'Cha đẻ' của phong trào quyền đồng tính

Karl Heinrich Ulrichs

Trong hơn 2 thập kỷ hoạt động, Ulrichs đã đề ra những quyền lợi được rút ra từ kinh nghiệm của bản thân mà cộng đồng LGBT ngày nay vẫn còn phải đấu tranh để có thể đạt được. Đó là những quyền lợi căn bản như quyền kết hôn, quyền xây dựng gia đình, quyền an cư, lập nghiệp và quyền không bị bạo hành. Ngoài ra, ông còn tìm hiểu những người đồng tính khác để có thể phát triển các lý thuyết về xu hướng tính dục, bản dạng giới mà đến ngày hôm nay vẫn còn được sử dụng rộng rãi.

Karl Heinrich Ulrichs sinh ra trong một gia đình trung lưu theo đạo Thiên chúa tại Aurich (Đức) vào ngày 28.8.1825. Năm 9 tuổi, Ulrichs lần đầu tiên có cảm tình với một người cùng giới, một bạn trai lớn hơn ông 2 tuổi. Nhưng một năm sau đó, ông đã cùng với gia đình dời đến sinh sống tại Burgdorf sau khi cha ông qua đời.

Trong quá trình trưởng thành, Ulrichs dần cảm thấy bản thân bị cuốn hút bởi thân thể cường tráng của các bức tượng thần Hy Lạp mà ông nhìn thấy trong sách vở cũng như của các chàng quân binh tuần tra trong thị trấn. Năm 18 tuổi, ông viết một bài thơ gửi cho người tình của mình, trong đó có đoạn: "Chúng ta ôm ấp thật ấm áp, bên dưới những tán cây trong buổi chạng vạng".

Một năm sau, Ulrichs bắt đầu theo học tại Đại học Gottingen với nhiều chàng trai trẻ điển trai khác. Mặc dù khi đó Pháp không còn liệt đồng tính vào danh sách tội lỗi trên phương diện pháp luật nhưng ông biết rằng nếu sống đúng với ý nguyện của mình, danh dự cùa ông sẽ bị tổn hại.

Hai năm sau đó, Ulrichs chuyển đến Berlin. Chính khi sống trong một thành phố lớn như vậy, ông mới bắt đầu có đủ dũng cảm để sống thật với xu hướng tính dục của mình.

Thủ đô Berlin của Đức vào cuối thế kỷ 19

Năm 1848, Ulrichs tốt nghiệp với một tấm bằng luật và làm quen với August Tewes, một luật sư. Đây chính là người đồng hành thân thiết nhất của ông trong các chiến dịch vận động quyền LGBT tại Đức.

Năm 1862, Ulrichs đã dũng cảm công khai với gia đình và bạn bè. Bất chấp những đức tin tôn giáo của mình, họ đã không chối bỏ ông. Cũng chính trong năm đó, Ulrichs quyết định từ bỏ sự nghiệp trong lĩnh vực tư pháp để trở thành một phóng viên. Ông nghĩ rằng công việc mới sẽ cho ông nhiều thời gian hơn để theo đuổi các nghiên cứu cá nhân về xu hướng tính dục.

Trong quá trình nghiên cứu, Ulrichs đã có được niềm tin rằng đồng tính là thuộc về tự nhiên và luật pháp không nên trừng phạt họ vì có những hành động ân ái với bạn tình.

Ulrichs muốn đưa ý tưởng này thành một bài báo nhưng đã bị rất nhiều biên tập viên từ chối. Năm 1863, ông quyết định tự xuất bản bài viết để công khai lý thuyết của mình.

Ulrichs cho ra đời 2 cuốn sách nhỏ, rồi sau đó là 5. Những cuốn sách này được biết đến như bộ "Nghiên cứu về câu hỏi tình cảm giữa đàn ông". Trong hơn một thập kỷ sau đó, ông đã cho ra đời 12 tập sách với hàng ngàn bản in.

