Chân dung 7 dự án nghìn tỷ thua lỗ nặng của Bộ Công Thương

Nhà máy sản xuất phân bón DAP Lào Cai. Ảnh: TL

Bên cạnh 5 đại dự án của Bộ Công Thương đang thua lỗ lớn đã được Quốc hội nêu lên tại Nghị quyết chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 2 vừa qua là nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ, dự án nhà máy bột giấy Phương Nam, dự án nhà máy gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, nhà máy nhiên liệu sinh học Bio-Ethanol Dung Quất và nhà máy đạm Ninh Bình còn 7 nhà máy, dự án khác.

Cụ thể là đạm Hà Bắc, đạm DAP 1 Lào Cai , DAP 2 Hải Phòng, Ethanol Bình Phước, Ethanol Phú Thọ, nhà máy đóng tàu Dung Quất, dự án liên doanh giữa đối tác mỏ Quý Sa và nhà máy gang thép Lào Cai cũng đang thua lỗ, kém hiệu quả.

Đạm Hà Bắc dự kiến thoát lỗ năm 2019

Nhà máy Đạm Hà Bắc được hình thành trong giai đoạn xây dựng đất nước sau chiến tranh năm 1960. Năm 2010, Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (Hanichemco) triển khai dự án cải tạo, mở rộng nhà máy phân đạm Hà Bắc với tổng vốn đầu tư 568 triệu USD.

Theo đó, công suất nhà máy phân đạm Hà Bắc lên mức 500.000 tấn urê, trong đó đầu tư một dây chuyền sản xuất mới có công suất 320.000 tấn urê và cải tạo dây chuyền sản xuất hiện có sang sử dụng nguyên liệu than cám có công suất 180.000 tấn urê/năm.

Theo báo cáo của công ty, hiện nay, do dự án mở rộng Nhà máy mới đi vào hoạt động nên áp lực về chi phí lãi vay bị phân bổ và trích khấu hao khá cao. Năm 2015 công ty lỗ 585 tỷ đồng, năm 2016 lỗ 124,69 tỷ đồng, năm 2017 công ty dự kiến sẽ lãi khoảng 88,3 tỷ đồng. Dù có lãi trở lại từ năm 2017 nhưng phải đến năm 2019 công ty mới hết lỗ lũy kế. Nợ vay của Đạm Hà Bắc hiện đã lên tới trên 7.000 tỷ đồng.

Lãnh đạo công ty này cho biết, nguyên nhân dẫn tới tình cảnh thua lỗ như trên là do nền kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là các ngành sản xuất công nghiệp, dẫn đến tiêu thụ khí công nghiệp gặp khó khăn.

Trong khi đó, thị trường urê cạnh tranh quyết liệt giữa các nhà sản xuất trong nước, giữa urê trong nước với urê nhập khẩu, đặc biệt là hàng nhập tiểu ngạch từ Trung Quốc.

Đạm Lào Cai bị phanh phui nhiều sai phạm

Cuối năm 2014, CTCP DAP số 2-VINACHEM thuộc Công ty TNHH MTV Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) tổ chức lễ xuất xưởng lô sản phẩm phân bón Điamôn Phốtphát (DAP) đầu tiên từ dây chuyền sản xuất DAP công suất 330.000 tấn/năm. Báo cáo đến hết tháng 6/2016, Đạm Lào Cai đã lỗ 281 tỷ đồng.

Ngoài việc thua lỗ lớn, mới đây, Thanh tra Bộ Xây dựng đã chỉ ra nhiều sai phạm trong công tác quản lý đầu tư xây dựng tại dự án này. Cụ thể như điều chỉnh dự án đầu tư xây dựng công trình còn sai sót, làm tăng tổng mức đầu tư gần 79,9 tỷ đồng.

Công tác đàm phán, ký kết hợp đồng với gói thầu EPC còn một số tồn tại dẫn đến giá một số hạng mục công trình và vật tư, thiết bị trong biểu giá hợp đồng cao hơn so với giá dự phòng. Chính điều này đã làm tăng giá trị hợp đồng hơn 145 tỷ đồng và hơn 2,5 triệu USD…

Kết luận cũng chỉ ra việc CTCP DAP số 2 có sai sót trong nghiệm thu, thanh toán vượt hơn 1,2 triệu USD tiền thuế giá trị gia tăng mua hàng nhập khẩu tại gói thầu EPC. Đơn vị này cũng không tính đúng tỷ trọng thanh toán của các thành phần chi phí như thiết kế/kỹ thuật/bản quyền, mua sắm, xây dựng dẫn đến thanh toán vượt gần 47.000 USD. Việc nghiệm thu, thanh toán thừa khối lượng quét nhựa đường chống thấm, thanh toán sai giá ghi thuộc hạng mục đường sắt làm sai tăng hơn 235 triệu đồng.

