Đại diện Thương mại Mỹ “ra quân” tại kỳ họp Bộ trưởng Thương mại APEC

Cuộc họp này diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ đang theo xu hướng từ bỏ các hiệp định thương mại đa phương và ưu tiên các hiệp định song phương. Với chủ trương giành lại việc làm cho dân Mỹ, ông Trump gây lo ngại về một thời kỳ của chủ nghĩa bảo hộ mới.

Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer, một nhà đàm phàn thương mại có tư tưởng bảo hộ và đầy kinh nghiệm từ thời Tổng thống Reagan, mang đường lối "Đặt Hoa Kỳ lên trước" tới kỳ họp các bộ trưởng phụ trách thương mại APEC lần này - hãng tin AFP bình luận.

Đại diện thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer tại Hội nghị (Ảnh: TASOS KATOPODIS/AFP/Getty)

Sáng chủ nhật 21/5, Bộ trưởng Công thương Việt Nam Trần Tuấn Anh và Bộ trưởng Thương mại New Zealand - Todd McClay sẽ chủ trì buổi làm việc của các Bộ trưởng TPP- 11 để bàn thảo về tương lai của Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Ông Lightzier có các cuộc gặp ngoài lề với đối tác Nhật Bản và Canada hôm thứ Bảy 20/5. Theo một thông cáo chung của ông Lighthizer và đối tác Nhật Hiroshige Seko, hai bên "đồng ý thúc đẩy thương mại có lợi cho hai bên, chống các cản trở thương mại và các biện pháp bóp méo thương mại" - hãng tin AFP cho hay.

Bộ trưởng Thương mại Canada nói cuộc gặp của ông với ông Lighthizer là tốt đẹp và họ thảo luận "một số vấn đề đa phương" - theo hãng Reuters. Hoa Kỳ rút khỏi hiệp định TPP hồi tháng Một, sau khi ông Trump gọi hiệp định này là "hiệp định giết chết việc làm". Từ đó, nó được gọi là 'TPP-11', hay 'TTP trừ 1'.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đọc diễn văn khai mạc Hội nghị (Ảnh: Reuters)

Bộ trưởng Thương mại của 11 nước còn lại được cho là cam kết khởi động lại hiệp định này mà không có Washington, trong khi vẫn mở cửa cho Mỹ quay lại tham gia nếu muốn. Hãng Reuters cho biết một dự thảo thông cáo chung dự kiến sẽ ra hôm 21/5 nhấn mạnh vào tự do thương mại và cảnh cáo mối nguy của chủ nghĩa bảo hộ.

Nhưng các nước thể hiện sự khác biệt trong kỳ họp các Bộ trưởng phụ trách Thương mại APEC lần này ở Hà Nội. Trung Quốc muốn có vai trò quán quân của tự do thương mại toàn cầu sau khi Mỹ đã thay đổi về chính sách. Trung Quốc vận động cho một hiệp định thương mại tự do với sự tham gia của hầu hết các nền kinh tế châu Á có tên gọi Hợp tác Kinh tế Toàn diện Khu vực.

Về phía Nhật Bản, họ đang dẫn đầu các quốc gia muốn theo đuổi TPP, một hiệp định không bao gồm Trung Quốc và có phạm vi rộng hơn hiệp định mà Trung Quốc đề nghị. Nhật Bản vẫn kỳ vọng đưa Mỹ quay trở lại tham gia TPP, nhưng cũng đang nỗ lực vận động để toàn bộ 11 thành viên còn lại thông qua hiệp định này.

"Lợi ích thu được từ TPP đáng để chúng ta giữ lại hiệp định này nếu có thể. Chúng ta muốn có sự đồng thuận cho TPP-11" - Bộ trưởng Thương mại Australia Steven Ciobo nói với báo giới.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gặp Bộ trưởng Thương mại New Zealand Todd McClay (trái) bên lề Hội nghị (Ảnh: Reuters)

Thách thức lớn nhất là đạt được đồng thuận của Việt Nam và Malaysia, hai nước chủ yếu là hưởng lợi nếu được tiếp cận vào thị trường Mỹ - hãng Reuters bình luận. Giới chức cả hai nước này đều nói nếu Mỹ không tham gia TPP, họ sẽ muốn đàm phán lại.

Một quan chức Nhật Bản nói việc đàm phán sẽ không có ý nghĩa nếu mục tiêu cuối cùng là đưa Mỹ trở lại với TPP. Với Washington hiện nay, việc đàm phán lại Hiệp định Tự do Thương mại Bắc Mỹ (NAFTA) là quan trọng hơn nhiều.

Lãnh đạo 21 nước trong khối APEC, trong đó có Tổng thống Trump, sẽ nhóm họp tại Đà Nẵng, Việt Nam vào tháng 11/2017. Tại kỳ họp gần đây nhất vào tháng 11/2016, lãnh đạo các nước này đã cam kết chống chủ nghĩa bảo hộ thương mại.

Lê Miên Tường (Theo BBC News, 5/2017)