Kế hoạch “chị Nghĩa”
QĐND - Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, ngày 20-7-1954 tại Sài Gòn-Gia Định, lực lượng trí thức yêu nước lập ra phong trào Bảo vệ hòa bình do luật sư Nguyễn Hữu Thọ đứng đầu. Phong trào đã huy động được đông đảo lực lượng quần chúng khu vực Sài Gòn -Chợ Lớn tham gia biểu tình đòi chính quyền Mỹ -Diệm thi hành nghiêm chỉnh hiệp định. Lo lắng trước phong trào này, ngày 15-11-1954, Mỹ- Diệm đã bắt luật sư Nguyễn Hữu Thọ và các bạn chiến đấu của ông. Sau khi đưa luật sư ra Hải Phòng, rồi về lại Sài Gòn, cuối cùng, địch đưa luật sư Nguyễn Hữu Thọ và 5 đồng đội của ông đi giam lỏng tại Củng Sơn, Phú Yên. Địch hy vọng ở những nơi thâm sơn cùng cốc này chúng sẽ cách ly được luật sư với phong trào cách mạng.
Ngày 20-12-1960, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời đã bầu luật sư Nguyễn Hữu Thọ làm Chủ tịch. Điều đó càng khiến chúng ta quyết tâm tổ chức “chiến dịch” giải thoát luật sư khỏi nanh vuốt kẻ thù. Hai kế hoạch giải thoát luật sư Nguyễn Hữu Thọ vào các ngày 11-9-1960 tại nhà thương Tuy Hòa-nơi ông đang điều trị bệnh và ngày 18-6-1961, tại thị trấn Củng Sơn (huyện Sơn Hòa) bất thành vì địch cảnh giác cao và luôn theo sát từng cử chỉ của luật sư.
Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ và các chiến sĩ giải phóng. Ảnh tư liệu
Đến lần thứ ba, Tỉnh ủy Phú Yên do đồng chí Trần Suyền, Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên thời kháng chiến chống Mỹ và ông Nguyễn Lầu, Tỉnh đội trưởng, tiếp tục lên kế hoạch tổ chức giải thoát luật sư Nguyễn Hữu Thọ. Đó là một kế hoạch táo bạo, bất ngờ và khá mạo hiểm. Sau khi cử cơ sở bắt liên lạc với luật sư, thống nhất kế hoạch, ám hiệu, địa điểm đón luật sư Nguyễn Hữu Thọ, mọi công việc bắt đầu được triển khai. Đặc biệt, địa điểm đón luật sư là tại vị trí phần mộ bà Dũ Ký, một ngôi mộ người Hoa bề thế nằm trong khu nghĩa địa Hoa kiều dưới chân núi Chóp Chài ven Quốc lộ 1, cách thị xã Tuy Hòa 4km về hướng Bắc. Theo kế hoạch, luật sư mua một chiếc xe đạp, chiều chiều đạp xe vòng quanh thị xã như tập thể dục. Lúc đầu, bọn mật vụ bám sát từng bước đi nhưng thấy “ông hòa bình” đạp vòng vòng rồi về khách sạn Vĩnh Đông Á (nơi địch quản thúc), nên dần dần việc theo dõi cũng không được chúng tiến hành nghiêm ngặt. Hàng tháng như vậy, bọn địch mệt mỏi và chỉ còn một, hai tên theo dõi lấy lệ. Rồi “giờ G” cũng đến. Đúng ngày, giờ hẹn, 17 giờ ngày 30-10-1961, sau một hồi đạp xe vòng vòng qua các con phố trong thị xã, luật sư Nguyễn Hữu Thọ mặc bộ đồ bà ba trắng, đạp xe dọc Quốc lộ 1 như đi dạo. Khi luật sư vừa đến Cổ Rùa (cách điểm hẹn 100m) và hỏi mộ bà Dũ Ký thì được lực lượng ta ùa ra đón. Cuộc giải thoát luật sư Nguyễn Hữu Thọ thành công, trở thành mốc son trong lịch sử kháng chiến của Đảng bộ, nhân dân tỉnh Phú Yên.
Tỉnh ủy Phú Yên đặt mật danh kế hoạch giải thoát luật sư Nguyễn Hữu Thọ là kế hoạch “chị Nghĩa”. Nghĩa là vì nghĩa cả phải giải thoát bằng được luật sư theo yêu cầu của Đảng và Bác Hồ. Và luật sư Nguyễn Hữu Thọ đã chọn bí danh là Ba Nghĩa để ghi nhớ một kỷ niệm trong cuộc đời hoạt động cách mạng của ông.
Hương Thủy
