Kết bạn nhờ... cho thuê đồ

Phương thuốc hữu hiệu chống bệnh viêm màng túi Lần đầu tiên "đập hộp" con robot hút bụi Roomba của mình, tôi cứ mỉm cười hạnh phúc như một ông bố trẻ tự hào đón đứa con mới chào đời. Chiều hôm đó, tôi ngồi dõi theo con robot thông minh chạy lòng vòng phòng, vừa chạy vừa quét và hút bụi. Mỗi khi thấy nó định liều lĩnh đâm vào những đồ nội thất cồng kềnh trong căn phòng, tôi cũng lao vội lại để quay nó qua đường khác. Cuối ngày, khi Roomba yêu quí đã nhảy nhót đến phát mệt trên sàn nhà, tôi đặt nó lại vào hộp và ru nó ngủ qua đêm. Sáng hôm sau, tôi trả Roomba về với người chủ thực sự của nó. Roomba chỉ thuộc về tôi trong 24 giờ. Tôi đã thuê chú thông qua một dịch vụ có tên là SnapGoods, chuyên giúp mọi người thuê và cho thuê các vật dụng của mình trong ngày với một khoản phí nhỏ. SnapGoods là một trong những công ty mới mở với mô hình kinh doanh cho phép mọi người sống trong một khu vực nhất định cùng chia sẻ, trao đổi và cho thuê hàng hóa với nhau. Những người "anh em" khác của trang web này có thể kể đến NeighborGoods, ShareSomeSugar, Groupon và Airbnb. Tiền đề chung của tất cả các công ty này là chia sẻ quyền sở hữu; nghĩa là, cung cấp cho người dùng những cách khác nhau để chia sẻ hàng hóa thay vì phải bỏ tiền túi ra mua. Ron J. Williams, người đồng sáng lập của công ty SnapGoods có trụ sở ở New York miêu tả mô hình này là "kinh tế tiếp cận". "Hầu như lúc nào cũng có một thứ gì đó mà bạn cần phải mua. Nhưng rõ ràng là mua sắm quá nhiều sẽ dẫn đến bệnh viêm màng túi. Tuy nhiên, đã qua rồi cái thời bạn phải sở hữu một đồ vật mới có thể được dùng nó." Ron J. Williams (trái) và John Goodwin - hai người đồng sáng lập của SnapGoods. Ảnh: New York Times Lý do dễ thấy nhất cho sự bùng nổ của thị trường chia sẻ đồ dùng này tất nhiên là tài chính. Cuộc khủng hoảng kinh tế đã khiến cho những người ham thích đồ công nghệ mới phải chùn bước mỗi khi đặt chân đến các cửa hàng đắt đỏ mà không biết nên mua ngay phiên bản này hay chờ đến khi nó được nâng cấp. Chẳng hạn, đối với robot Roomba, nếu bạn muốn đổi lấy phiên bản mới hơn tại các cửa hàng bán lẻ thì phải tốn 600USD, trong khi tôi chỉ mất 10USD để mang về và dùng thử rồi mới ra quyết định. Mặc dù thị trường mới chứa đầy hứa hẹn, các nhà phân tích cho rằng nó sẽ không thể nào thay thế hoàn toàn các mô hình thị trường truyền thống trong thời gian tới. Theo họ, hai mô hình sẽ cùng tồn tại song song và lựa chọn mặc định cho việc chia sẻ sẽ là chia sẻ ngang bằng. Có rất nhiều bằng chứng cho thấy điều này đã đang diễn ra. Những người muốn tự sửa nhà có thể vào trang web Do-it-yourself để mượn dụng cụ, và những người thích cắm trại có thể thuê lều bạt thay vì phải đầu tư mua mới. Khách du lịch muốn tìm nơi ở rẻ tiền có thể dùng tạm một phòng ngủ thừa ở nhà ai đó với chi phí chỉ bằng số lẻ so với chi phí trong khách sạn. Đối với những người cho thuê đồ đạc của mình, đó là một cách để kiếm thêm tiền từ những thứ đã bắt đầu phủ bụi. "Robot Roomba của tôi đang tự kiếm tiền để trả số vốn tôi bỏ ra mua nó," Luke