Cảm hứng nữ quyền trong âm nhạc: Đa dạng và nhiều tranh cãi

Nữ quyền gắn với tính dục?

Màn biểu diễn tại lễ trao giải MTV Music Award của Miley Cyrus là một trong những khoảnh khắc âm nhạc đáng nhớ nhất năm 2013. Từ hình ảnh của một công chúa Disney trong trắng, cô thay đổi hoàn toàn, “cởi” nhiều hơn, hát về chủ đề tiệc tùng, tình dục và cần sa, nhảy múa một cách kì quặc và không ngại sự động chạm thân thể. Hình mẫu này không phải là mới trong ngành âm nhạc. Trước Miley, trong những năm đầu sự nghiệp, quá trình “từ gái tốt thành gái hư” đã được Britney Spears và Christina Auguilera áp dụng thành công, trở thành những ca sĩ nhạc pop được chú ý hàng đầu showbiz.

Miley tự miêu tả mình là một nguồn cảm hứng cho những phụ nữ trẻ, một trong những nhà đấu tranh vì nữ quyền mạnh mẽ nhất thế giới, bởi cô dám đứng lên phá bỏ những rào cản, đi ngược lại những quan niệm thông thường về cái đẹp của phụ nữ và kêu gọi phụ nữ “đừng sợ hãi điều gì”. Tuy nhiên, cô cũng e ngại khi phủ nhận rằng mình không mong muốn làm một hình mẫu cho bất kì ai noi theo, bất chấp sự thật rằng cô nàng sở hữu cả một lực lượng fan nữ tuổi teen hùng hậu, rất dễ bị ảnh hưởng.

Miley Cyrus gây tranh cãi khi vừa “cởi”, vừa hô hào nữ quyền

Ở đây, thông điệp của Miley Cyrus bị chỉ trích rằng đã làm khái niệm chủ nghĩa nữ quyền trở nên méo mó. Các nhà đấu tranh nữ quyền khẳng định, thông điệp giới tính tích cực không hề được thể hiện qua những sản phẩm âm nhạc mang đậm màu sắc tính dục của Miley, trong đó, phụ nữ ăn mặc những trang phục hở hang quá đà, làm những động tác khiêu khích.

Động cơ đằng sau sự nổi loạn của Miley Cyrus còn nhiều điều ẩn giấu, nhưng nó đã phản ánh một thực trạng đáng buồn, quẩn quanh và liều lĩnh của một bộ phận nghệ sĩ trẻ. Tiến sĩ Tâm thần học Keith Ablow từng viết trên trang Fox News: “Các cô gái trẻ, dù có tài năng hay không, thì cách gây chú ýnhanh nhất vẫn là biến bản thân thành đối tượng tình dục. Nếu những nghệ sĩ nghiêm túc khác cũng chọn khỏa thân để thu hút công chúng, vậy chúng ta có các danh ca để làm gì?”

Nữ quyền là phải mạnh mẽ!

Đại diện tiêu biểu cho trào lưu này chắc chắn là nữ ca sĩ Beyoncé. Được cho là người có nhiều phát ngôn mạnh mẽ nhất về nữ quyền, cô từng khẳng định trên tạp chí Vogue rằng mình là một nhà đấu tranh cho nữ quyền hiện đại. Beyoncé cho biết: “Tôi thực sự tin vào quyền bình đẳng. Tại sao lại phải chọn mình là kiểu phụ nữ như thế nào, tự đóng khung bản thân? Tôi chỉ đơn giản là một người phụ nữ, và tôi yêu sự thật đó”.

Tinh thần này cũng thấm đẫm trong các sản phẩm âm nhạc của Beyoncé, với những ca khúc ca ngợi sức mạnh phi thường của nữ giới: Me, Myself and I, Irreplaceable, Listen, If I Were A Boy, Single Ladies, Flawless, Who Run The World… Mới đây, trong album “Lemonade” vừa ra mắt vào tháng 4 năm nay, nữ ca sĩ vẫn trung thành với niềm tin của mình, khi ngợi ca sức mạnh, tình yêu và sức hút tựa như một thứ ma lực diệu kỳ của phụ nữ da màu. Người phụ nữ trong âm nhạc của “ong chúa” xuất hiện đầy mạnh mẽ, gợi cảm và quyền lực, thậm chí mang tham vọng đứng đầu, thống trị thế giới.

