Kiềm chế nhập siêu: Bài toán khó vẫn chờ lời giải

CôngThương - HTML clipboard Nỗi lo còn đó… Hai tháng đầu năm, thị trường trong nước và thế giới chứng kiến những diễn biến hết sức phức tạp, giá cả một số mặt hàng như dầu thô, xăng dầu, các sản phẩm hóa chất và một số nguyên, nhiên vật liệu ăn theo dầu thô có sự tăng giá rất mạnh so với cùng kỳ năm 2009. Đây là điều tác động rất lớn đến tình hình XNK của Việt Nam cũng như nền kinh tế nói chung. Trong khi đó, giá cả một số mặt hàng Việt Nam XK lại có dấu hiệu giảm. Sự suy giảm này đã tác động rất lớn đến hiệu quả XK và sản xuất của nền kinh tế, đặc biệt là các mặt hàng nông lâm thủy sản. Hiện nay, giá gạo, cà phê, hạt điều, tiêu, thủy sản đang có xu hướng giảm trên thị trường thế giới và tác động tới thị trường trong nước. Thời gian qua chúng ta đã thực hiện hàng loạt biện pháp để khống chế giá một số mặt hàng gây thiệt hại cho XK. Ví dụ như với gạo, sau khi thực hiện kế hoạch thu mua tạm trữ 1 triệu tấn thì giá gạo ở Đồng bằng Sông Cửu Long cũng tăng lên và giá gạo XK của Việt Nam cũng nhích lên. Nhập siêu trong hai tháng đầu năm 2010 là 2,16 tỷ USD, bằng 24,4% kim ngạch XK. Nhập siêu quý 1/2010 ước khoảng 3,51 tỷ USD, tỷ lệ này so với XK là 25%, vượt con số nhập siêu của cả năm 2009. Số liệu XK của hai tháng đầu năm 2010 về danh chính ngôn thuận là giảm so với cùng kỳ năm 2009 là 0,5% với kim ngạch XK đạt được là 8,86 tỷ USD. Đây là sự tăng trưởng âm, tuy không nhiều nhưng cũng đáng quan ngại. Nguyên nhân chính là do tình hình giá cả trên thị trường thế giới biến động. Bên cạnh đó, XK dầu thô năm 2010 giảm về lượng đến 50% so với cùng kỳ năm trước với lý do chính là chúng ta phải để ra một lượng dầu thô tương đối lớn phục vụ chế biến trong nước. Đây là giá trị lớn, tác động đến tổng giá trị XK của Việt Nam. Trong hai tháng đầu năm cả nước phải chi ra hơn 200 triệu USD để NK vàng can thiệp cho thị trường trong nước, đây là tác động rất lớn trong cán cân xuất nhập khẩu. Tình hình NK có những diễn biến khá trái ngược với XK khi kim ngạch NK tăng tới 44% trong hai tháng qua, đạt 11 triệu USD; so với cùng kỳ năm trước kim ngạch NK đã tăng mạnh về lượng và giá. Các mặt hàng đo đếm được về lượng đều tăng cao như phân bón tăng 24%, cao su: 77%; giấy tăng 12,8%; bông 147%, sợi tăng 27,6%; thép thành phẩm 12%; phôi thép tăng 106%... Theo số liệu ước sơ bộ, kim ngạch xuất khẩu (XK) tháng 3/2010 ước đạt 5,15 tỷ USD, tăng 37,7% so với tháng 2; tổng kim ngạch XK 3 tháng đầu năm ước đạt 14 tỷ USD, giảm 1,6% so với cùng kỳ năm 2009. Con số ước với nhập khẩu của tháng 3 năm 2010 vào khoảng 6,5 tỷ USD, tăng 28,2% so với tháng 2 và tổng kim ngạch NK của cả 3 tháng ở mức khoảng 17,525 tỷ USD, tăng 37,6% so với cùng kỳ năm 2009. Bài toán khó vẫn chờ lời giải Quốc hội đã thông qua mục tiêu tăng trưởng XK năm 2010 là trên 6% so với năm trước, tương đương 60 tỷ USD. Trên cơ sở tình hình thực tế trong nước và thế giới, Bộ Công Thương dự kiến XK của năm nay ước đạt 61 tỷ USD. Quý 1/2020, XK của cả nước ước đạt 14 tỷ USD, như vậy để đạt mục tiêu tăng trưởng 7% thì 9 tháng còn lại cả nước phải đạt được con số XK 47 tỷ USD, tương đương với bình quân 5,2 tỷ USD/tháng. Bộ Công Thương cũng đã đề ra mục tiêu kiềm chế nhập siêu trong năm 2010 ở mức 20% kim ngạch XK, tương đương 12,2 tỷ USD. Tuy nhiên, với con số ước nhập siêu của 3 tháng đầu năm là khoảng 3,51 tỷ USD thì nhiệm vụ những tháng còn lại để giữ được cán cân XNK đề ra là rất khó khăn, cần sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, DN và địa phương. Theo Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên, Bộ Công Thương đã có nhiều cuộc họp với các bộ, ngành, tập đoàn về tăng cường kiểm soát nhập khẩu các mặt hàng để tăng cường bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô. Hiện Bộ Công Thương đang nghiên cứu một số biện pháp và phối hợp với một số bộ ngành để có những biện pháp cụ thể như: tăng cường hạn ngạch thuế quan, cấp giấy phép và kiếm soát NK một số mặt hàng ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe người tiêu dùng và đến một số ngành kinh tế khác. Bên cạnh đó, sẽ xem lại quy trình thông quan đối với một số mặt hàng cần kiểm soát và hạn chế NK,; kiểm tra chất lượng và xuất xứ đối với một số mặt hàng nông lâm thủy sản, thực phẩm chế biến, mỹ phảm, thuốc chữa bệnh và thuốc bảo vệ thực vật… ; kiểm tra cả một số mặt hàng buôn bán qua đường tiểu ngạch. Đại diện một số Vụ và các tập đoàn, tổng công ty cũng đã đưa ra những biện pháp cụ thể để giải bài toán nhập siêu. Theo ông Huỳnh Đắc Thắng - Phó vụ trưởng Vụ kế hoạch - Bộ Công Thương: Muốn hạn chế nhập siêu, tăng cường XK thì có lẽ phải là giải pháp từ công nghiệp chứ không phải từ thương mại. Nếu xét về số học thì cứ giảm NK là giảm nhập siêu nhưng căn cơ lâu dài là phải phát triển công nghiệp, nhất là công nghiệp hỗ trợ để giảm bớt NK nguyên, nhiên vật liệu, từ đó sẽ đẩy mạnh sản xuất trong nước và XK ổn định, bền vững. Phó vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng Ngô Văn Trụ bày tỏ: Một trong những cơ chế là cần phải tính toán làm sao sử dụng được những sản phẩm mà DN trong nước sản xuất được, hạn chế NK những máy móc thiết bị mà trong nước sản xuất có chất lượng ngang bằng với hàng ngoại. Cần có những biện pháp dài hơi hơn thay vì ngắn hạn để giải quyết tình trạng nhập siêu. Ông Lê Tiến Trường- Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam – kiến nghị: Cần nới tăng trưởng tín dụng đối với ngành dệt may bởi nếu áp dụng chung sàn tăng trưởng tín dụng 25% thì rất khó, lãi suất bị ngân hàng đẩy lên và không có cơ hội cho nhiều ngành hàng, lợi nhuận lại ít. Trong quý II và III cần có giải pháp cụ thể về tín dụng lưu động cho các ngành hàng để DN yên tâm sản xuất. Bộ Công Thương cần có chính sách để ủng hộ các ngành hàng XK, vốn trung dài hạn cho dệt may vì lâu nay không còn nằm trong danh mục được ưu đãi của Ngân hàng Phát triển - điều này gây bất lợi cho DN. Còn ông Nguyễn Gia Tường- Phó tổng giám đốc Tập đoàn Hóa chất (Vinachem) – băn khoăn: Sản lượng NK mặt hàng phân bón đã tăng lên 24%; trong khi sản xuất trong nước đang dư thừa; vì vậy nên chăng xem lại việc NK mặt hàng này. Tại Vinachem, sản xuất phân bón đang tăng 25%, tiêu thụ giảm 1%, tồn kho 300.000 tấn; trong đó NPK tồn lớn hơn 180.000 tấn. Hiện nay, Vinachem có năng lực sản xuất 2,5 triệu tấn nhưng mới sản xuất 1,7-1,8 triệu tấn. Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên nhấn mạnh: Sẽ kiểm soát NK những mặt hàng trong nước sản xuất được bằng các biện pháp về thuế và phi thuế trong khuôn khổ pháp luật và những cam kết mà Việt Nam đã cam kết hội nhập kinh tế quốc tế. Bộ Công Thương cũng đã có đề nghị với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại tạo điều kiện thuận lợi cho các DN sản xuất kinh doanh, nhất là các DN sản xuất hàng XK được tiếp cận vốn thuận lợi, dễ dàng, không bị các nguồn vốn dành cho các nhu cầu khác theo lãi suất thỏa thuận nó ảnh hưởng đến đầu tư sản xuất kinh doanh của DN. Thùy Linh