Tucker, một kỹ sư phần mềm, người đã cho tôi thuê con Roomba thông qua SnapGoods, cho biết. 2 trong 1: kiếm tiền và kết bạn Tuy nhiên một số chuyên gia lại nghĩ rằng có một điều gì đó còn to lớn hơn sự tiết kiệm đằng sau những mô hình này. Các dịch vụ chia sẻ đang ngày càng được ưa chuộng bởi vì chúng củng cố ý thức cộng đồng. Tucker cho biết: "Hóa ra đây lại là cách rất tốt để gặp gỡ các hàng xóm của tôi". Danh mục đồ cho thuê của Tucker trên SnapGoods còn có một bộ ghép hình, máy ảnh số và bàn phím không dây. Charlis Floyd, một sinh viên 22 tuổi, và Nema Williams, một diễn viên hài 30 tuổi đang cho thuê căn phòng ngủ mà họ không dùng đến ở Brooklyn. Hai người cho biết mặc dù số tiền thu được cũng giúp đỡ họ phần nào trong cuộc sống hàng ngày, việc gặp gỡ những người đến rồi đi trong căn phòng trọ còn khiến họ cảm thấy thú vị hơn. "Một đôi người Anh đã dạy chúng tôi cách làm món cà ri màu đỏ," Floyd khoe. "Một anh chàng khác, là họa sĩ, hứa sẽ vẽ một bức tranh trên tường nhà bếp của chúng tôi," Williams nói thêm. Tất nhiên, điều này không có nghĩa là mọi thứ sẽ luôn trôi chảy mà không gặp phải vướng mắc nào. "Đôi khi, có những người rất kỳ cục. Một cô gái đã uống sữa của chúng tôi và một người khác làm gẫy cần gạt toilet." Mặc dù vậy, Floyd và Mr. Williams vẫn rất thích dịch vụ cho thuê của mình. "Đó mà một việc tốt. Chúng tôi kiếm thêm ít tiền và có thêm nhiều bạn," Floyd khẳng định. Charlis Floyd (trái) và Nema Williams sống ở Williamsburg, Brooklyn, đã cho thuê chiếc giường không dùng đến qua trang web Airbnb. Ảnh: New York Times Paul J. Zak, giám đốc Trung Tâm Kinh tế thần kinh học tại Đại học Claremont ở California cho rằng những cộng đồng như SnapGoods, Kickstarter, Groupon hay Airbnb có thể giúp mọi người thoát khỏi tình trạng cô lập trong xã hội vào gặp gỡ các bạn bè mới trong thế giới thực. Các tương tác xã hội "làm giảm kích thích tố căng thẳng, dù là trên web", Zak nói. "Bạn cảm thấy có một kết nối thực sự với một người nào đó, ngay cả khi chỉ là trên mạng." Zak cho rằng thương mại trên web đang vượt lên trên giao dịch của các cá nhân hay các công ty và theo đuổi mô hình tương tác cộng đồng, một dấu hiệu của truyền thông xã hội hiện đã bùng nổ rất mạnh mẽ và một cuộc lội ngược dòng về những ngày tháng cũ khi người ta còn dành rất nhiều thời gian gặp gỡ mọi người ở những phiên chợ địa phương. "Mạng Internet đang đưa chúng ta trở lại với mô hình kinh doanh lấy con người làm trung tâm", ông nói. Niềm tin là một yếu tố quan trọng trong mô hình này. Nếu không, bạn làm sao chắc chắn là ai đó sẽ không cuỗm luôn đồ của bạn? Trên các chợ như eBay từ lâu người ta đã dựa vào xếp hạng và đánh giá của người dùng để "nhổ cỏ" những kẻ không đáng tin cậy. Tuy nhiên, các hệ thống chia sẻ ngang hàng gần đây còn dùng đến các mạng xã hội như Facebook và Twitter để tạo ra sự tin tưởng. "Trong nền kinh tế mới này, mọi thứ đều được định hướng bằng danh tiếng. Cách bạn cư xử trong cộng đồng này sẽ quyết định cách bạn được đón tiếp trong cộng đồng khác." Vân Anh dịch theo New York Times