Giữ nếp làng qua những sắc phong cổ

Những bản sắc phong được làng Trung Yên giữ gìn nguyên vẹn.

Không chỉ có giá trị văn hóa lịch sử lâu đời, những bản sắc phong này thể hiện đời sống tâm linh và dấu ấn văn hóa làng xã của cộng đồng. Từ đó, phát huy những nét đẹp quê hương mà cha ông đã để lại, giáo dục con cháu học hành, thành đạt trở thành những người có ích cho quê hương, đất nước…

“Đóng gói” lịch sử trong niềm ngưỡng vọng vô biên

Được con sông Thạch Hãn bao bọc, làng Trung Yên, xã Triệu Độ quanh năm luôn trù phú tốt tươi bởi dòng nước phù sa như nguồn sữa ngọt ngào mà mẹ thiên nhiên ban tặng. Trong cuộc sống xô bồ nhộn nhịp của xã hội hiện đại, ít ai biết ngôi làng này đã và đang lưu giữ được “kho báu độc nhất vô nhị” với 19 bản sắc phong từ các triều đại phong kiến. Trải qua hàng trăm năm với chiến tranh và những trận lụt, bão lịch sử, những bản sắc phong quý giá này vẫn được làng cất giữ cẩn thận, nguyên vẹn.

Trước khi cho chúng tôi chiêm ngưỡng những bản sắc phong này, đại diện hội đồng trưởng các dòng tộc, hội chủ (trưởng làng) làm lễ dâng hương tại nhà thờ của làng với sự uy nghiêm, tôn kính đối với các vị tiền nhân. Những bức sắc phong bảo quản cẩn thận trong hộp gỗ ở đình làng được mở ra. Dường như không chịu ảnh hưởng của thời gian, những bức sắc phong này vẫn còn nguyên những họa tiết, dấu ấn tín, chữ Hán rõ ràng.

Được xem là một loại văn bản pháp quy chính thống thể hiện quyền lực của nhà nước phong kiến ngày xưa, các bản sắc phong được xem như bằng chứng của lịch sử quý báu mà cha ông để lại. Đã từng có 15 năm làm hội chủ làng, ông Trương Văn Thỉ, (77 tuổi) làng Trung Yên, xã Triệu Độ cho biết: Các bản sắc phong được truyền từ thế hệ này đến thế hệ kia thông qua hội chủ của làng, thời chiến tranh trong mưa bom bão đạn ác liệt là vậy nhưng làng vẫn quyết tâm giữ gìn bảo vệ đến cùng với phương châm “người ở đâu vật ở đó, người còn vật còn”.

Qua thời gian, biết bao thế hệ dân làng vẫn luôn tôn thờ, ngưỡng vọng những bản sắc phong này bởi ngoài ý nghĩa về giá trị tâm linh thì nó còn mang giá trị lịch sử vô cùng to lớn. Như một chứng tích của lịch sử, những bản sắc phong của làng còn lưu giữ được đã ghi lại đầy đủ “thuật nhi bất tác” công lao, sự đóng góp của các vị thần đã có công “khai thiên lập ấp” mở mang bờ cõi quê hương cũng như bảo vệ bình yên cho mọi người. Đây được xem là tài sản vô giá của làng không có gì đánh đổi được…

Hiện nay, tại làng Trung Yên còn lưu giữ được 19 bản sắc phong từ thời vua Minh Mạng cho đến thời Khải Định, trong đó sắc phong lâu nhất là từ thời Minh Mạng đời thứ 7 năm 1826 đến bây giờ đã được 191 năm. Trong 19 sắc phong này, đặc biệt trong thời vua Khải Định có ban sắc “Tiền khai khẩn” theo truyền thuyết các cụ cao niên trong làng kể lại sắc này xác định vị trí cũng như sở hữu đất đai với ranh giới cụ thể tại thời điểm này để người dân sống ổn định không tranh chấp với các làng lân cận.

Còn những sắc phong còn lại chủ yếu nói về công lao các vị “thần hoàng”. Nội dung chính của các bản sắc phong này truyền đạt công đức của những vị thần được nhà vua sắc phong, cũng như yêu cầu các thế con cháu sau này cần phải thờ phụng và biết đến quê hương, nguồn cội, bảo vệ đất nước. Đồng thời, dặn dò con cháu phải sống đoàn kết, yêu thương, đùm bọc lẫn nhau…

Quý giá là vậy thế nhưng hiện nay các bản sắc phong của làng đều có niên đại khá lâu, bức sắc phong gần nhất cũng tròn 100 tuổi do qua quá trình biến động của thời gian và lịch sử đã hư hại ít nhiều nên việc bảo tồn và lưu giữ gặp rất nhiều khó khăn. Chính vì vậy, hiện nay mong muốn lớn nhất của bà con chính là “các cấp chính quyền quan tâm trùng tu, bảo vệ cho con cháu về sau.

