Gian nan nỗ lực “cài đặt lại” quan hệ Nga - Mỹ

Khẩu chiến quanh Xy-ri

Xung quanh cuộc xung đột ở Xy-ri giữa Nga và Mỹ đã xảy ra không biết bao nhiêu cuộc tranh cãi, nhưng chỉ thực sự trở nên gay gắt khi gần đây Mỹ ráo riết tìm cớ để tấn công Xy-ri. Sau những mâu thuẫn liên quan tới việc Mỹ cáo buộc chính quyền Xy-ri đã sử dụng vũ khí hóa học mới đây, vừa qua, hai bên lại “khẩu chiến” sau vụ Ngoại trưởng Mỹ Giôn Ke-ri bác bỏ thông tin cho rằng, các phần tử khủng bố Al Qaeda đang sát cánh cùng phe đối lập trong cuộc nội chiến ở Xy-ri. Tổng thống Pu-tin không ngần ngại gọi ông Giôn Ke-ri là “kẻ nói dối” và cho rằng, Ngoại trưởng Mỹ đã chủ tâm nói dối về mức độ can thiệp của Al Qaeda trong cuộc xung đột ở Xy-ri.

Tổng thống Nga V. Pu-tin và Tổng thống Mỹ B. Ô-ba-ma. (Ảnh minh họa)

Cáo buộc của Tổng thống Pu-tin ám chỉ tới cuộc điều trần gần đây của Ngoại trưởng Mỹ trước Ủy ban đối ngoại thượng viện. Tại đây, ông Giôn Ke-ri cho rằng, sự hiện diện của Al Qaeda trong phe đối lập Xy-ri không tăng lên, mặc dù chính ông Giôn Ke-ri và các quan chức Mỹ khác thừa nhận có tham gia của Al Qaeda trong phe đối lập.

Ông V. Pu-tin khẳng định: “Ông ta (Ngoại trưởng Mỹ) nói dối và biết mình đang nói dối. Thật buồn”. Đáp lại, Bộ Ngoại giao Mỹ đã tuyên bố nhận xét của Tổng thống V. Pu-tin là “phi lý” và ông hiểu sai điều ông Giôn Ke-ri thực sự muốn nói.

Trở lại những tranh cãi liên quan tới việc sử dụng vũ khí hóa học ở Xy-ri, Tổng thống Nga Pu-tin đã coi việc Mỹ cùng Anh và Pháp cáo buộc chính quyền Xy-ri sử dụng vũ khí hóa học là “lố bịch” và yêu cầu Mỹ đưa ra bằng chứng.

Những lời lẽ nặng nề giữa Nga và Mỹ liên quan tới cuộc xung đột ở Xy-ri càng khiến quan hệ hai bên, vốn đã rơi vào tình trạng gần như “băng giá” do những bất đồng vì vụ “kẻ lộ mật” Mỹ Ét-uốt Xnâu-đân, ngày càng trở nên căng thẳng. Giới phân tích cho rằng, việc Nga cho phép cựu nhân viên tình báo Mỹ Ét-uốt Xnâu-đân tạm trú một năm đã trở thành “giọt nước tràn ly” làm quan hệ Nga - Mỹ xấu đi nghiêm trọng.

Bằng chứng là tại Hội nghị thượng đỉnh các nước phát triển và đang phát triển (G-20) đang diễn ra tại Nga, Tổng thống Nga V. Pu-tin và Tổng thống Mỹ B. Ô-ba-ma đã không gặp gỡ song phương đúng như tuyên bố hủy bỏ của Mỹ trước đó. Việc này đã không khỏi khiến dư luận thất vọng, bởi việc hai nhà lãnh đạo chịu ngồi lại với nhau được hy vọng sẽ hé mở ra một giải pháp cho tình hình Xy-ri vốn rất đang nóng bỏng hiện nay.

Động thái hủy bỏ gặp song phương đối với Nga của Mỹ tại Hội nghị thượng đỉnh G-20 được cho là hành động hiếm khi xảy ra trong quan hệ giữa các nước lớn. Điều này càng cho thấy quan hệ Nga - Mỹ đang ở mức thấp chưa từng có kể từ khi hai nước bắt đầu “cài đặt lại” mối quan hệ song phương.

Khó tuyệt giao

Những diễn biến căng thẳng trong quan hệ Nga - Mỹ hiện nay đang khiến người ta liên tưởng tới thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, theo phân tích của giới quan sát, bất đồng Nga - Mỹ cho dù thế nào cũng khó có thể khiến quan hệ giữa hai cường quốc này quay trở lại thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Việc buông những lời lẽ khó nghe đối với nhau chẳng qua chỉ nhằm bày tỏ lập trường và quan điểm của mỗi bên, và phục vụ cho những mục đích đối nội, đối ngoại khác nhau của từng bên. Vì trong bối cảnh hiện nay, hai cường quốc đều thấy rõ lợi ích của việc hòa thuận hơn là lục đục. Trong cuộc xung đột Xy-ri, việc tìm được tiếng nói chung giữa hai nước vẫn được xem là mấu chốt để giải quyết cuộc khủng hoảng tại đây. Chưa kể trong vấn đề hạt nhân I-ran và kế hoạch triển khai hệ thống lá chắn tên lửa của Mỹ ở châu Âu, Nga và Mỹ đều biết rõ cần phải bắt tay nhau để xử lý vì lợi ích của đôi bên.

Vả lại, đây cũng không phải lần đầu tiên giữa Nga và Mỹ xảy ra tranh cãi gay gắt liên quan đến những vấn đề quan hệ song phương hay vấn đề nóng của thế giới.

Bởi thế, sau những lục đục kéo dài liên quan tới “kẻ lộ mật” và cuộc xung đột Xy-ri, Nga vẫn khẳng định sự coi trọng hợp tác và tăng cường quan hệ với Mỹ. Người phát ngôn của Tổng thống Nga, ông Đ. Pét-xcốp khẳng định, Mát-xcơ-va đã và sẽ luôn hướng tới việc đạt được quan hệ tốt với Oa-sinh-tơn. Ông cho rằng, cả hai nước đang gánh trách nhiệm vì sự ổn định trên thế giới nói chung cũng như ở các quốc gia nói riêng. Ông Đ. Pét-xcốp nhấn mạnh: “Chúng tôi thực sự tin tưởng rằng, tất cả điều này chỉ có thể đạt được trên cơ sở hiểu biết và hợp tác với nhau. Nếu lợi ích chỉ thuộc về một phía thì những phức tạp trong quan hệ song phương của chúng ta sẽ tự động xuất hiện”.

Cũng như Nga, dù rất tức giận với Mát-xcơ-va vì vụ “kẻ lộ mật”, nhưng Mỹ vẫn khẳng định, Oa-sinh-tơn sẽ hợp tác với Nga trong những vấn đề mà hai bên có thể tìm được tiếng nói chung.

Bởi vậy, quan hệ Nga - Mỹ giống như nhận định trên tờ “Thời báo Niu Y-oóc” rằng: “Thất bại trong nỗ lực "cài đặt lại" quan hệ Mỹ - Nga không có nghĩa là xuất hiện một dấu mốc đoạn tuyệt giữa hai cường quốc vốn có quá nhiều duyên nợ ràng buộc lẫn nhau”.

MAI NGUYÊN