Thông qua những tập sách, Ulrichs đã trình bày lý thuyết về cái được gọi là "giới tính thứ 3". Ông cho rằng những người đồng tính, mà ông gọi là "Urning", là kết quả của việc "một người nữ được sinh ra trong thân thể của một người đàn ông". Ban đầu, ông nghĩ số lượng của những người như thế chỉ là 1 trong 500 người, nhưng sau đó ông đã nhận ra con số ấy có thể còn nhiều hơn.

Vì không có nhiều kinh nghiệm chuyện trò cùng những người đồng tính khác, Ulrichs tin rằng mọi "Urning" đều rất nữ tính và luôn thích đàn ông dị tính. Ông đã không nghĩ rằng những người mình từng quan hệ trong các công viên là người đồng tính hay song tính đang cố che giấu bản thân mình. Tuy vậy, ông đã nhanh chóng nhận ra sự thật và khẳng định rằng "Urning" có thể yêu nhau, và cũng có vẻ ngoài rất nam tính.

Trong giai đoạn này, Ulrichs nghĩ rằng nếu có ai đó nên bị trừng phạt vì quan hệ tình dục giữa nam và nam, thì đó chính là những người đàn ông dị tính muốn quan hệ cùng "Urning".

Vào năm 1864, cảnh sát đã can thiệp vào chuyện in ấn của ông, hầu hết mọi ấn bản của tập sách đầu đều bị tịch thu. Mặc dù vậy, các ấn phẩm khác đều đã được công khai.

Ban đầu, Ulrichs cho in các tập sách này ẩn danh, nhưng không lâu sau ông nhận được rất nhiều thư của những người đồng tính khác trên khắp nước Đức. Trong thư, họ chia sẻ rất nhiều về những trải nghiệm của bản thân. Từ đó, Ulrichs bắt đầu gửi các tập sách này đến các chính trị gia, bác sĩ, luật sư và thẩm phán thụ lý các vụ việc thú dâm (quan hệ tình dục với động vật).

Trong các tập sách tiếp theo, Ulrichs viết về người đồng tính nữ cũng như về những người đàn ông dị tính nhưng có vẻ ngoài nữ tính. Trong đó, ông nói lên sự đa dạng của giới tính và xu hướng tình dục. Đây chính là tiền đề cho nhà nghiên cứu giới tính người Mỹ Alfred Kinsey phát triển trong thế kỷ sau.

Không dừng lại ở đó, Ulrichs đã quyết tâm quay trở lại ngành luật để đưa quá trình đấu tranh của mình lên một tầm cao mới. Chính lúc này, ông đã nhận được sự giúp đỡ hết mình của người bạn luật sư dị tính August Tewes. Họ đã cùng nhau đưa ra nghị quyết "Tình yêu bẩm sinh của nam giới bị trừng phạt với cùng những điều kiện mà tình yêu của nữ giới bị trừng phạt" để công bố vào Hội đồng Thẩm phán Đức, cơ quan luật cao cấp nhất Liên bang Đức.

Tuy nhiên, nghị quyết này đã bị loại trừ trong lần đầu tiên đề nghị. Đến ngày 29.8.1867, Ulrichs và Tewes quay trở lại để trình bày quan điểm của mình. Mặc dù gặp nhiều phản đối, Ulrichs vẫn đọc hết những kiến nghị của mình. Đó là những kiến nghị nhằm thay đổi các định kiến trong văn bản pháp luật với một số đối tượng cụ thể.

Năm 1868, lần đầu tiên Ulrichs cho phát hành một tập sách với đầy đủ tên tuổi của mình trên bìa. Quyển sách này được rất nhiều người biết đến. Thậm chí, nó còn được bình luận trên các bài báo y khoa.

Những tập sách cùa Ulrichs nhanh chóng được lan truyền khắp nơi, đến tận các nước như Nga và Mỹ. Không chỉ vậy, ông còn nhận được sự ủng hộ của hơn 20 người có địa vị tại Đức. Họ lên tiếng ủng hộ ý tưởng của ông, và tất cả những người này đều không phải là "Urning".