Bên cạnh đó, 19 sắc phong của làng đều viết bằng chữ Hán, rất nhiều vị cao niên trong làng đã trăn trở để dịch thế nhưng do vốn từ hạn chế nên không hiểu hết nghĩa chủ yếu mới dừng ở phiên âm để đọc và đoán nghĩa nên chưa thể hiểu được hết ý của các bản sắc phong dặn dò lại. Chúng tôi mong rằng, các ngành chức năng quan tâm giúp đỡ làng lưu giữ cũng như biết được ý nghĩa của những bức sắc phong này để bà con hiểu được tổ tiên ông bà ngày xưa căn dặn lại điều gì cho con cháu để mọi người thực hiện theo…”, ông Trương Văn Bảo (70 tuổi), làng Trung Yên, xã Triệu Độ tâm sự.

Noi gương các vị tiền bối để xây dựng, phát triển quê hương

Những bản sắc phong còn giữ lại được chính là những vật báu vô giá của làng Trung Yên gắn liền với lịch sử và đời sống tâm linh của người dân nơi đây. Hằng năm người dân trong làng đều trang trọng tổ chức ngày giỗ chung của các vị thần tiền có công của làng vào ngày 14 - 15/6 âm lịch. Trong lễ này các vị trưởng tộc cung “thỉnh” các vị thần được sắc phong qua những bài văn tế về chứng giám cho tấm lòng của người dân. Qua đó, cầu mong các “Ngài” phò trợ cho con cháu trong làng học hành đỗ đạt, nhân dân sống sung túc ấm no, mưa thuận gió hòa…

Sau lễ chính tế, tại đình làng trước sự chứng kiến của các vị thần làng cũng sẽ tổ chức khen tặng những con em địa phương học hành giỏi giang, đỗ đạt thành tài. Đồng thời, tôn vinh công đức của các vị thần để dân làng đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay hiểu biết hơn về công lao của các vị thần qua các thời kì đi trước cũng như truyền thống tốt đẹp của quê hương để con cháu noi theo. Ông Hồ Văn Hồng, Phó Chủ tịch UBND xã Triệu Độ cho biết: Làng Trung Yên trong những năm qua là đơn vị dẫn đầu trong các mô hình, phong trào, cuộc vận động của địa phương.

Đây cũng là mảnh đất sản sinh những người con ưu tú trên các lĩnh vực khác nhau. Có được điều trên chính bởi người dân nơi đây luôn tâm niệm thực hiện theo lời dạy bảo, khuyên răn của các thế hệ đi trước thông qua các bức sắc phong cổ mà làng còn giữ được. Truyền thống tốt đẹp này được lưu giữ và truyền đạt qua nhiều thế hệ khác nhau. UBND xã đánh giá cao việc lưu giữ và bảo vệ những bản sắc phong có niên đại cổ quý báu của địa phương. Mong rằng các ngành chức năng quan tâm trùng tu và có biện pháp bảo vệ để có thể giữ gìn những bức sắc phong này lâu dài về sau cho các thế hệ con cháu…

Những sắc phong do ông cha để lại có những giá trị đích thực vừa lưu giữ nét văn hóa riêng biệt cũng như giáo dục thế hệ con cháu truyền thống tốt đẹp cho con cháu. Phát huy những nét truyền thống tốt đẹp, làng đã lồng ghép cùng với các cuộc vận động và phong trào xây dựng quê hương đất nước hiện nay của Đảng và Chính phủ giao phó để người dân trong thôn hưởng ứng theo. Ông Trương Tùng Lâm, Trưởng thôn Trung Yên, xã Triệu Độ cho biết: Hiện nay, hằng năm dân làng vẫn duy trì tổ chức lễ “khai sắc” trang trọng để đem sắc truyền bá lại cho con cháu biết được rằng thời tổ tiên ông bà đã mở đất xây dựng quê hương như thế nào để con cháu phải biết được mà giữ gìn, bảo vệ tổ quốc.

Là một người của thế hệ sau, bản thân tôi nói riêng và những người con làng Trung Yên sẽ cố gắng thực hiện tốt những điều căn dặn của cha ông cố gắng sống tốt cống hiến xây dựng quê hương đất nước. Làng luôn thành kính ngưỡng vọng các vị thần được vua ban sắc phong đi trước đã để lại cho con cháu, những tư liệu lịch sử dặn dò con cháu. Nhờ vậy nên con cháu trong làng đều đỗ đạt cao, trở thành những văn nhân, học sỹ nổi tiếng cũng như thành công trên con đường sự nghiệp…

Dù đi đâu về đâu thì những người con của quê hương làng Trung Yên luôn làm theo đúng những lời dặn dò của tổ tiên, đều luôn hướng về quê cha đất tổ với lòng kính trọng vô biên. Bởi họ trân trọng quá khứ những người đã có công khai thiên lập ấp để có được quê hương tươi đẹp ngày hôm nay...

Bài và ảnh: Thanh Thủy (TTXVN)