Chuyện chưa kể về Steve Jobs: Từng bị Apple sa thải, quay về thành 'huyền thoại'

Mới đây ông Travis Kalanick, Tổng giám đốc của Uber tự nhận mìnhlà “Steve Jobs thứ 2” giải cứu Uber khiến nhiều người tò mò về quákhứ thăng trầm của cố CEO Steve Jobs.

CốCEO Steve Jobs với câu nói bất hủ: "Stay Hungry, stay foolish" (tạmdịch: "Hãy luôn sống khao khát, hãy luôn sống dại khờ”)

Trong một báo cáo mới đây của Recode, ông Travis Kalanick, ngươìvừa từ chức CEO Uber trước sức ép của cổ đông – tuyên bố mình muốnquay trở lại và cứu Uber, tương tự Steve Jobs đã làm với Apple saukhi bị sa thải.

Trên thực tế, quá khứ thăng trầm của Steve Jobs đã là một phầnvô cùng quan trọng trong lịch sử của Apple.

Sau khi bị đuổi khỏi chính công ty mình đồng sáng lập là Apple,Jobs đã thành lập một công ty mới của riêng ông. Điều thú vị làStartup này được chính Apple mua lại, cũng như họ đang cần mộtngười lãnh đạo cho vị trí đó. Không lâu sau, Jobs trở thành CEO tạmthời rồi CEO chính thức và đưa Apple từ bờ vực phá sản thành côngty có giá trị bậc nhất thế giới.

Câu chuyện Apple từng sa thải Steve Jobs còn rất nhiều điều lykỳ chưa được tiết lộ. Chúng tôi xin tóm lược những dấu mốc lịch sửkhông thể quên về người sáng lập Apple, người mang iPhone - chiếcsmartphone thay đổi lịch sử ngành công nghiệp di động.

SteveJobs (phải) và Steve Wozniak (trái)

Apple được thành lập vào năm 1976 bởi Steve Jobs và SteveWozniak. Jobs lúc nào cũng căng đầy các ý tưởng và phụ trách kinhdoanh, còn Wozniak là chuyên gia kỹ thuật. Tuy nhiên, cả hai thanhniên này chưa từng có bất kỳ kinh nghiệm điều hành công ty nào.

Steve Jobs vàMike Markkula

Nhưng Mike Markkula, một trong những nhà đầu tư và cũng là nhânviên đầu tiên của Apple, đã không nghĩ rằng Wozniak hay Jobs cótính kỷ luật trong công việc. Sau đó, Markkula đã mời bạn của mìnhlà Michael Scott, một người điều hành dày dạn kinh nghiệm, lên làmCEO đầu tiên của Apple. Đến năm 1981, Scott rời Apple sau IPO(Initial Public Offering) lần chào bán chứng khoán đầu tiên củacông ty, chính Markkula là người lên thay vị trí của ông.

Từ trái sang phải: Elmer Baum, Mike Markkula, Gary Martin, AndreDubois, Steve Jobs, Sue Cabannis, Mike Scott và Don Breuner. Ngươìđứng phía sau là Mark Johnson. Trước mặt họ là chiếc Apple IIs đangchờ để được vận chuyển.

Năm 1983, Jobs đích thân tuyển John Sculley, CEO Pepsi, bằng câunói kinh điển: “Anh muốn bán nước ngọt suốt đời hay muốn đi cùngtôi và thay đổi thế giới”. Khi ấy, Jobs cũng muốn trở thành CEOsong ban quản trị Apple cho rằng ông chưa sẵn sàng.

Vấn đề nằm ở chỗ Steve Jobs có tiếng là người khó cộng tác. Ôngám ảnh đến các chi tiết, và thường không nghĩ đến cả giác của nhữngngười trong nhóm.

Thành quả nổi bật đầu tiên vào năm 1985. Dưới sự hướng dẫn củaJobs, Apple đã trình làng chiếc máy tính đầu tiên là Lisa có giaodiện đồ họa (GUI). Mặc dù rất thành công về kỹ thuật, nhưng nó lạithất bại thảm hại về doanh thu. Dự án tiếp theo, Macintosh, bán tốthơn - nhưng chưa thể tạo ra bước ngoặt đáng kể trước công ty số mộtvề máy tính bấy giờ là IBM.

Tuy nhiên, Sculley lại quyết định điều chuyển Jobs tránh xa khỏinhóm sản phẩm Macintosh, về cơ bản kìm hãm ông và sức ảnh hưởng cuaổng tới Apple. Đáp lại, Jobs đã đối đầu trực tiếp với ban giám đốccông ty, những người đứng về phía Sculley.

