Cháo Cái - hồn quê

Quê tôi, một làng cổ thuộc ngoại thành Hà Nội-làng Chèm, xã Thụy Phương, huyện Từ Liêm. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, những sản vật truyền thống có lẽ cũng vì thế mà mai một dần. Nhưng, cháo Cái làng tôi vẫn được người dân coi như một món ăn đặc sản, mang tính truyền thống, đậm đà hồn quê. Ngày Tết, dân làng chuẩn bị nào bánh gio, mứt lạc, giò lụa… nhưng không thể thiếu nồi cháo Cái. Nhà nào không có cháo Cái, ắt hẳn nhà ấy ăn Tết không “to”.

Nấu nồi cháo Cái cầu kỳ lắm, muốn cháo ngon thì gạo phải là gạo ré, loại gạo trồng trong 6 tháng mới được thu hoạch. Thứ gạo này thổi cơm vừa ngon, vừa dẻo lại có mùi rất thơm. Gạo được giã thành bột mịn, nhà nào nhà nấy đều có những chiếc cối rất to dùng để giã gạo. Chiều 30 Tết, khắp trong xóm, ngoài làng lại rộn rã tiếng chày giã gạo, không khí nhộn nhịp, vui lắm. Bột được giã mịn, nhào cho đều rồi ủ thành một bánh lớn giống hình chiếc gối. “Tảng bánh” được đưa vào chiếc rọ tre rồi thả vào nồi nước để luộc. Nhưng phải luộc sao cho khéo, chỉ khoảng một phần chín, ba phần sống sau đó lại nhào bột một lần nữa cho đều rồi chia thành nhiều nắm nhỏ giống như những chiếc bánh giày. Lúc này, người ta lại dùng những ống tre dài khoảng 25cm để cán bột thành những mảng bánh rất mỏng và dùng dao xắt thành những sợi dài như sợi mì. Vì thế, cháo Cái còn có tên gọi khác là cháo Mì. Những “sợi mì” ấy được thả vào nồi nước dùng lớn, đủ cho cả nhà ăn. Nồi nước dùng được ninh kỹ với tôm he, xương lợn hay nước luộc gà, có thêm chút hành, mùi tàu. Còn gì ấm cúng hơn khi con cháu quây quần quanh nồi cháo Cái trong ngày Tết. Cứ mỗi lần nghĩ đến thôi là tôi lại cảm thấy ấm lòng.

Ngày nay, thứ gạo ré không còn nhưng có thể thay bằng bột mì. Nhưng không vì thế mà món ăn này của quê tôi kém ngon hay mai một dần. Cháo Cái vẫn là món ăn truyền thống của dân làng Chèm trong mỗi dịp Tết đến, Xuân về. Cháo Cái mang trong mình giá trị truyền thống về một làng quê văn hiến cổ kính của vùng đất Thăng Long lịch sử.

Nguyễn Khánh