Chủ quan và quan liêu, Quân đội Ukraine phải trả giá đắt

Theo phân tích của trang tin Military Land, Lữ đoàn sơn cước độc lập số 128 của Quân đội Ukraine là đơn vị có bề dày thành tích trong chiến đấu; ngày 3/11/2023, đơn vị tổ chức lễ trao thưởng, nhân kỷ niệm ngày truyền thống của lực lượng pháo binh. Địa điểm được tổ chức tại làng Dimitrove, cách chiến tuyến 20 km.

Một chỉ huy Lữ đoàn 128 cho biết: "Những chiến sĩ pháo binh giỏi nhất của lữ đoàn đều tập trung tại đây”. Khi các thành phần triệu tập theo lệnh được tập trung đầy đủ tại hội trường làng Dimitrove, nhưng lúc này thay vì chỉ huy cấp trên, mà là tên lửa đạn đạo SS-26 Iskander của Nga bất ngờ phóng tới.

Cuộc tấn công tên lửa này của Nga đã đã mang đến cho Lữ đoàn sơn cước số 128 cả tin xấu và tin tốt. Tin xấu thuộc về hơn 100 sĩ quan, binh sĩ Ukraine tham dự buổi lễ, phía Ukraine thông báo 28 người chết và 53 người bị thương (thực tế có thể nhiều hơn). Còn Nga ước tính con số thương vong lên tới hơn 100 người.

Tin vui thuộc về các cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn sơn cước 128 “không có mặt tại hiện trường”, vì sau khi trúng tên lửa Nga lần này, Lữ đoàn 128 đã được chuyển về hậu cứ để nghỉ ngơi và huấn luyện; hiếm khi phải xuất hiện trên mặt trận và không còn phải chiến đấu nữa.

Vụ trao thưởng trên có thể nói là một hành động thể hiện thói chủ quan và quan liêu của chỉ huy Ukraine; nhưng trong trường hợp họ “tự bắn họ” thì thực sự đáng trách. Dù Không quân Ukraine không có nhiều máy bay có thể bay lên trời, nhưng hiện tại, có thể xác nhận ít nhất 2 chiếc Su-27 và 1 chiếc Mig-29 của Ukraine đã bị hỏa lực phòng không của chính họ bắn hạ.

Chiếc Su-27 đầu tiên “vô tình bị bắn hạ” là vào ngày diễn ra xung đột 24/2/2022; nó bị nhầm là máy bay chiến đấu của Nga trên bầu trời Kiev và bị hỏa lực mặt đất bắn hạ. Đúng vào ngày đầu tiên của cuộc chiến, Không quân Ukraine đã gặp “vận đen” (ảnh một chiếc UAV của Ukraine bị chính họ bắn hạ trên bầu trời Kiev).

Tiếp đến là chiếc Su-27 thứ hai bị bắn hạ là vào ngày 6/6/2022 trên bầu trời thành phố Orikhiv thuộc vùng Zaporozhye, Quân đội Ukraine đã sử dụng hỏa lực mặt đất để bắn hạ chiếc Su-27 mang số hiệu 38 của chính họ (ảnh một chiếc UAV của Ukraine bị chính họ bắn hạ trên bầu trời Kiev).

Trận phục kích trên không được cho là một phần trong chiến dịch tuyên truyền đã được lên kế hoạch từ lâu của Quân đội Ukraine. Toàn bộ trận chiến đấu đã được camera ghi lại, cộng thêm tiếng hò reo của các chiến sĩ mặt đất sau khi bắn trúng mục tiêu. Nhưng họ đã bắn rơi máy bay của chính mình, nếu không thì đó sẽ là một tác phẩm “tuyên truyền hay”.

Còn chiếc Mig-29 “vô tình bị bắn rơi” sau khi trúng hỏa lực phòng không Ukraine ở khu vực Donetsk, khi đang thực hiện nhiệm vụ chế áp phòng không Nga vào tháng 1/2023, khi chiếc MiG-29 phóng tên lửa bức xạ AGM-88; nhưng lại bị chính tên lửa phòng không của quân Ukraine bắn hạ.

Tất nhiên, do thiếu liên lạc và phối hợp, sai lầm lớn nhất của Quân đội Ukraine là vụ bắn hạ máy bay vận tải IL-76 của Nga chở đầy tù binh chiến tranh Ukraine vào tháng 1 năm nay. Mặc dù người Nga được phép lên máy bay IL-76 và 3 thành viên phi hành đoàn, nhưng từ giờ trở đi việc trao đổi tù nhân Ukraine chỉ có thể được thực hiện bằng xe buýt.