Đây là lúc câu chuyện được kể theo 2 hướng khác nhau: Sau vụviệc, Jobs công khai tuyên bố bị Apple đuổi; trong khi Sculley nóiJobs tự nguyện rời công ty sau khi gặp những thách thức về giá củaMacintosh.

Jobs tiếp tục thành lập công ty mới là NeXT, hy vọng của ông vẫnlà tạo ra cuộc cách mạng đối với máy PC. Tuy nhiên, thời điểm đómáy móc kỹ thuật vẫn còn khá đắt đỏ và doanh số bán hàng kháchậm.

Trong khi đó, tại Apple, Sculley đã bắt đầu thời kỳ hậu SteveJobs. Đến năm 1991, Apple giới thiệu hệ điều hành System 7, lần đâùtiên mang màu sắc đến cho máy Mac. Ngoài ra, Apple cũng ra mắt máytính xách tay PowerBook.

Mặc dù vậy, Apple thời điểm này có những dấu hiệu mất tập trung.Dười thời Sculley, Apple phải đón nhận nhiều thất bại như trợ lý cánhân Newton MessagePad, một thiết bị nhận diện chữ viết tay đitrước thời đại nhưng không hiệu quả.

Sai lầm lớn nhất của Sculley chính là đặt cược tương lai Applevào một loại bộ vi xử lý mới có tên PowerPC. Nó khiến công tychuyển hướng thiết kế sang chuẩn mới và giữ giá Mac đắt đỏ. Trongkhi đó, chip Intel x86 phổ biến hơn nhiều và cũng ngày càng rẻ. Nógiống như thòng lọng quấn quanh cổ Apple. Sau khi trượt mục tiêudoanh số, Sculley bị đặt trong tình trạng báo động.

Không lâu sau, Sculley đã bị thay thế bởi một nhân viên lâu nămcủa Apple là Michael Spindler. Tuy nhiên, nhiệm kỳ của Spindlercũng chỉ kéo dài 3 năm, Hội đồng quản trị của Apple quyết định sathải ông này sau khi những thương vụ đàm phán mua lại IBM, Philips,và Sun Microsystems đều bị thất bại.

Năm 1996, Gil Amelio là người thay thế Spindler. Di sản lớn nhấtông để lại chính là đã mua lại NeXT với giá 429 triệu USD vào đâùnăm 1997. Thương vụ mang Jobs quay trở lại Apple, nhưng cũng đánhdấu sự hủy hoại trong sự nghiệp của Amelio.

Tháng 6/1997, một đối tượng ẩn danh đã bán 1,5 triệu cổ phiêúApple trong một vụ giao dịch. Động thái này khiến giá cổ phiếu giảmxuống mức thấp nhất sau 12 năm. Trong tuần cuối của tháng 7/1997,Jobs thuyết phục ban quản trị cho ông lên làm CEO tạm thời và sathải Amelio.

Không lâu sau đó, Jobs đã thú nhận rằng chính ông là người đãbán tất cả cổ phiếu của Apple. Nhiều người cho rằng, hành động âýcủa Jobs đã tác động cực lớn đến hội đồng quản trị của Apple trongviệc đẩy Amelio khỏi công ty. Cuối cùng Amelio cũng đệ đơn từchức.

Tháng 8/1997, Jobs làm rúng động mọi thứ. Ông mang trình làngmột ban giám đốc mới, làm hòa với đối thủ lâu năm Bill Gates. Chủtịch Microsoft còn có sự xuất hiện bất ngờ trên sân khấu Macworldđể thông báo khoản đầu tư 150 triệu USD vào Apple, khiến cho aicũng phải kinh ngạc.

Năm 1998, Apple ra mắt iMac, chiếc máy tính all-in-one thànhcông rực rỡ. Năm 2000, công ty chính thức bỏ từ “tạm thời” khỏichức vụ của Jobs. Ông trở thành CEO toàn quyền. Và phần còn lại,như người ta vẫn nói, chính là lịch sử.

Vì vậy, khi các nhà lãnh đạo công nghệ trong thời buổi hiện đạinhư CEO cũ của Uber, ông Travis Kalanick nói rằng muốn trở thành“Steve Jobs thứ 2” để trở lại công ty mà họ từng bị sa thải, hãyghi nhớ một điều rằng nói bao giờ cũng dễ hơn làm.

Nguyễn Thanh