vẫn chưa thể trở thành hiện thực. Sau gần 1 tháng, chỉ số KSE100 Index của Pakistan đã giảm 13% trong thời gian đó, trong khi ngược lại chỉ số Vn Index đã tăng 5% trong cùng kỳ và tăng tổng cộng 17% kể từ đầu năm.

Kể từ ngày 21/6, thị trường Pakistan giảm điểm mạnh trong khi thị trường Việt Nam tăng điểm tốt. Nguồn: Bloomberg.

Một phần nguyên nhân khiến chứng khoán Pakistan giảm điểm có thể là do các nhà đầu tư chốt lãi. Thông thường 1 thị trường sẽ tăng trưởng mạnh trong 18 tháng trước khi MSCI đưa ra quyết định nhờ dự báo nâng hạng, và chỉ số KSE100 vẫn tăng 14% so với khi thị trường này được MSCI nâng hạng tháng 6/2016. Trước khi vào nhóm mới nổi, Pakistan có tỷ trọng 8,9% trong chỉ số thị trường cận biên MSCI Frontier Markets Index, nhưng giờ đây nó chỉ chiếm 0,1% của chỉ số mới nổi. Kết quả là, những quỹ đầu tư thụ động chuyên nhắm đến các thị trường cận biên sẽ rút khỏi Pakistan, trong khi các quỹ thị trường mới nổi vẫn còn dè dặt với “tân binh” này.

Tuy nhiên, vấn đề của Pakistan có gốc rễ sâu xa hơn nhiều và không đơn thuần thuộc về dòng chảy vốn theo danh mục.

Cả Pakistan và Việt Nam đều neo đồng nội tệ vào USD. Tuy nhiên, Việt Nam có được cán cân thương mại thặng dư trong khi Pakistan thì thâm hụt. Trong báo cáo đánh giá mới nhất, Quỹ tiền tệ quốc tế IMF ước tính tiền đồng đang bị định giá thấp hơn 10,3% so với giá trị thực. Ngược lại, đồng rupee của Pakistan ở mức cao hơn 10 đến 20% so với giá trị thực.

Đồng rupee của Pakistan giảm mạnh nhất 9 năm hôm 3/7. Nguồn: Bloomberg.

Đối với các nhà đầu tư quốc tế coi động thái của MSCI là chỉ báo, một nền kinh tế phải chịu áp lực phá giá nội tệ hiển hiện rõ ràng là 1 nơi quá nguy hiểm để đầu tư vào. Ngày 5/7, đồng rupee sụt giảm 3,1%, mạnh nhất trong 9 năm. NHTW nước này cho biết họ vừa phá giá nội tệ trong bối cảnh các dấu hiệu tiêu cực của nền kinh tế đè nặng lên cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào năm 2018. Nhà đầu tư còn bị “hù dọa” bởi cuộc điều tra tham nhũng nhằm vào Thủ tướng Nawaz Sharif.

1 ngày sau đó, Thủ tướng Sharif bổ nhiệm cựu Bộ trưởng Tài chính Tariq Bajwa làm Thống đốc mới của NHTW Pakistan. Như vậy đồng nghĩa giờ đây NHTW Pakistan không còn là 1 định chế độc lập, đặc biệt trong việc phát hành trái phiếu trên thị trường quốc tế.

Khi MSCI đánh giá có nên nâng hạng 1 thị trường hay không, tổ chức này chú ý rất nhiều đến tính thanh khoản. Trên TTCK Việt Nam vẫn còn nhiều ràng buộc đối với nhà đầu tư nước ngoài, trong khi Chính phủ Pakistan đã thể hiện được quyết tâm cải cách và thoái vốn nhà nước mạnh mẽ hơn. Vụ bán 1 tỷ USD cổ phần ở Habib Bank (là ngân hàng lớn nhất Pakistan) cho nhà đầu tư nước ngoài năm 2015 là ví dụ điển hình.

Nhưng khái niệm thanh khoản của MSCI có thật sự ý nghĩa? Ở Pakistan chỉ có 19 cổ phiếu có doanh thu giao dịch trung bình hàng ngày đạt 1 triệu USD trở lên, trong khi ở Việt nam có 45 cổ phiếu đáp ứng tiêu chí này. Chính phủ Việt Nam cũng đang dần dần dỡ bỏ giới hạn về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Giới hạn đối với cổ phiếu Vinamilk – “con cưng” của các nhà đầu tư nước ngoài – đã được dỡ bỏ cách đây 1 năm.

Và cũng đừng quên lịch sử nhiều rắc rối của TTCK Pakistan. Đất nước Nam Á này đang được MSCI xếp hạng mới nổi khi quyết định đóng băng toàn bộ thị trường được Chính phủ Pakistan đưa ra trong khủng hoảng tài chính 2008. Đây cũng chính là sự kiện khiến TTCK Pakistan bị giáng cấp xuống thị trường cận biên. Chưa hết, tháng 3/2015, chỉ số KSE100 sụt giảm 10% trong 5 ngày chỉ bởi 1 nhà đầu tư: quỹ Everest Capital (có trụ sở ở Miami, Mỹ) bán ra gần 70 triệu USD để bù đắp cho vụ đặt cược tồi tệ vào đồng franc Thụy Sĩ.

Sau những đợt bán tháo gần đây, chứng khoán Pakistan hiện thuộc hàng rẻ nhất châu Á với chỉ số P/E dự phóng ở mức 9 lần – ngưỡng tương đương với thị trường cận biên. Nhưng cần phải cẩn trọng: mức P/E hiện nay vẫn cao hơn so với con số 8,1 lần của tháng 3/2015. Nói cách khác, nó chưa phản ánh khả năng 1 sự kiện “thiên nga đen” khác có thể bất ngờ xảy ra.

Tòa án tối cao Pakistan sẽ đưa ra kết luận điều tra về Thủ tướng Sharif vào thứ hai tuần sau. Ở thời điểm mà đồng rupee đang rất yếu và nhà đầu tư thì đầy hoài nghi, trong mắt các nhà đầu tư thị trường cận biên Việt Nam sẽ là nơi an toàn hơn so với thị trường mới nổi Pakistan.