Hướng dẫn trẻ tiếp cận AI

AI cho học sinh là xu hương giáo dục trong thời đại số. Nguồn: linkedin.

Sự ra đời ồ ạt của các công cụ AI đã mang đến những trăn trở không nhỏ cho cha mẹ và người làm giáo dục: Thế giới tương lai sẽ như thế nào? Những nghề nghiệp nào sẽ biến mất bởi AI? Nên trang bị cho con những gì để con không bị đào thải và có chỗ đứng trong thế giới rất khác đó? Liệu trường học hiện tại có giúp con tôi theo kịp làn sóng mới này?...

Giáo dục cần bắt kịp xu thế của thời đại

Thấu hiểu được những điều trăn trở này, tác giả Nguyễn Thúy Uyên Phương - một nhà giáo dục đưa các mô hình giáo dục tiến bộ về Việt Nam - đã viết cuốn Xin chào AI! Học và chơi cùng trí tuệ nhân tạo cho cả trẻ em và người lớn (vì với thế giới AI, trẻ con hay người lớn đều bỡ ngỡ như nhau).

Cuốn sách được viết với giọng văn hướng tới trẻ em và ngôn ngữ dễ hiểu để những em đã biết đọc và được phép sử dụng các thiết bị số có thể tự mình khám phá AI một cách lành mạnh. Cuốn sách cũng bao gồm những chỉ dẫn như một giáo án chi tiết cha mẹ, thầy cô có thể dùng nó để hướng dẫn cho con em mình tìm hiểu về AI một cách dễ hiểu, sinh động.

Chia lý do viết cuốn sách này, tác giả Nguyễn Thúy Uyên Phương cho biết, bản thân bà không phải là một chuyên gia về công nghệ hay AI, chưa kể đây còn là đề tài rất mới không chỉ ở Việt Nam mà còn với cả nhân loại, nhưng với suy nghĩ người làm giáo dục thì phải thường xuyên quan sát và dự báo về những gì xảy ra trong tương lai, để mà chuẩn bị học sinh của mình cho tương lai đó, bà đã sớm quan tâm đến đề tài này.

Mặt khác, khi chứng kiến những đổi thay do AI mang lại trong các lĩnh vực khác nhau thì bà có một cảm nhận rất rõ ràng rằng: nếu giáo dục của chúng ta không đổi mới để bắt kịp với những thách thức rất lớn của thời đại mà AI là một tác nhân thúc đẩy quan trọng thì rất có thể, con em chúng ta sau 10, 15 năm nữa sẽ không thể tìm thấy chỗ đứng của mình trong thời đại đó.

Với tinh thần đó, cuốn sách tập trung vào 2 nội dung chính (cũng là điều mà tác giả muốn lan tỏa): Một là, giáo dục cần phải đổi mới, bắt kịp với những thách thức của thời đại dưới ảnh hưởng của AI. Hai là, cách tiếp cận về giáo dục AI đó sẽ không phải là một môn cộng thêm về công nghệ hay là về máy tính mà là làm thế nào để đào tạo ra được những con người với tư duy mới, kỹ năng mới và bảo tồn được những giá trị nhân văn của con người trong thời đại AI, con người phải phát triển, song hành cùng AI dựa trên những giá trị riêng có của loài người.

Sách Xin chào AI - Học và chơi cùng trí tuệ nhân tạo. Ảnh: M.L.

Để con em chúng ta có được những tư duy mới, những kỹ năng mới

Xin chào AI! Học và chơi cùng trí tuệ nhân tạo được bố cục gồm 3 chương. Trong chương 1 “AI là gì thế nhỉ”, tác giả đưa các em đi sâu vào thế giới của AI để khám phá “siêu năng lực” và hiểu công năng của AI trong cuộc sống hàng ngày. AI là gì, sao chúng có thể thông minh đến thế, và AI có thể giúp ích gì cho đời sống của chúng ta? AI nghe có vẻ xa lạ nhưng chúng thực sự đang thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và vui chơi.

Chương 2 mang tên “Phiêu lưu cùng AI”, tác giả giới thiệu một lát cắt để mọi người hình dung ra cách chúng ta nên tiếp cận về giáo dục AI như thế nào. Bởi vì rất nhiều người vẫn nghĩ giáo dục AI như là một môn khoa học công nghệ cộng thêm, kiểu những môn STEM chúng ta đưa thêm vào 1-2 giờ trong nhà trường hoặc là một môn về khoa học máy tính đưa vào trong nhà trường, hay học với robot…

Những cách tiếp cận đó nó thiên về kỹ thuật và rất hẹp, thực ra giáo dục AI không phải là học với robot, không phải là một giờ công nghệ hay vi tính cộng thêm mà vấn đề đặt ra rằng là làm thế nào để con em chúng ta có được những tư duy mới, những kỹ năng mới để có thể là người chủ động dẫn dắt những đổi thay này, song hành với AI, thay vì là một người bị động, chịu tác động, chịu ảnh hưởng.

Chính vì vậy trong chương sách này tác giả đưa ra nhiều thử nghiệm AI được trình bày giống một trò chơi hoặc một tiết học trải nghiệm thân thiện để các em có thể chơi cùng AI. Từ đó, các em hiểu được công nghệ đằng sau AI đó là cái gì và rèn những kỹ năng về tư duy, kỹ năng làm việc nhóm hoặc những kỹ năng sáng tạo khác đi kèm với nội dung đó.

Chương 3 mang tên “Đánh thức sáng tạo cùng ChatGPT” là chương có tính ứng dụng cao nhất. Nó giúp cho các thầy cô, các phụ huynh có một gợi ý đơn giản, dễ hiểu, để nếu chúng ta chưa bao giờ thử trải nghiệm ChatGPT thì chúng ta thử trải nghiệm đi, xem nó như thế nào. Thứ nữa là để trải nghiệm ChatGPT đó, không phải chúng ta chỉ có một tài khoản rồi vào gõ linh tinh là ra được vấn đề, mà chúng ta phải là người biết cách chỉ huy cái máy nghĩ thay mình, làm việc thay mình qua những dòng lệnh.

Chương này cũng sẽ gồm cả những hướng dẫn để các thầy cô, các phụ huynh có thể có những cuộc trao đổi với con em mình xung quanh những mặt trái mà trí tuệ nhân tạo có thể mang đến cho thế giới chúng ta để các em không chỉ là những người biết sử dụng những công cụ này một cách khéo léo mà còn là biết sử dụng một cách an toàn và thông minh.

Theo tác giả Nguyễn Thúy Uyên Phương, Xin chào AI! Học và chơi cùng trí tuệ nhân tạo chỉ là một lát cắt rất hẹp về chủ đề AI. Sẽ cần nhiều dự án, những tác phẩm khác để tiếp tục mổ xẻ viễn cảnh mà những gì chúng ta cần chuẩn bị cho con em mình trong tương lai dẫn dắt bởi AI trong đó. Tuy nhiên, qua cuốn sách, tác giả hy vọng rằng sẽ khơi lên sự chú ý của mọi người về việc ứng dụng AI trong giáo dục.

Minh Châu