DAP Hải Phòng đứng trước nguy cơ đóng cửa

Theo báo cáo tài chính của chủ đầu tư CTCP DAP - VINACHEM (DDV) của nhà máy DAP Hải Phòng hay còn gọi là DAP Đình Vũ, tính đến 30/09/2016, DDV đang có khoản lỗ lũy kế gần 321 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu chỉ còn gần 1.145 tỷ đồng, giảm 24% so với thời điểm đầu năm. Nợ vay tài chính của DDV đang ở mức 817 tỷ đồng, gồm gần 682 tỷ đồng nợ vay ngắn hạn và gần 135,4 tỷ đồng nợ vay dài hạn.

Ngoài việc chi phí tăng cao khi lãi suất vay vốn lưu động tại ngân hàng tăng do không có nguồn trả nợ đúng hạn, giá bán giảm sâu và công tác tiêu thụ sản phẩm gặp nhiều khó khăn là các nguyên nhân chính dẫn đến thua lỗ của DDV.

Ngoài ra, DDV còn dính vào vụ bê bối liên quan đến nhà máy sản xuất của Công ty tại Hải Phòng. Dự án Đầu tư nhà máy sản xuất phân bón Diamin phốt phát (DAP) Đình Vũ của DDV đã bị người dân thành phố Hải Phòng phản ánh đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc thải chất thải rắn thạch cao chứa phốt pho cực độc với khối lượng lớn, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân trong khu vực.

Dự án ethanol Bình Phước, Phú Thọ nghìn tỷ “đắp chiếu”

Hai dự án nhà máy xăng sinh học ethanol có tên trong danh sách bổ sung lần này là Nhà máy ethanol Phú Thọ và ethanol Bình Phước là 1 trong 3 dự án sản xuất ethanol nhiên nhiệu do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) làm chủ đầu tư. Mỗi nhà máy có công suất 100 triệu lít/năm, nguồn vốn đầu tư do các cổ đông góp 30% và 70% phải đi vay ngân hàng.

Dự án Ethanol Phú Thọ "đắp chiếu"

Theo kết luận Thanh tra Chính phủ công bố mới đây, các dự án này tính đến nay đều không đạt hiệu quả về đầu tư. Sau khi thực hiện xong dự án, các nhà máy đi vào hoạt động đều thua lỗ lớn và hầu như không vận hành thương mại. Cùng với nhà máy ethanol Dung Quất, toàn bộ vốn đầu tư vào 3 dự án với tổng số tiền đã thanh toán tính đến tháng 11/2014 là 5.401 tỷ đồng chưa có hiệu quả", Thanh tra Chính phủ khẳng định.

Đoàn thanh tra cũng phát hiện hàng loạt vi phạm trong sử dụng vốn đầu tư. Chủ đầu tư Công ty Hóa dầu và Nhiên liệu sinh học Dầu khí (PVB) đã sử dụng vốn cho dự án Phú Thọ vượt tổng mức đầu tư 217 tỷ đồng. Các dự án cũng đều “đội vốn” so với phê duyệt ban đầu, trong đó, dự án Bình Phước có tổng mức đầu tư khi phê duyệt là 1.492,65 tỷ đồng nhưng vốn đầu tư đã sử dụng đến thời điểm thanh tra là tháng 11/2014 lên tới 1.742,76 tỷ đồng, tăng hơn 250 tỷ đồng.

Riêng tại dự án Nhà máy Ethanol Phú Thọ, cơ quan chức năng đã làm rõ những sai phạm có liên quan đến nhà thầu là Tổng công ty Xây lắp Dầu khí (PVC).

Đối với dự án Phú Thọ, nhà thầu PVC đã đơn phương dừng thi công dự án gây hậu quả nghiêm trọng khiến toàn bộ máy móc, thiết bị lắp đặt đã bị han gỉ, vốn đã đầu tư 1.534 tỷ đồng chưa phát huy, tăng chi phí vốn vay và các chi phí khác; việc thi công các gói thầu, dự án thành phần thuộc nhà máy cũng bị ngừng trệ.

Nhà máy đóng tàu Dung Quất bên bờ phá sản

Công ty Công nghiệp tàu thủy Dung Quất (DQS) là đơn vị chủ quản của Nhà máy đóng tàu Dung Quất được Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam - Vinashin nay là SBIC thành lập vào năm 2006. Thực hiện chủ trương tái cơ cấu Vinashin, từ ngày 1/7/2010, Vinashin bàn giao DQS sang PVN.

Theo báo cáo tài chính của DQS tại thời điểm bàn giao từ Vinashin về PVN ngày 30/6/2010, vốn điều lệ của công ty hơn 3.758 tỷ đồng nhưng lỗ lũy kế lên tới 1.235 tỷ đồng và tổng khoản nợ phải trả 7.440 tỷ đồng, trong đó vay ngân hàng 4.800 tỷ đồng (70% vay bằng ngoại tệ). DQS được đánh giá là mất cân đối về tài chính, không có khả năng thanh toán nợ.

Sau khi được bàn giao từ Vinashin về PVN đến nay, PVN đã chuyển cho DQS 5.095 tỷ đồng, bao gồm 1.900 tỷ đồng góp vốn điều lệ và 3.104 tỷ đồng để thanh toán nợ.

Theo báo cáo tài chính tại thời điểm 30/6/2016, vốn điều lệ của DQS là 1.900 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 1.108 tỷ đồng. Tổng các khoản nợ phải trả vẫn còn hơn 6.893 tỷ đồng, trong đó vay ngân hàng 1.227 tỷ đồng.

Công ty còn khoản lỗ lũy kế hơn 3.674 tỷ đồng, trong đó lỗ phát sinh giai đoạn từ tháng 1/7/2010 đến ngày 30/6/2016 là 2.438,9 tỷ đồng. DQS đã có lãi trở lại vào năm 2014, 2015 nhưng dự kiến do tình hình khó khăn sẽ quay trở lại lỗ vào năm 2016 khoảng 103,7 tỷ đồng.

Thua lỗ liên tục tại mỏ sắt thứ 2 Việt Nam

Mỏ sắt Quý Sa có trữ lượng trên 120 triệu tấn, trải rộng trên 100 ha trên địa bàn xã Sơn Thủy, đây là mỏ sắt có trữ lượng lớn thứ 2 của Việt Nam (sau mỏ Thạch Khê, Hà Tĩnh). Năm 2006, Công ty TNHH Khoáng sản và luyện kim Việt - Trung (VTM) được thành lập. Đây là liên doanh giữa Tổng Công ty Thép Việt Nam, Công ty Khoáng sản Lào Cai và Tập đoàn Gang thép Côn Minh (Trung Quốc), đầu tư Dự án Nhà máy gang thép Lào Cai và mỏ sắt Quý Sa, quản lý vận hành sản xuất sau khi công trình hoàn thành.

Tổng mức đầu tư cho toàn bộ dự án là gần 337,52 triệu USD, trong đó, Nhà máy gang thép chiếm gần 307 triệu USD, mỏ sắt Quý Xa và hạng mục thành phần là 30 triệu USD. Nhà máy Gang thép Lào Cai giai đoạn 1 có công suất 500.000 tấn phôi thép/năm.

Sau gần một thập kỷ khai thác quặng sắt, tháng 6/2014, nhà máy gang thép Lào Cai đã chạy thử. Tuy nhiên, kể từ khi vận hành nhà máy liên tục lỗ lớn. Theo ban lãnh đạo công ty ước tính năm 2015 lỗ 650 tỷ đồng. Nhu cầu vốn lưu động thiếu, thâm hụt tài chính lớn, lỗ lũy kế, khiến nhà máy không còn đủ vốn để sản xuất kinh doanh. Với mức tiêu thụ thấp, giá bán thấp hơn nhiều so với giá thành sản xuất dẫn đến tình hình tài chính vô cùng khó khăn.

Bộ Công Thương thành lập Ban Chỉ đạo xử lý các dự án kém hiệu quả

Chân dung 5 dự án nhiều nghìn tỷ vốn nhà nước dính thua lỗ

“Đã có hàng chục dự án đắp chiếu, có định tăng thêm loại dự án như vậy?”

NGUYỄN THẢO