Khi chiến tranh Pháp - Phổ bùng nổ, những tiểu bang nhỏ của Đức đã bị gom về với Phổ để thành một một nước Đức mới dưới trị vì của Kaiser Wilhelm. Người này đã tiếp tục vận hành Khổ 175 của luật Phổ mà sau đó được quân đội Nazis dùng làm cớ xử tử người đồng tính.

Ulrichs cho ra đời tập sách cuối cùng của mình, Mũi tên cấp thiết, vào năm 1879 rồi chuyển tới Ý sinh sống. Ông dành những năm cuối đời của mình sống tại một thị trấn miền núi nhỏ tên Aquila rồi qua đời vào ngày 14.7.1895.

Thật đáng buồn là Ulrichs đã không sống để thấy được sự bùng nổ của phong trào LGBT mà ông đã góp phần truyền cảm hứng.

Con đường mang tên ông tại thành phố Munich (Đức)

Bằng cuộc đời của mình, Ulrichs đã trở thành động lực cho Karl Maria Kertbery, người đầu tiên đưa ra cụm từ "đồng tính" (homosexual) vào năm 1869. Ông cũng đã cho ra đời một tập sách nhỏ của riêng mình, giải thích mặt y khoa của đồng tính. Những kiến thức đó sau đó lại được sử dụng nhằm chữa trị "bệnh đồng tính" nhưng cũng chính các kiến thức này lại trở thành cơ sở lý luận trên phương diện pháp luật cho những tranh đấu sau này.

Karl Maria Kertbery

Các tác phẩm của Ulrichs cũng ảnh hưởng đến nhà tính dục học tiên phong người Đức Magnus Hirschfeld. Hai năm sau khi Ulrichs mất, Hirschfeld đã thành lập tổ chức vận động quyền đồng tính đầu tiên trên thế giới với tên gọi Hội đồng Nhân đạo Khoa học (Scientific Humanitarian Committee). Năm 1921, tổ chức này tổ chức hội nghị đầu tiên về "cải cách tính dục", từ đó cho ra đời Liên minh thế giới về Cải cách Tính dục nhằm đấu tranh vì công bằng trên toàn thế giới. Đến năm 1932, hội nghị này đã được tổ chức tại các quốc gia như Anh, Đan Mạch, Czech và Áo.

Năm 1933, Adolf Hitler cùng Đảng Nazi nắm hết mọi quyền hành tại Đức và Hirschfeld qua đời sau khi bị đày tới Pháp vào năm 1935.

Trong suốt Chiến tranh thế giới thứ 2, nhiều binh lính Mỹ đồng tính từng đến Đức cũng biết đến phong trào đấu tranh LGBT tại đây trước khi Nazis nắm quyền. Trong số đó là những thành viên đầu tiên của tổ chức vận đồng quyền đồng tính tiên phong của Mỹ Mattachine Society.

Tiêu biểu nhất có thể kể đến Frank Kameny, một trong những người đồng sáng lập ra tổ chức Mattachines tại Washington DC vào năm 1961 sau khi bị sa thải khỏi công việc phi hành gia vào năm 1957.

Frank Kameny

Các tổ chức trực thuộc Mattachines đã có những ảnh hưởng rất lớn đến thế hệ đầu tiên của các nhà vận động quyền đồng tính, từ đó cho ra đời phong trào quyền LGBT vẫn còn lan tỏa đến tận ngày hôm nay.

Những thông điệp của Ulrichs cho cả thế giới có thể được tóm tắt rõ ràng nhất trong tập sách Araxes của ông. Ông viết: "Urning cũng là người… Xu hướng tính dục của người đó được xác định bởi tự nhiên. Luật pháp không có quyền hạn can thiệp vào tự nhiên, không có quyền hạn tra tấn những sinh thể sống có những khát vọng mà tự nhiên ban cho. Urning đều có quyền công dân, và theo những quyền lợi này, quốc gia phải có trách nhiệm đáp ứng các quyền này. Luật pháp phải cho họ hy vọng và chấp nhận nhu cầu tính dục của Urning bất cứ lúc nào".

Mai Thảo (theo GSN)