Còn lúng túng trong xử phạt ngoại hối

Gần một tháng sau Nghị định 95/CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng (NH) có hiệu lực, cơ quan chức năng vẫn còn lúng túng trong việc xử phạt với quy định mới.

Tại cuộc họp ngày 16-11 về kiểm tra, chấn chỉnh hoạt động ngoại hối trên địa bàn TPHCM, ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NH Nhà nước Chi nhánh TP, cho biết từ năm 2009 đến tháng 10-2011 (trước khi Nghị định 95/CP có hiệu lực), việc kiểm tra xử lý các vi phạm trên thị trường ngoại hối được tiến hành thường xuyên. Cơ quan chức năng TPHCM đã kiểm tra, xử lý hơn 300 vụ vi phạm trong lĩnh vực ngoại hối với tổng số tiền phạt hơn 8,2 tỉ đồng.

Từ khi áp dụng Nghị định 95/CP, tình trạng vi phạm niêm yết, mua bán hàng hóa bằng USD, giao dịch USD trái phép… giảm mạnh. Tuy nhiên, mức phạt nặng lên tới 300-500 triệu đồng đối với các hành vi vi phạm ngoại hối chưa áp dụng xử phạt cho đối tượng nào. Một số điểm chưa rõ trong Nghị định 95/CP gây lúng túng cho cơ quan triển khai. Chẳng hạn, điểm d, khoản 3 điều 18, hành vi mua bán thanh toán ngoại tệ không đúng quy định của pháp luật (mức phạt 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng) và điểm a, khoản 5 điều 18, hoạt động ngoại hối mà không được cấp có thẩm quyền cấp phép hoặc giấy phép hết hạn, bị đình chỉ (mức phạt 300 triệu đến 500 triệu đồng)… rất khó phân biệt. Thêm nữa, một số vi phạm như niêm yết giá hàng hóa bằng USD giá trị rất nhỏ nhưng cũng phạt 300 triệu đến 500 triệu… thì chưa hợp lý.

Tại cuộc họp, đại diện Công an TP cho rằng một số trường hợp như người dân nhận được kiều hối rồi mang ra tiệm vàng bán, bị phát hiện rất khó xử lý. Nếu tịch thu ngoại tệ, phạt nặng thì… không nỡ vì đây là nhu cầu chính đáng của người dân. Nhưng không xử lý thì trái quy định.

Các đại biểu cho rằng cần sớm có hướng dẫn mức xử lý cho từng đối tượng cụ thể: Người mua bán ngoại hối chuyên nghiệp hay người dân có nhu cầu thực sự, “bất đắc dĩ” phải giao dịch bằng USD…

Ông Nguyễn Hoàng Minh nhận xét vấn đề cốt lõi là phải đáp ứng nhu cầu mua bán USD chính đáng của người dân. Hiện TPHCM có hơn 12.100 điểm thu đổi ngoại tệ nhưng chủ yếu phục vụ nhu cầu của người nước ngoài đến du lịch. Mới đây, quy định mới về việc mang USD ra nước ngoài cho phép người dân mang tối đa 100 USD/ngày nhưng nhiều người du học đến 3-4 năm, các NH chưa đáp ứng được.

Thời gian tới, NH Nhà nước Chi nhánh TPHCM sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra giám sát thị trường ngoại hối trên địa bàn. Tuy nhiên, việc tăng cường, kiểm tra xử lý vi phạm chỉ là biện pháp nhất thời không dẹp hẳn được thị trường “chợ đen”. Thị trường này chỉ tạm thời lắng xuống rồi bùng phát trở lại khi có dịp, hoạt động tinh vi hơn. “Nhà nước cần có chính sách tỉ giá phù hợp với cơ chế thị trường, tránh tình trạng 2 tỉ giá: NH và “chợ đen”. Quan trọng là điều hành chính sách quản lý ngoại hối theo hướng vĩ mô để hướng thị trường tự điều chỉnh, tự giác tuân thủ những quy định chung” - lãnh đạo NH Nhà nước Chi nhánh TPHCM kiến nghị.