Chuyện khó tin: Bị cáo kháng án xin tăng án cho chính mình

Vụ án “Cướp giật tài sản” xảy ra tại TP. Cần Thơ có lẽ sẽ không gây sự chú ý của dư luận, bởi hành vi của các bị cáo đã được HĐXX làm rõ, tuyên án và các bị cáo chấp nhận hình phạt theo quy định, thế nhưng, vụ án kể trên lại “dậy sóng” khi bị cáo “đòi” tăng hình phạt cho… chính mình và được cơ quan tiến hành tố tụng chấp thuận? Có lẽ đây là một trong những vụ án “lạ” của ngành tố tụng nước ta… Để có cái nhìn thấu đáo về vụ án trên, BBT xin giới thiệu bài viết của luật sư Trần Công Ly Tao (nguyên Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM).

Tôi từng tham gia bào chữa tại các phiên tòa hình sự gần một phần tư thế kỷ, chưa xảy ra trường hợp tương tự: Trần Hùng Tâm (sinh năm 1982), cư ngụ tại tỉnh An Giang. Theo hồ sơ vụ án Trần Hùng Tâm, Trần Phước Hiền và Đoàn Văn Phúc cùng thực hiện hành vi “Cướp giật tài sản” (giật giỏ của bà Nguyễn Thị Út, người ở cùng xóm với Phúc, Tp.Cần Thơ). Giật được giỏ, Tâm lấy điện thoại, còn 25 triệu đồng tiền mặt, cả ba chia nhau xài.

LS Trần Công Ly Tao

Sau đó Hiền và Phúc bị bắt và bị TAND quận Thốt Nốt (Tp.Cần Thơ) xét xử về tội “Cướp giật tài sản”. Riêng Tâm bỏ trốn, rồi phạm tội mới. Năm 2012, TAND quận Thủ Đức (Tp.HCM) xử phạt Tâm ba năm tù về tội “Trộm cắp tài sản”; Tâm lại phạm tội, bị bắt tạm giam tại Công an tỉnh Bình Dương. Tìm được Tâm, ngày 29/4/2016, TAND quận Thốt Nốt xử sơ thẩm tuyên phạt Tâm tám năm sáu tháng tù về tội “cướp giật tài sản”. Bị cáo Tâm kháng cáo án sơ thẩm yêu cầu tăng hình phạt cho chính mình. Đối với bản án nêu trên, chỉ có Tâm kháng cáo, các cơ quan tiến hành tố tụng, bị hại đều không kháng nghị, kháng cáo.

Mới đây, VKSND Cấp cao tại Tp.HCM đã kháng nghị bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Cần Thơ kết tội Trần Hùng Tâm về tội “Cướp giật tài sản” với lý do trong phiên tòa, TAND TP.Cần Thơ đã chấp nhận kháng cáo xin tăng hình phạt của chính bị cáo, VKSND Cấp cao tại TP.HCM cho rằng: “TAND TP.Cần Thơ đã vi phạm tố tụng, đề nghị Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại TP.HCM xét xử giám đốc thẩm hủy án phúc thẩm để xét xử lại...”. Theo tôi, không cần thiết xét xử lại vì làm như thế sẽ kéo dài thời gian giải quyết vụ án, mà phán quyết sẽ không thay đổi.

Cách giải quyết vụ án của TAND TP.Cần Thơ là tùy tiện làm suy giảm uy tín cơ quan xét xử. Điều 249 BLTTHS không cho phép tòa án cấp phúc thẩm xử tăng hình phạt bị cáo (tăng trách nhiệm hình sự) khi không có kháng nghị của VKS, cũng không có kháng cáo của bị hại yêu cầu tăng mức hình phạt đối với bị cáo.

Từ cổ chí kim, trong tố tụng hình sự chưa từng xảy ra tình huống: bị cáo kháng cáo tăng hình phạt cho chính mình, được HĐXX chấp nhận và đã xử tăng hình phạt đối với bị cáo. Bị cáo kháng cáo yêu cầu tăng án đối với chính mình là làm xấu đi tình trạng pháp lý của chính bị cáo. Tòa án cấp phúc thẩm xử tăng hình phạt đối với bị cáo là trái với quy định pháp luật, việc hành xử của HĐXX Tòa án cấp phúc thẩm là ngẫu hứng “không giống ai”. Cần thiết thì trưng cầu giám định sức khỏe tâm thần của bị cáo Tâm. Nếu sức khỏe tâm thần của bị cáo Tâm “có vấn đề” trước khi phạm tội thì miễn trách nhiệm hình sự cho bị cáo, trường hợp bị cáo Tâm bị bệnh tâm thần sau khi tham gia cướp giật thì phải chữa bệnh bắt buộc cho bị cáo rồi xử lý bị cáo về hành vi “cướp giật tài sản” mà bị cáo đã thực hiện.

Luật pháp quy định: HĐXX độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Rất tiếc, tòa án cấp phúc thẩm “xé rào” xét xử không theo quy định pháp luật liên quan… Được biết, HĐXX cấp phúc thẩm gồm ba thẩm phán chuyên nghiệp, được đào tạo chuyên môn, từng trải trong công tác xét xử lại sai phạm một cách ấu trĩ khi thực hiện nhiệm vụ được phân công. Cơ quan có thẩm quyền cần xử lý kỷ luật những “quan tòa” này vì “phép công là trọng” nhằm răn đe, tránh xảy ra tùy tiện, trong công tác xét xử, làm tổn thất niềm tin vào công lý đối với cơ quan xử án của Nhà nước pháp quyền Việt Nam.

LS TRẦN CÔNG LY TAO

(Đoàn Luật sư TP.HCM)