Chính phủ chỉ đạo rà soát dự án đường sắt Yên Viên - Hạ Long

Dự án nâng cấp đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân được xác định là dự án trọng điểm ở thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. Trong lịch sử kiến thiết đô thị, chưa bao giờ địa phương này lại huy động sức người, sức của, thu hồi đất GPMB trên diện rộng một cách quyết liệt, hóc búa như công trình xây dựng này. 4 phường trong vùng quy hoạch dự án, thu hồi đất, GPMB là: Phường Đại Yên 554 hộ, Hà Khẩu 220 hộ, Giếng Đáy 442 hộ, Bãi Cháy 201 hộ. 10 năm GPMB với bao cuộc kiểm đếm, hội họp, đối thoại, đấu lý, tòa án xét xử, cưỡng chế gay gắt... Dự án động thổ tháng 5/2005, khánh thành đưa vào sử dụng tháng 10/2014, công trình xây dựng 4.000 tỷ đồng, gồm: 5,6km đường sắt tiêu chuẩn thế giới khổ 1,435m và 2 ga hiện đại: Hạ Long, Cái Lân. Ga Cái Lân là ga hàng hóa, ga Hạ Long là ga hành khách, cùng xây dựng ở cấp độ nhà ga quốc tế.

Nhưng từ ngày khánh thành, một công trình xây dựng đồ sộ vắng vẻ, nhà ga chờ tàu, sân ga cỏ mọc, đường ray han rỉ. Ông Nguyễn Đức Đại, Trưởng ga Hạ Long cho biết: Từ tháng 12/2014 đến nay, ga không đón được một chuyến tàu hàng nào, ngày chỉ đón được 1 chuyến tàu khách, gồm 30 đến 40 người, chủ yếu là thương nái lợn, gà, rau cỏ.

Đoàn tàu vận hành đến đây, trên độ đường dài 165km, điểm xuất bến từ ga Yên Viên; qua 21 ga, mỗi ga trung bình có 8 người phục vụ, ga Mạo Khê đông nhân lực nhất, có tới 20 lao động. Hành trình đầu kéo song loan như vậy, khởi hành từ ga Yên Viên đến đây hết 7h37 phút; riêng tiền dầu mỡ chi hết trên 10 triệu đồng, thu cước vận tải chỉ được 6 triệu đến 7 triệu đồng, ông Đại cho biết thêm.

Trước thông tin đáng giật mình này, phóng viên Báo Xây dựng mở rộng vòng cua thông tấn cho bạn đọc biết. Cảng Quảng Ninh đang phát lộc, năm nay thu ước đạt 5.500 tỷ đồng, chiếm trên 10% tổng nguồn thu của cả tỉnh. Lượng hàng hóa qua cảng dồi dào, lưu lượng xe siêu trường, siêu trọng qua QL18 quá tải. Con đường này đêm ngày gồng mình chịu trận, khiến mặt đường vừa làm xong đã hỏng, phải sửa chữa. Mà đường sắt vận tải có lợi nhiều hơn đường bộ, đường ray đã vươn tới đầu cảng lại bị bỏ xó.

Một thực tế nghiệt ngã, ga Hạ Long - Cái Lân đầu tư 4.000 tỷ đồng, để phong sương, không sử dụng. Không phải vì Quảng Ninh giao thương bế quan, mà là cặm ngay tại tuyến đường sắt này. Dự án đường sắt Hạ Long - Cái Lân đi trước thời đại, cỡ đường ray khổ 1,435m tiêu chuẩn quốc tế, trong khi đường sắt phổ thông toàn quốc là 1m. Một mình một phách, đường sắt Hạ Long - Cái Lân không hòa được vào trong mạng lưới đường sắt quốc gia. Để gỡ thế bí, nhà đầu tư đã thiết kế đường lồng giữa khổ 1,435m với khổ 1m, nhưng mới chỉ được một đoạn từ ga Hạ Long đến ga Chí Linh. Còn từ Chí Linh đến ga Kép, dài 106km là khoảng cách bế tắc giữa Hạ Long với mạng đường sắt trong nước. Dự án đường tắt Chí Linh - Lim (Từ Sơn) thì mới xáo lên để đấy.

Nút thắt nằm ở 106km tuyến đường sắt Chí Linh - Kép, ách tắc giao thông đã rõ, nó còn để lại hệ lụy cho các công trình xây dựng phụ cận, cho địa phương. Đường sắt ngày một chuyến, chẳng ai thiết tha đến việc xây 2 cây cầu vượt ở khu 4 và khu 6 phường Giếng Đáy, mà người thiết kế đã quy hoạch, thu hồi đất của 109 hộ. Cây cầu vượt QL 18 ở tổ 2 khu 10, phường Bãi Cháy xây xong gần chục năm, có tổng chiều dài 1,815km, gồm đường dẫn, cầu cạn 22 nhịp, 33m vào khu công nghiệp và cảng Cái Lân, đầu tư 1.500 tỷ đồng cũng bị ế ẩm. Có người mách, nên rào vít 2 họng đường bộ cắt ngang đường sắt vào cảng và vào khu công nghiếp Cái Lân, để cầu vượt có xe cộ qua lại. Nhưng khổ nỗi, từ tháng 12/2014 đến nay, chẳng có chuyến tàu hỏa nào vào ga Cái Lân, thì cứ để vậy cho thông thoáng.

Ga Hạ Long - Cái Lân không ăn nhập với mạng lưới đường sắt quốc gia, còn vạ lây cho cảng container Việt - Mỹ. Nhà đầu tư sai sách, không lường trước hậu quả tắc đường, bỏ tiền xây cảng, năm nào cũng bị lỗ triệu đô. Nay ngã ngửa người, thất thu có phần vì đoạn đường sắt 106km Chí Linh - Kép chưa thông.

Dự án nâng cấp đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân là chuỗi dự án đầu tư đi tắt đón đầu. Đầu tư thẳng theo tiêu chuẩn quốc tế là đúng hướng. Nhưng xây nhà không tính đường mở ngõ. Ga Hạ Long - Cái Lân, đang biệt lập với làn đường sắt trong cả nước, để lại hậu quả. Nút thắt đang nằm ở 106 km, đường sắt lồng đoạn Chí Linh - Kép.

Bài báo được nhiều bạn đọc và dư luận quan tâm đến sự hồi âm của cơ quan quản lý.

Thủ tướng Chính phủ vừa chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải rà soát quy mô đầu tư, tổng mức đầu tư dự án. Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải, làm rõ việc quản lý, sử dụng tài sản được đầu tư, mua sắm; phân tích các mặt tích cực và tiêu cực trong quá trình triển khai dự án. Trên cơ sở đó, đề xuất với Chính phủ phương án thực hiện tiếp dự án, nhằm phát huy hiệu quả kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội khu vực đường sắt đi qua, để Thủ tướng xem xét, quyết định.

Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương điều chỉnh kế hoạch vốn, nguồn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 - 2015, đã được giao nhưng chưa giải ngân, để thực hiện tiếp dự án này.

Bộ Giao thông vận tải chịu trách nhiệm về số vốn điều chỉnh, các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính xử lý cụ thể theo đúng quy định.

Vũ Phong Cầm