Đòn đáp trả Mỹ tịch thu tài sản?

Nga có nhiều cách để trả đũa phương Tây nếu bị tịch thu tài sản.

Reuters dẫn lời các nhà kinh tế, luật sư và chuyên gia đang theo dõi tình trạng tài sản bị phong tỏa của cả Nga và phương Tây cho rằng, Nga có khả năng tung ra các biện pháp trả đũa gây đau đớn nếu phương Tây tịch thu tài sản của Nga.

Theo đó, các nhà phân tích cho rằng, việc có khả năng xảy ra nhất là Nga sẽ tịch thu tài sản tài chính và chứng khoán của các nhà đầu tư nước ngoài hiện đang được giữ trong các tài khoản "loại C" đặc biệt. Quyền truy cập vào tài khoản này đã bị chặn kể từ khi chiến tranh bắt đầu, trừ khi Moscow cho phép bỏ.

Nga không tiết lộ số tiền trong các tài khoản do Trung tâm Lưu ký Thanh toán Quốc gia của nước này nắm giữ. Tổ chức này hiện đã bị trừng phạt. Các quan chức Nga cho biết số tiền này tương đương với 300 tỷ USD dự trữ của Nga bị đóng băng.

Vladimir Yazev, nhà quản lý danh mục đầu tư tại công ty đầu tư Aigenis cho biết: “Các khoản thanh toán đối với tài sản bị phong tỏa trong tài khoản loại C có thể bắt đầu bị thu giữ để có lợi cho nhà nước”.

Ngoài ra, Nga cũng có thể xem xét các biện pháp phong tỏa tài sản phi trao đổi vẫn do các quốc gia không thân thiện nắm giữ. Những tài sản này bao gồm thuế, trợ cấp và quyên góp tư nhân.

Một luật sư người Nga giấu tên nắm rõ các quy định với các tài khoản "loại C" nói rằng, nếu những người không cư trú từ chối tham gia vào chương trình hoán đổi tài sản do một nhà môi giới Nga thuộc nhà nước điều hành, lựa chọn duy nhất còn lại sẽ là tịch thu tài sản hoặc tịch thu tài sản thế chấp.

Theo kế hoạch này, người phương Tây sẽ nhận được quyền sở hữu chứng khoán nước ngoài bị phong tỏa của người Nga và người Nga sẽ nhận được quyền sở hữu chứng khoán nước ngoài bị phong tỏa của người phương Tây. Các nhà đầu tư bán lẻ muốn tham gia có thời hạn đến ngày 8 tháng 5 để gửi đề nghị.

Vào cuối tháng 4, Cựu Tổng thống Dmitry Medvedev hiện đang là Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga cũng đã có tuyên bố rằng, Moscow không có đủ tài sản nhà nước của Mỹ để trả đũa một cách tương xứng với việc tịch thu tài sản Nga. Nhưng thay vào đó Nga sẽ theo đuổi tiền mặt của các nhà đầu tư tư nhân - một bước đi mà ông cho rằng sẽ không kém phần đau đớn.

Kể từ khi các quốc gia phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt sâu rộng nhằm vào Nga do cuộc chiến ở Ukraine, tỷ lệ nắm giữ của nước ngoài ở Nga đã giảm khoảng 40% xuống còn 696 tỷ USD.

Đầu tư nước ngoài vào Nga đã giảm 40% kể từ năm 2021.

Ngoài cổ phần trong các công ty và tài sản vật chất, Nga có thể nhắm mục tiêu đầu tư nước ngoài nắm giữ vào chứng khoán.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết số liệu công bố mới nhất của ngân hàng trung ương Nga về đầu tư trực tiếp nước ngoài cho thấy một tỷ lệ lớn tiền nước ngoài có thể đến từ các công ty Nga đăng ký ở nước ngoài. Như vậy, về bản chất Moscow có thể đang tự làm khó chính họ.

Nga đã ngừng công bố số liệu phân tích theo từng quốc gia sau thời điểm tháng 2/2022, nhưng dữ liệu cuối cùng được công bố vào ngày 1 tháng 1 năm 2022 cho thấy rằng Síp, nơi có nhiều công ty Nga được thành lập, chiếm gần 30% tổng vốn FDI của Nga.

Nhiều công ty Nga cũng được thành lập ở Hà Lan.

Gian Maria Milesi-Ferretti, thành viên cấp cao về nghiên cứu kinh tế tại Trung tâm Hutchins về Chính sách tài chính và tiền tệ tại Viện Brookings, một tổ chức nghiên cứu của Mỹ cho biết: “Một phần tổng vốn FDI vào Nga thực sự là tiền của Nga”.

