Bộ Công thương: Thiếu trách nhiệm trong quản lý tạm nhập tái xuất

Ảnh minh họa: Thái Hải

Chưa có văn bản đôn đốc doanh nghiệp báo cáo tình trạng vi phạm

Kết luận chỉ rõ, việc xây dựng, ban hành văn bản pháp luật của Bộ Công thương vẫn tồn tại nhiều bất cập. Trong các năm qua, Bộ đã bắt giữ nhiều vụ vi phạm do gian lận thương mại như nhập, kê khai không đúng chủng loại, xuất xứ hàng hóa... nhưng theo kết quả xử lý vi phạm, một số mức xử lý vi phạm hành chính chưa đủ răn đe, thấp hơn nhiều so với lợi nhuận và chi phí xử lý hậu quả do vi phạm gây ra.

Điển hình như việc xử phạt với các loại hàng hóa ảnh hưởng đến môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm, dẫn đến một số đơn vị còn lợi dụng vào hoạt động TNTX để gian lận thương mại, dùng mã số kinh doanh là hàng đông lạnh, nhưng lại kê khai hàng đã qua sử dụng, hàng có thuế tiêu thụ đặc biệt.

Tuy nhiên, Bộ Công thương chưa kịp thời có văn bản kiến nghị cấp có thẩm quyền bổ sung chế tài xử lý các hành vi vi phạm hành chính trong hoạt động TNTX theo hướng tăng nặng; chưa quy định các hình thức thu hồi mã số kinh doanh khi các đơn vị đã có giấy phép do Bộ Công thương cấp nhưng có vi phạm hành chính theo các cấp độ khác nhau; thiếu các văn bản đôn đốc yêu cầu các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước có liên quan trong hoạt động TNTX báo cáo tình trạng vi phạm, kết quả kiểm tra để kịp thời phát hiện, xử lý và thu hồi mã số kinh doanh nhằm nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước.

Qua xem xét thực tế các khâu kiểm tra, giám sát hàng hóa TNTX cho thấy, việc kiểm tra xuất xứ hàng hóa chưa có quy định kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa trước khi hàng TNTX đưa vào lãnh thổ Việt Nam.

Bên cạnh đó, việc vận chuyển từ hải quan nơi nhập đến cửa khẩu xuất cho thấy, doanh nghiệp tự kiểm tra, chưa có biện pháp giám sát quá trình này. Cụ thể, kiểm tra Tờ khai hải quan điện tử - xuất khẩu số 17878 tại Cty TNHH - DVTM Thành Đạt xã Hòa Thủy, Thủy Nguyên, Hải Phòng ngày 6/1/2015 không có kết quả xác nhận việc giám sát của hải quan từ Hải quan Hải Phòng đến cửa khẩu xuất Hoành Mô, Quảng Ninh.

Không kiên quyết xử lý việc ban hành văn bản không đúng quy định

Về công tác báo cáo, theo quy định của Thông tư 05/2013, định kỳ hàng tháng cung cấp cho Bộ Công thương các thông tin để điều tiết hàng hóa và có biện pháp xử lý kịp thời và thông báo cho Bộ trường hợp doanh nghiệp vi phạm các quy định về kinh doanh TNTX, TXTN và chuyển khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, từ khi thực hiện Thông tư 05/2013 đến thời điểm thanh tra, Bộ Công thương chưa nhận được một báo cáo cung cấp thông tin; báo cáo về trường hợp vi phạm nào, trong khi thực tế có nhiều vụ việc đã phát hiện. Mặc dù vậy, nhưng khi xây dựng Thông tư 05/2014 (thay thế Thông tư 05/2013), Bộ Công thương cũng không kịp thời bổ sung những quy định thiếu sót, sơ hở trên mà vẫn giữ nguyên Thông tư 05/2013. Bên cạnh đó, Bộ cũng đã thiếu đôn đốc, giám sát trong trách nhiệm chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các văn bản đã ảnh hưởng đến hiệu lực quản lý Nhà nước đối với hoạt động TNTX.

Các tỉnh, thành phố có hoạt động TNTX chưa chủ động thực hiện việc báo cáo kết quả quản lý Nhà nước về TNTX cho Bộ Công thương. Trong khi đó, Bộ Công thương cũng chưa kiên quyết trong kiểm tra, xử lý việc địa phương ban hành văn bản không đúng với quy định của Thông tư do Bộ ban hành. Đặc biệt, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định 558 thí điểm lựa chọn doanh nghiệp thực hiện tái xuất hàng hóa qua cửa khẩu phụ, điểm thông quan trong các Khu kinh tế cửa khẩu tỉnh Quảng Ninh nhưng chưa thực hiện đúng hướng dẫn của Bộ Công thương.

Kết luận cũng chỉ ra, tiêu chí vốn đầu tư 500 tỷ đồng là chưa rõ ràng, minh bạch dẫn đến nhiều đơn vị (10 đơn vị) kinh doanh mặt hàng này chỉ còn 1 doanh nghiệp “đủ điều kiện”…

Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan chưa thực hiện việc báo cáo đầy đủ, thường xuyên cho Bộ Công thương trường hợp doanh nghiệp vi phạm các quy định về kinh doanh TNTX hàng hóa; việc tồn đọng, kết quả xử lý hàng hóa TNTX tồn đọng là vi phạm điểm b, Khoản 4, Điều 20, Thông tư 05/2014 của Bộ Công thương.

Kiến nghị tăng cường trách nhiệm quản lý Nhà nước theo quy định

TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công thương tăng cường trách nhiệm quản lý Nhà nước, vai trò chủ trì trong hoạt động TNTX, TXTN và chuyển khẩu, đặc biệt là công tác giám sát, đánh giá thực tiễn nhằm đưa ra hoạt động TNTX ngày càng ổn định; chủ trì phối hợp với các bộ, ngành và các địa phương, chỉ đạo các Sở Công thương có liên quan đến quản lý hoạt động TNTX, TXTN và chuyển khẩu đánh giá tổng thể việc thực hiện Thông tư 05/2014; rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành còn tồn tại, bất cập, chưa sát thực tế về TNTX, chú trọng tập trung một số nội dung như phân cấp, đi cùng với phân định rõ ràng trách nhiệm giữa cơ quan thực hiện là các địa phương và cơ quan chủ trì quản lý là Bộ Công thương; quy định rõ cơ chế báo cáo, phối hợp và trách nhiệm cung cấp thông tin giữa các doanh nghiệp với đơn vị quản lý nhà nước, giữa các đơn vị quản lý nhà nước có liên quan với đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ chủ trì quản lý ; bổ sung nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính theo hướng tăng nặng mức phạt đối với hành vi vi phạm các quy định về kinh doanh TNTX.

Yêu cầu Bộ Tài chính, Bộ Công thương phối hợp chặt chẽ trong việc xây dựng chính sách đảm bảo giám sát hàng hóa TNTX chặt chẽ; UBND các tỉnh biên giới, nơi có hàng tái xuất chỉ đạo ban quản lý khu kinh tế, cửa khẩu, các cơ quan chức năng liên quan tổ chức quản lý chặt chẽ hơn các đường mòn, lối mở nhằm ngăn chặn hàng TNTX đi không đúng tuyến đường; UBND tỉnh Qảng Ninh kịp thời điều chỉnh Quyết định số 558 ngày 18/3/2014 theo hướng dẫn của Bộ Công thương…

Thái Hải