Có nên để mỏ sắt Phong Hanh tồn tại?

Sau hơn 4 năm triển khai hoạt động khai thác quặng sắt tại mỏ sắt Phong Hanh, Công ty SGPY đã gây ra không ít sai phạm về bảo vệ môi trường khiến cho những người dân ở hai thôn Phong Hanh, Phong Thăng luôn sống trong nỗi phập phồng trước nguy cơ chất thải xâm hại đời sống và sản xuất...

Cách đây hơn bốn năm, một số chuyên gia đã tìm thấy mỏ sắt bên trong những dãy núi ở địa phận thôn Phong Hanh, xã An Định, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên là quặng sắt với trữ lượng lớn. Từ đó Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang Phú Yên (SGPY) có 100% vốn nước ngoài triển khai thực hiện dự án đầu tư khai thác. Quá trình hoạt động, doanh nghiệp này đã gây ra nhiều sai phạm về khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường và quản lý đất đai.

Sai phạm nối tiếp sai phạm

Tại Giấy phép khai thác khoáng sản số 629/GP-UBND ngày 2/4/2007 của UBND tỉnh Phú Yên cho phép Công ty SGPY được phép khai thác quặng sắt tại mỏ sắt Phong Hanh đến hết tháng 11/2011. Sau hơn 4 năm triển khai hoạt động, doanh nghiệp này đã gây ra không ít sai phạm về bảo vệ môi trường khiến cho những người dân ở hai thôn Phong Hanh, Phong Thăng luôn sống trong nỗi phập phồng trước nguy cơ chất thải xâm hại đời sống và sản xuất.

Tiếp cận mỏ sắt Phong Hanh, chúng tôi choáng ngợp trước hình ảnh dãy núi đá bị đào bới, xẻ nát, tạo thành những vách núi trơ trụi màu đỏ và hầm hố, vực sâu. Ở một góc núi, nhiều đám bụi tỏa ra sau tiếng máy xe cơ giới đào ủi đất đá và những đoàn xe tải hối hả chở quặng nguyên khai vào khu tinh tuyển hoạt động suốt ngày đêm.

Phía Đông mỏ sắt là hai túi bùn thải khổng lồ nằm gần sông Đông Sa và cũng là mối hiểm họa treo trên đầu người dân ở gần đó bởi nguy cơ vỡ bờ bao rất khó tránh khỏi khi khối lượng chất thải dồn nén vào hai túi bùn. Sau một cuộc kiểm tra tại mỏ sắt Phong Hanh, các cơ quan chức năng đã phát hiện Công ty SGPY không xây dựng, vận hành hệ thống xử lý nước thải, chất thải theo đúng nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt.

Theo đó, ngày 26/7/2011, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên đã ban hành Quyết định số 1159/QĐ-UB xử phạt hành chính đối với Công ty SGPY 130 triệu đồng, đồng thời buộc doanh nghiệp này phải thực hiện đúng quy định pháp luật.

Đến ngày 15/9/2011, Đoàn kiểm tra của Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) phối hợp Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (PC49) Công an Phú Yên kiểm tra và phát hiện Công ty SGPY đã khai thác vượt quá phạm vi cho phép hơn 59m.

Một góc mỏ sắt Phong Hanh.

Thêm một lần nữa doanh nghiệp này bị xử phạt hành chính 13 triệu đồng và buộc đình chỉ ngay hành vi vi phạm. Không dừng lại ở đó, theo chứng cứ tài liệu điều tra của phóng viên, trong thời gian gần đây Công ty SGPY đã tự ý xây dựng thêm một hồ chứa nước ở phía Tây Bắc mỏ đá có diện tích 1.100m 2 , sâu khoảng 2,5m để tinh tuyển sắt. Điều đáng nói là hồ chứa này nằm ngoài phạm vi đất doanh nghiệp đã thuê.

Có nên để mỏ sắt tồn tại?

Không phải mới đây mà từ năm 2008, hoạt động mỏ sắt Phong Hanh đã có nhiều sai phạm, cụ thể là sàng tuyển hơn 5.000 tấn quặng tinh luyện khi chưa có thiết kế khai thác mỏ, chưa ký hợp đồng thuê đất và quỹ phục hồi môi trường. Thậm chí Công ty SGPY còn bán quặng tinh cho doanh nghiệp tư nhân xuất khẩu, trong khi giấy chứng nhận đầu tư chỉ cho phép khai thác và luyện kim tại Phong Hanh.

Và sau những sai phạm mới đây, mặc dù Phòng PC49 Công an Phú Yên phối hợp các cơ quan chức trách và chính quyền địa phương kiểm tra, yêu cầu Công ty SGPY khẩn trương khắc phục hậu quả sai phạm, chấp hành đúng các quy định pháp luật trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường và quản lý đất đai, nhưng doanh nghiệp này phớt lờ. Không vận hành hệ thống xử lý nước thải đúng quy trình và báo cáo đánh giá tác động môi trường, thậm chí còn tái phạm khi xả chất thải, sử dụng hồ chứa nước xây dựng trái phép trên đất công để tinh tuyển sắt.

Do thời hạn giấy phép khai thác sắp hết, Công ty SGPY tập trung phương tiện, nhân lực ồ ạt khai thác quặng nguyên khai đưa vào bãi với số lượng lớn để khi chấm dứt hiệu lực giấy phép, doanh nghiệp này lấy cớ cần xử lý hết số quặng tồn đọng ở kho bãi để tiếp tục tinh tuyển sắt. Một nguồn tin cho hay, so với hiện trạng thực tế ở hai túi bùn thải khổng lồ, số tiền Công ty SGPY đã ký quỹ rất khó có thể phục hồi môi trường.

Mới đây, Công ty SGPY đã gửi hồ sơ xin gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản tại mỏ sắt Phong Hanh, trong khi đó ngày 7/11/2011, Giám đốc Công an tỉnh Phú Yên đã có văn bản kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên không gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản tại mỏ sắt Phong Hanh, đồng thời chỉ đạo các cơ quan chức trách giám sát trách nhiệm phục hồi môi trường của Công ty SGPY. Đó là một kiến nghị cần thiết, phù hợp với ý nguyện của nhiều người dân ở xã An Định, huyện Tuy An.

7h sáng 16/11, hơn 40 công nhân của Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang Phú Yên đang lao động tại tại mỏ sắt Phong Hanh đồng loạt lãn công, yêu cầu giải quyết chế độ tiền lương. Theo những công nhân lãn công cho biết, doanh nghiệp trả lương không đúng theo quy định của Bộ luật Lao động.

Từ tháng 10/2011, công nhân được trả lương từ 1,1 triệu đồng lên 1,4 triệu đồng, nhưng bị cắt giảm 300 nghìn đồng các khoản phụ cấp(!). Đặc biệt công nhân lao động làm thêm ngày chủ nhật nhưng vẫn tính lương theo ngày thường, thậm chí không được chi trả phụ cấp độc hại trong khi mỏ sắt Phong Hanh là môi trường độc hại. Ngoài ra, hằng năm công nhân không được hưởng chế độ nghỉ phép năm, khi ốm đau, tai nạn không được thăm hỏi, hỗ trợ.

Nhận được thông tin nêu trên, các cơ quan chức năng ở huyện Tuy An đã làm việc với Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang Phú Yên. Doanh nghiệp này hứa sẽ giải quyết các yêu cầu chính đáng của công nhân trước ngày 1/12 nên buổi chiều cùng ngày, số công nhân nêu trên đã tiếp tục làm việc.

Nguồn CAND: http://cand.com.vn/vi-vn/kinhte/2011/11/159999.cand