Kiểm soát quyền lực của người đứng đầu đặc khu kinh tế

Sáng 11/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (đặc khu), quy định các cơ chế, chính sách ưu đãi áp dụng chung và đặc thù đối với 3 đơn vị Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc (Kiên Giang).

Đề xuất mô hình chính quyền không ủy ban

Dự thảo Luật này đề xuất xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương đặc khu theo hướng không tổ chức cấp chính quyền địa phương (không tổ chức HĐND và UBND).

Tại các đơn vị này, chính quyền địa phương là trưởng đơn vị đặc khu, có thẩm quyền quyết định và tổ chức thực hiện toàn bộ các hoạt động hành chính, kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Trưởng đơn vị đặc khu, các cơ quan khác của Nhà nước ở đây chịu sự giám sát của đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh và của HĐND về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho ý kiến về dự thảo luật. Ảnh: Quochoi.vn

Báo cáo thẩm tra về dự thảo luật của Ủy ban Pháp luật Quốc hội cho hay việc tập trung nhiều quyền lực cho chức danh Trưởng đơn vị đặc khu nhưng không có cơ chế giám sát quyền lực ngang cấp, tại chỗ mà thực hiện giám sát từ trên xuống sẽ không tránh khỏi hình thức, dễ dẫn tới tình trạng lạm quyền, mất dân chủ.

Dự thảo luật chỉ quy định vượt trội về giao thẩm quyền mà không vượt trội về cơ chế giám sát, không làm rõ được phương thức thực thi quyền lực của người giữ chức danh này là không bảo đảm tính đồng bộ, hiệu quả, cũng như chưa thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và quy định của Hiến pháp về kiểm soát quyền lực.

Kiểm soát quyền lực đặt biệt với trưởng đơn vị

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho rằng với phương án của Chính phủ là nên trao quyền cho trưởng đơn vị nhưng quy định rõ người này được làm gì, không được làm gì, trách nhiệm ra sao.

"Bộ máy đầy đủ mà không cải tiến, cải tổ thì lại quay về như cũ, không có gì là đặc biệt. Luật quy định phải tránh cha chung không ai khóc, hay trách nhiệm người đứng đầu không rõ, giám sát yếu dẫn đến một mình che cả bầu trời. Cùng với đó là loại bỏ sự bình quân chủ nghĩa, dốt như giỏi, thậm chí có nơi dốt lộng hành", ông Võ Trọng Việt nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị ban soạn thảo dự thảo luật cần lấy thêm ý kiến để tạo sự đột phá. Ảnh: Quochoi.vn

Góp ý kiến cho dự thảo luật, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cũng nhấn mạnh phải cải cách cơ chế thủ tục hành chính, làm sao giảm được chi phí nhà đầu tư bỏ ra mà người ta gọi là tiêu phí, lãng phí.

"Bộ máy đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt phải vô cùng gọn nhẹ. Một người có thể được trao quyền rất lớn, nhưng việc kiểm soát quyền lực cũng phải đặc biệt để hành động vì lợi ích quốc gia chứ không lồng lợi ích cá nhân. Như Tổng bí thư nói là nhốt quyền lực trong lồng", Phó chủ tịch Quốc hội nói và đề xuất đơn vị này nếu trực thuộc cấp tