Còn thiếu năng lực kiểm tra chuyên ngành ở Quảng Ninh

Địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung ở Móng Cái (Quảng Ninh) nằm trong khuôn viên địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung. (Ảnh: Q.H)

Hiệu quả bước đầu

Năm 2015 và 8 tháng đầu năm 2016, trên địa bàn Quảng Ninh có tổng số 16.106 tờ khai phải kiểm tra chuyên ngành/tổng số 94.118 tờ khai XNK, chiếm 16,58% số tờ khai XNK. Có hàng chục mặt hàng phải thực hiện kiểm tra chuyên ngành, trong đó NK gồm: Ô tô, xăng dầu, xi măng trắng, clanhke do Trung Quốc sản xuất, đồ chơi trẻ em, hàng nông sản thực phẩm, phân bón, nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, máy móc thiết bị, vải may mặc…; XK gồm: Mực khô, thực phẩm đông lạnh, cá song giống, thực phẩm khô.

Theo đánh giá của Cục Hải quan Quảng Ninh, cơ bản tại các điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung đã phát huy hiệu quả trong công tác phối hợp giữa Hải quan với các cơ quan kiểm tra chuyên ngành và DN trong việc kiểm tra, lấy mẫu hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành, phối hợp chặt chẽ trong việc quản lý đối với hàng hóa thuộc trường hợp kiểm tra chuyên ngành và xử lý các lô hàng không đạt chất lượng. Nhìn chung, thời gian từ khi đăng ký kiểm tra hoặc ngày thực hiện kiểm tra, lấy mẫu đến khi thông báo kết quả kiểm tra của cơ quan kiểm tra chuyên ngành (Đăng kiểm Việt Nam; Chi nhánh Vinacontrol tại Hải Phòng và Quảng Ninh) giảm so với trước đây. Đơn cử như mặt hàng vải may mặc thời gian là 1 ngày so với trước đây thời gian từ khi lấy mẫu đến khi có kết quả kiểm tra khoảng 5 ngày; mặt hàng ô tô NK là 5,8 ngày, giảm 0,4 ngày so với trước.

Bên cạnh đó, việc DN đăng ký và trả kết quả kiểm tra chuyên ngành tại chỗ đã giúp cho việc thông quan hàng hóa nhanh chóng hơn và giảm chi phí lưu kho, lưu bãi cho DN. Việc làm này cũng góp phần vào việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thông quan và tạo thuận lợi cho hoạt động XNK, thu hút DN đến làm thủ tục qua địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Vẫn chưa đủ năng lực

Trên thực tế, trên địa bàn Quảng Ninh có các đơn vị thực hiện kiểm tra Nhà nước về chất lượng và kiểm tra vệ sinh an toàn đối với hàng hóa NK gồm: Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Sở Khoa học và công nghệ); Chi nhánh Vinacontrol; Chi nhánh Công ty CP giám định và khử trùng FCC. Đơn cử như Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng thực hiện việc kiểm tra chất lượng các mặt hàng thuộc nhóm 2 do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý gồm: Đồ chơi trẻ em, nồi cơm điện, ấm siêu tốc… (trừ mặt hàng xăng và nhiên liệu diezel). Tuy nhiên có một số nhóm hàng chưa đủ năng lực kỹ thuật kiểm tra, Chi cục chỉ cấp Giấy chứng nhận kiểm tra chất lượng dựa trên Chứng thư giám định do Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Quatest–Hà Nội) cấp. Do vậy, DN vẫn phải mang mẫu lên Hà Nội để đo lường.

Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh chỉ có các Trạm Kiểm dịch thực vật, Trạm Kiểm dịch động vật tại các cửa khẩu Hòn Gai, Hoành Mô, Móng Cái, Bắc Phong Sinh thực hiện kiểm tra và cấp giấy chứng nhận kiểm dịch và vệ sinh an toàn thực phẩm đối với các mặt hàng do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý. Tuy nhiên đối với các Trạm Kiểm dịch động vật do thiếu các trang thiết bị, nên phải lấy mẫu gửi Cơ quan Thú y vùng II tại Hải Phòng để kiểm tra cấp giấy chứng nhận kiểm dịch và vệ sinh an toàn thực phẩm NK.

Bên cạnh đó còn một số lượng lớn nhóm mặt hàng chưa có đơn vị nào trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đủ điều kiện, năng lực và được các bộ, ngành chỉ định thực hiện kiểm tra Nhà nước về chất lượng, kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm đối với hàng hóa NK. Do vậy khi phát sinh nhu cầu kiểm tra chất lượng, kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm hàng hóa NK, DN thực hiện chuyển đến các đơn vị được các bộ, ngành chỉ định kiểm tra chất lượng hàng hóa NK tại Hải Phòng hoặc Hà Nội. Do đó, DN đã phát sinh chi phí vận chuyển, lưu giữ, bảo quản và kéo dài thời gian thông quan hàng hóa.

Để triển khai có hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành, Cục Hải quan Quảng Ninh đề nghị các cơ quan kiểm tra chuyên ngành mở rộng triển khai thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia đối với thủ tục hành chính mà các bộ, ngành đã tham gia (Đăng ký kiểm tra xác nhận chất lượng thức ăn chăn nuôi NK; Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật NK, quá cảnh) để DN có thể đăng ký và nhận kết quả kiểm tra chuyên ngành trên Cổng thông tin một cửa quốc gia. Đồng thời, bố trí lực lượng thường trực tại Địa điểm kiểm tra chuyên ngành để thực hiện tiếp nhận hồ sơ đăng ký, trả kết quả kiểm tra cho DN (trong trường hợp chưa triển khai thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia) và phối hợp kiểm tra, lấy mẫu, quản lý hàng hóa XNK thuộc đối tượng phải kiểm tra chuyên ngành. Kiến nghị các bộ, ngành đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn lực để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành tại các địa điểm kiểm tra chuyên ngành tập trung; rà soát và rút bỏ đối với những trường hợp hàng hóa chịu sự kiểm tra chuyên ngành của 2 bộ. Ví dụ như mặt hàng “Xe nâng” thuộc 3 bộ quản lý: Bộ Công Thương, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Giao thông vận tải; mặt hàng “Cần trục bánh lốp” thuộc 2 bộ quản lý: Bộ giao thông vận tải và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội...

Từ 1-1 đến 30-8-2016, Hải quan Quảng Ninh xử lý 11 vụ vi phạm về kiểm tra chuyên ngành do nộp chậm kết quả kiểm tra chuyên ngành. Một số trường hợp DN được cơ quan Hải quan cho phép đưa hàng hóa về bảo quản nhưng không xuất trình hàng hóa cho cơ quan kiểm tra chuyên ngành, tuy nhiên vẫn còn chưa có chế tài cụ thể đối với những trường hợp này.

DN nộp chậm kết quả kiểm tra chuyên ngành vì lý do kỹ thuật hoặc lý do khách quan phải kéo dài thời gian kiểm tra, đánh giá sự phù hợp, kết quả kiểm tra hoặc kết luận xử lý. Tuy nhiên, cơ quan kiểm tra chuyên ngành không có văn bản thông báo lý do và thời hạn trả kết quả, xử lý cho người khai hải quan và cơ quan Hải quan.