Khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam còn yếu.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Thúy Hiền/BNEWS/TTXVN

Sáng 16/9, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với Viện Nghiên cứu Mitsubishi (MRI- Nhật Bản) tổ chức Hội thảo báo cáo kết quả nghiên cứu “ Thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam”.

Mục đích của báo cáo là phân tích các thách thức đối với ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam hiện nay và đề xuất các kiến nghị chính sách hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản nhằm thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam.

Phát biểu tại buổi hội thảo, bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng CIEM cho biết, hiện nay, chúng ta còn thiếu các liên kết dọc, ngang giữa các doanh nghiệp hoạt động trong ngành công nghiệp hỗ trợ, một phần là do chúng ta thiếu thông tin năng lực giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, năng lực cung cấp các sản phẩm trung gian của Việt Nam còn yếu về chất lượng, giá thành và thời gian; khả năng tham gia của doanh nghiệp Việt Nam vào trong chuỗi giá trị toàn cầu còn yếu, ngay cả các ngành Việt Nam có lợi thế cạnh tranh.

Từ thực trạng trên cho thấy, chúng ta cần phải thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ trong thời gian tới, bà Tuệ Anh nhấn mạnh.
Ông Kazuhito Hagiwara, Phó giám đốc điều hành của MRI- Nhật Bản cho biết, sẽ chia sẻ những kinh nghiệm của Nhật Bản để đóng góp cho nền kinh tế Việt Nam.

Và đề xuất các kiến nghị chính sách để phát triển công nghiệp hỗ trợ giữa 2 nước. Tới đây, Việt Nam sẽ tham gia nhiều vào chuỗi giá trị toàn cầu, công nghiệp hỗ trợ sẽ là lĩnh vực quan trọng cần phải phát triển. Tôi hy vọng, phía Việt Nam sẽ hợp tác tốt với Nhật Bản trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ này.

Điểm những nét chính của Báo cáo, TS. Sakurada, MRI- Nhật Bản cho biết, báo cáo nghiên cứu này không thuần túy lý thuyết mà mang tính thực tiễn, mục tiêu của báo cáo là phân tích các thách thức đối với ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam hiện nay; rà soát các mô hình, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; đề xuất các kiến nghị chính sách hợp tác giữa Việt Nam – Nhật Bản nhằm thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, thông qua áp dụng mô hình Trung tâm công nghệ công lập.

Bà Nguyễn Thị Tuệ Anh cho biết, hiện nay, Việt Nam có rất nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa về mặt thể chế, tín dụng, công nghệ, nhân lực… Tuy nhiên, hiệu quả thực thi các chính sách này còn chưa cao.

Ngoài ra, các chính sách khuyến khích công nghệ hỗ trợ theo Nghị định 111/ 2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ cũng chưa thực sự tạo cú hích cho công nghệ hỗ trợ phát triển bởi các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, nhân lực quy định trong Nghị định này chưa thực sự mới mà đã quy định ở đâu đó trong các văn bản pháp quy khác.

Hiện nay, Việt Nam vẫn còn nhập 80% hàng hóa nguyên, vật liệu thô. Theo ước tính của Tổ chức Xúc tiến mậu dịch Nhật Bản (Jetro), thì tỷ lệ nội địa hóa của Việt Nam ước khoảng 32,1% (năm 2015) đối với các sản phẩm chế biến cho các công ty Nhật Bản tại Việt Nam.

Trong các sản phẩm công nghiệp, thì chỉ có lĩnh vực mô tô xe máy thì tỷ lệ nội địa hóa cáo (95%) còn các lĩnh vực khác nhau như: điện tử, ô tô, sản phẩm công nghệ cao thì tỷ lệ nội địa hóa đều dưới 20%.

Chia sẻ kinh nghiệm, nhiều chuyên gia của MRI- Nhật Bản cũng cho rằng, Nhật Bản đề xuất áp dụng thử nghiệm mô hình Trung tâm công nghệ công lập ở Việt Nam, mô hình này ở Nhật Bản đã có từ lâu đời, từ những năm 1920 và phát triển tương đối thành công ở Nhật bản.

Mô hình này là nơi các doanh nghiệp nhỏ và vừa sử dụng các dịch vụ ( thông qua các máy móc) của Trung tâm để nghiên cứu, thử nghiệm các sản phẩm mà doanh nghiệp không có khả năng đầu tư máy móc để thử nghiệm.

Mô hình của Nhật bản là Trung tâm công nghệ công lập trực thuộc chính quyền tỉnh và ngân sách hoạt động của Trung tâm công nghệ công lập chủ yếu từ ngân sách của tỉnh và có thu 1 phần từ lệ phí của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, Viện phó CIEM cho rằng, khi áp dụng ở Việt Nam thì cần thảo luận thêm ngành công nghiệp nào cần hỗ trợ hiện nay? Đã có nhiều Trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp nên chăng chỉ cần lựa chọn nâng cấp các Trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp hiện nay (bằng việc đầu tư ban đầu các thiết bị máy móc).

Tuy nhiên, cái khó nhất là làm sao duy trì Trung tâm hoạt động có hiệu quả? cả về ngân sách, bộ máy, con người…

'Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Mại đề xuất, CIEM cần kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư có những chính sách cụ thể cho doanh nghiệp phát triển công nghiệp hỗ trợ để trình Chính phủ.

“Đặc biệt, chúng ta không nên có khái niệm khác nhau giữa Việt Nam và Nhật Bản về công nghiệp hỗ trợ, và chúng ta cần xây dựng công nghệ hỗ trợ cho từng ngành”, TS. Nguyễn Mại nhấn mạnh.

Cũng có nhiều ý kiến khác cho rằng, nên đặt vị trí Trung tâm công nghệ công lập ở những cụm doanh nghiệp theo ngành để tận dụng lợi thế và ở địa phương có khả năng ngân sách để hỗ trợ hoạt động cho Trung tâm công nghệ công lập ./.