Điện Biên có thêm 2 di sản được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định số 3421/QĐ-BVHTTDL (ngày 11/9/2017) về công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Bà con người Lào ở Na Sang ra suối té nước trong ngày hội

. (Ảnh: Xuân Tư/TTXVN)

Theo đó, trong số 7 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục có hai di sản văn hóa phi vật thể của tỉnh Điện Biên được công nhận là: Tết té nước (Bun huột nặm) của người Lào tại xã Núa Ngam, huyện Điện Biên thuộc loại hình lễ hội truyền thống và Nghệ thuật tạo hoa văn trên trang phục truyền thống của người Mông ngành Mông hoa (Môngz Lênhs), tại xã Sa Lông, huyện Mường Chà, thuộc loại hình tri thức dân gian. Như vậy, đến thời điểm này, tỉnh Điện Biên có 6 di sản văn hóa phi vật quốc gia được công nhận.

Từ năm 1986, người Lào xã Núa Ngam (huyện Điện Biên) đã tổ chức Tết té nước (Bun huột nặm) vào dịp Tết Nguyên đán của người Kinh để thuận tiện cho con cháu đi học, làm ăn xa về đoàn tụ. Từ năm 2015, Tết té nước đã được tổ chức vào đúng thời điểm truyền thống (ngày 14, 15, 16 tháng Tư dương lịch của người Việt và ngày 11, 12, 13 tháng Năm theo lịch Lào).

Tết té nước của người Lào tại xã Núa Ngam, huyện Điện Biên được xem là Tết chính của người Lào. Tết té nước diễn ra trong nhiều ngày với những hoạt động có ý nghĩa tín ngưỡng, tâm linh như cúng bản, cúng tổ tiên… nhưng vấn đề cốt lõi là cầu cho mưa thuận gió hòa với hoạt động chính là “té nước”. Té nước có ý nghĩa là để tẩy rửa những điều xui xẻo trong năm cũ. Người dân té nước cho nhau với mong muốn năm tới sẽ có những điều tốt lành. Mục đích chính của té nước là mong muốn tống tiễn mùa khô, cầu mong mùa mưa trở lại để người dân bắt đầu một vụ gieo trồng mới. Phần hội của Tết té nước có các trò chơi dân gian mang đậm bản sắc của dân tộc Lào như: Tấu phắc sá - táu lasa (rùa ấp trứng), Xưa khốp mu (hổ vồ lợn), Ngù kin khiết (rắn bắt ngóe), Phăn viêng (múa bắt chân bắt đầu), Pít mắc tanh (hái dưa chín)…

Tết té nước của người Lào tại xã Núa Ngam góp phần khẳng định quá trình tồn tại, phát triển của tộc người cùng với đó là sự hình thành bản sắc văn hóa dân tộc, trong đó kể đến tục thờ cúng tổ tiên và tín ngưỡng đa thần. Đây là lễ hội, tết truyền thống gắn với tín ngưỡng tâm linh của cộng đồng, mang đậm triết lý nhân sinh để lễ tạ ơn các thần linh, tổ tiên đã ban cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, con người mạnh khỏe, may mắn trong năm qua và cầu mùa, cầu phúc, cầu lộc, cầu an đầu năm mới.

Nghệ thuật tạo hoa văn trên trang phục truyền thống của người Mông ngành Mông hoa (Môngz Lênhs), tại xã Sa Lông, huyện Mường Chà đã lưu giữ kỹ thuật vẽ hoa văn bằng sáp ong dệt, thêu hoa văn trên trang phục truyền thống- loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc trong cách tạo hoa văn, phối màu trên các sản phẩm vải để tạo nên những trang phục đẹp, độc đáo, tinh tế, nhuần nhị và mang sự riêng biệt của người phụ nữ Mông. Đó là các sản phẩm: Váy áo, thắt lưng, khăn cuốn đầu, xà cạp...Với kỹ thuật thêu, trang trí bằng cách chắp vải màu, vẽ sáp ong với các hình chữ thập, chữ đinh kết hợp với ô hình quả trám, tam giác, các sản phẩm này có kiểu hoa văn phong phú hàm chứa những giá trị đẹp đẽ, sự linh hoạt, khác biệt, không lẫn với các kiểu trang trí của các dân tộc khác.

Kỹ thuật tạo hình hoa văn trên vải cho thấy, người Mông hoa phản ánh cá tính, ước vọng của con người trong suốt chiều dài lịch sử phát triển. Đồng bào dân tộc Mông hoa quan niệm hoa văn trên trang phục, đồ dùng sinh hoạt sẽ giúp họ được giao tiếp với các thần linh mời được các thần linh tới nhà ban phát cho họ điềm lành, xua đi những điều dữ. Mỗi họa tiết hoa văn đều thể hiện những khát vọng cao đẹp của con người. Đó là vốn tri thức dân gian quý giá phản ánh trình độ kinh tế, văn hóa, xã hội, lịch sử, dấu ấn thời đại, bản sắc văn hóa của những người nghệ nhân Mông hoa. Hiện nay, người Mông ở xã Sa Lông vẫn luôn bảo vệ và phát huy giá trị di sản mang đậm tính thẩm mỹ, thể hiện sự tài hoa, tinh tế và khéo léo này./.