Hãng thông tấn RIA của nhà nước Nga đưa tin hồi đầu năm nay rằng, tài sản trị giá 288 tỷ USD của các công ty phương Tây đã chín muồi để bị tịch thu ở Nga, trích dẫn dữ liệu tháng 1 năm 2022.

Reuters cho rằng, số liệu của ngân hàng trung ương cho thấy 289 tỷ USD vốn phái sinh và các khoản đầu tư nước ngoài khác vào thời điểm tháng 1/2022 đã giảm xuống còn 215 tỷ USD vào cuối năm 2023. RIA cũng cho biết Síp và Hà Lan lần lượt chiếm 98,3 tỷ USD và 50,1 tỷ USD trong số tài sản đó, hàm ý mức độ sở hữu cao của công ty Nga.

Nga thu lợi từ việc bán chi nhánh công ty nước ngoài

Moscow đã buộc các công ty nước ngoài bán tài sản ở Nga với mức chiết khấu ít nhất 50%. Reuters tin rằng, Nga đã đặt các tài sản khác của phương Tây dưới sự quản lý tạm thời và bổ nhiệm các giám đốc điều hành thân thiện với Điện Kremlin.

Các công ty phương Tây đã thừa nhận khoản lỗ lên tới 107 tỷ USD, một khoản tiền đáng kể vượt xa giá trị tài sản vật chất.

Milesi-Ferretti cho biết, giá trị của tài sản bị tịch thu không chỉ nằm ở tòa nhà và máy móc mà còn ở công nghệ, bí quyết và các kết nối kèm theo.

Tập đoàn năng lượng Shell, gã khổng lồ thức ăn nhanh McDonald's và các nhà sản xuất ô tô Volkswagen và Renault đã bán doanh nghiệp Nga của họ.

Những công ty khác như ngân hàng Raiffeisen của Áo, tập đoàn thực phẩm Nestle và gã khổng lồ thực phẩm và đồ uống PepsiCo của Mỹ vẫn tiếp tục kinh doanh.

Nga có thể giữ tài sản của Euroclear

Ngoài ra còn có nguy cơ Nga có thể, thông qua hành động của tòa án, cố gắng lấy tiền mặt Euroclear trong các kho lưu ký chứng khoán ở Hồng Kông, Dubai và các nơi khác. Điều đáng lo ngại là điều này có thể tiêu hao vốn Euroclear và cần một gói cứu trợ khổng lồ.

Người phát ngôn của Euroclear từ chối bình luận về những gì Nga có thể làm.

Người phát ngôn nói thêm: “Tất nhiên, Euroclear tính đến tất cả các tình huống rủi ro có thể xảy ra và tăng cường vốn của mình bằng cách giữ lại lợi nhuận liên quan đến lệnh trừng phạt của Nga như một biện pháp đệm chống lại các rủi ro hiện tại và tương lai”.

Theo Milesi, trong khi mối quan hệ với phương Tây rạn nứt, Nga đã sử dụng thặng dư tài khoản vãng lai gần 300 tỷ USD trong năm 2022-23 để tích lũy tài sản ở nước ngoài - có thể là ở những khu vực được gọi là khu vực pháp lý thân thiện không công khai phản đối cuộc chiến ở Ukraine

Ông nói thêm, Nga đã giảm sự hội nhập vào các hệ thống tài chính phương Tây kể từ khi các biện pháp trừng phạt đưa ra do sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014. Việc giảm sự phụ thuộc vào tiền nước ngoài cũng hạn chế khả năng trả đũa trong bất kỳ cuộc chiến tài sản bị đóng băng nào.

“Nếu mục đích là trả đũa, việc thu giữ một lượng tài sản nhỏ hơn sẽ khiến mối đe dọa của bạn trở nên ít nổi bật hơn" - ông Milesi nhận định.

Mỹ muốn tịch thu các khoản dự trữ cố định của Nga - khoảng 300 tỷ USD trên toàn cầu - và giao chúng cho Ukraine, trong khi các nhà lãnh đạo EU ủng hộ việc thu lợi nhuận từ tài sản này, ước tính tổng số tiền lợi nhuận sẽ là 15-20 tỷ euro vào năm 2027. Phần lớn số tiền đó được nắm giữ tập trung, có nghĩa là nó có thể can thiệp được nếu phương Tây quyết định theo đuổi nó.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết vào cuối tuần trước rằng, vẫn còn rất nhiều tiền phương Tây ở Nga có thể trở thành mục tiêu của các biện pháp đáp trả của Moscow. Ông cho biết chính phủ cũng sẽ theo đuổi các thách thức pháp lý chống lại việc tịch thu tài sản.

"Nga...sẽ không mệt mỏi bảo vệ lợi ích của mình", ông Peskov khẳng định.

Đông Phong