Beyoncé là đại diện đi đầu cho trào lưu nữ quyền mạnh mẽ

Không thể không kể đến Alicia Keys với Girl on Fire. Nữ ca sĩ Grammy từng tâm sự, thông qua ca khúc, cô muốn trao quyền cho phụ nữ trên toàn thế giới và truyền cảm hứng cho họ để đấu tranh cho các quyền cơ bản, sống đúng với cái tôi va tự hào vì vẻ đẹp riêng có.

Nhiều gương mặt khác như Pink, Kelly Clarkson, Katy Perry, Lady Gaga … cũng là những nữ ca sĩ mạnh mẽ kiểu điển hình, không chỉ trong hình tượng mà còn về cả nội lực giọng hát lẫn tinh thần lạc quan, khích lệ con người.

Một nữ ca sĩ trẻ đáng chú ý là Lorde, với những sản phẩm mang đầy tính cao ngạo, giận giữ và phản kháng. Cô cho biết mình căm ghét hình tượng người phụ nữ ủy mị, yếu đuối, tụy tình và dựa dẫm kiểu như Selena Gomez. Lorde cũng gây nhiều tranh cãi về góc nhìn luôn ở vị thế độc tôn trong những ca khúc của cô, với: “Hãy để tôi làm hình mẫu lý tưởng cho các người, hãy gọi tôi là nữ hoàng”, “Hãy tôn kính Nữ hoàng, người sẽ ra lời hiệu triệu”…

Nữ quyền kiểu dịu dàng

Nàng thơ Lana Del Rey từng đưa ra tuyên bố như “tát” vào mặt hội chị em phụ nữ mạnh mẽ ở trên: “Nữ quyền là một khái niệm thật nhàm chán”. Tuy nhiên, thay vì chán ghét nó, thì Lana có góc nhìn mơ màng, thi thú hơn: theo cô, nữ quyền không có nghĩa là phải gồng mình lên để tỏ ra mạnh mẽ như đàn ông – một người phụ nữ nên được tự do để làm bất cứ điều gì mình thích, và quyền được yếu đuối cũng không phải ngoại lệ.

Lana Del Rey mang cả nét buồn phảng phất vào trong thông điệp nữ quyền

Một thông điệp nhẹ nhàng và tích cực đến từ ca khúc Try của Colbie Caillad. Cô phủ nhận sự đề cao ngoại hình quá mức trong xã hội hiện đại, gạt bỏ những quan niệm thông thường, như phụ nữ thì phải xinh đẹp, phải gầy gò thon thả, phải trang điểm lộng lẫy, vung tiền mua sắm để được những người xung quanh yêu thích. Với Colbie, nữ quyền đến từ sự chấp nhận bản ngã và hạnh phúc với con người thật của mình: “Bạn không phải cố gắng quá mức đến thế đâu, đừng thay đổi bất cứ điều gì”.

Trào lưu ca ngợi nữ quyền kiểu này còn có sự góp mặt của cả các đại diện nam giới, với Bruno Mars cùng những ca khúc ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ, như Just The Way You Are, Treasure và John Legend với Original People.

Marilyn Monroe từng có tuyên ngôn: “Phụ nữ tìm kiếm sự bình đẳng với đàn ông thì thật thiếu tham vọng”. Giờ đây tham vọng của phụ nữ còn hơn nữa. Đây là thời đại mà những người phụ nữ tiếp tục đấu tranh, đòi hỏi sự công bằng giới, nhất là sắp tới đây, thế giới nhiều khả năng có một nữ Tổng thống Mỹ và chắc chắn sẽ có một nữ Thủ tướng Anh mới. Vai trò của nữ giới đang ngày càng được nâng cao, và trong âm nhạc, một trong những lĩnh vực phản ánh tinh thần thời đại, điều đó càng được khắc họa rõ nét hơn.

Lan Phương