Ngoài những vụ việc trên, Ukraine cũng tự đào thêm một số lỗ hổng quan liêu mới. Ví dụ, vài ngày trước khi chiến tranh bắt đầu, Bộ Quốc phòng Ukraine đã điều động một số lượng lớn lực lượng tới khu vực Kiev, mà không xây dựng kế hoạch hay tìm hiểu kỹ lưỡng về động thái của Quân đội Nga.

Sau đó, bất kể có phải quân Nga hay không, họ sẽ tấn công quân đang tiến vào thành phố Kiev trước. Kết quả là những tin tức như "Quân đội Nga thay quân phục Ukraine và đột kích Kiev" lan truyền khắp nơi trên các phương tiện truyền thông Ukraine. Kết quả là “quân Ukraine tiến vào Kiev” và “quân Ukraine bảo vệ Kiev” đã đọ súng với nhau tại cửa ngõ thành phố Kiev.

Thực tế là lính dù Nga đột kích Kiev vào thời điểm này, vẫn chưa rời khỏi sân bay Antonov, họ đang chiến đấu với Q@uân đội Ukraine trong nhà ga bằng vũ khí hạng nhẹ, trong khi chờ chiếc IL-76 chở vũ khí hạng nặng tiếp theo hạ cánh.

Câu hỏi là liệu Quân đội Ukraine có thể tránh được những sai lầm quan liêu này? Câu trả lời là khó, muốn loại bỏ hoàn toàn vấn đề quan liêu trong lĩnh vực quân sự là rất khó. Trên thực tế, cho đến nay, quân đội là một trong những lĩnh vực quan liêu nhất trong tất cả các lực lượng vũ trang nói chung, chứ không riêng gì Quân đội Ukraine.

Tại sao? Lý do thực ra rất đơn giản khi quân đội đề cao tính chất chỉ huy một chiều, cấp trên chỉ huy cấp dưới và cấp dưới phục tùng cấp trên. Cấp dưới phải thực hiện mệnh lệnh của cấp trên một cách vô điều kiện. Một hệ thống như vậy rất có lợi cho việc chỉ huy tập trung của quân đội.

Nhưng vấn đề này có hai mặt, nếu trung tâm chỉ huy không phải là người chỉ huy có trình độ, không thể hiểu chính xác đối phương và tình hình chiến trường, thì như vậy sẽ là “bộ khuếch đại” cho những sai lầm quan liêu tập trung.

Hãy lấy việc huấn luyện tập trung trước chiến tranh làm ví dụ. Các sĩ quan quân đội cấp cao có cần thiết phải tổ chức các cuộc họp hoặc huấn luyện tập trung không? Tất nhiên là có, khi nó không chỉ có thể nâng cao tinh thần, mà quan trọng hơn là cấp dưới hiểu rõ ý định của cấp trên.

Đặc biệt hiện nay, khi Quân đội Ukraine áp dụng biên chế cấp lữ đoàn, thì người chỉ huy cấp cao có thể phải trực tiếp chỉ huy đến tiểu đoàn. Trong trường hợp này, người chỉ huy cấp trên cần phải trực tiếp làm rõ ý định tác chiến với các sĩ quan cấp lữ đoàn, thay vì truyền đạt chúng theo cấp độ.

Tuy nhiên, sẽ là sai lầm nếu chỉ tập trung cán bộ, chiến sĩ trên bãi đất trống mà không xem xét đến tình hình chiến trường và khả năng hoạt động của vũ khí địch. Mặc dù cách tiền tuyến 20 km, khoảng cách này nằm trong “khoảng an toàn” theo nguyên tắc chiến thuật của Liên Xô.

Nhưng đối với tình hình tác chiến hiện nay, trong phạm vi trinh sát của máy bay không người lái và tầm tấn công của bệ phóng tên lửa tầm xa, thì cự ly 20 km rõ ràng đó không phải là khoảng cách an toàn.

Hơn nữa, nếu có sẵn những nơi trú ẩn và công cụ giao tiếp tốt, thì tại sao lại phải tập trung ra ngoài động viên? Vì vậy, khi các tướng Ukraine phớt lờ sự tiến bộ của công nghệ chiến tranh hiện đại và cương quyết hoặc ngoan cố muốn thể hiện uy quyền của tướng quân trước mặt cấp dưới, thì tổn thất là điều khó tránh khỏi (Nguồn ảnh: CNN, Topwar, Sina).

Tiến Minh (Theo Military Land, Censor.net)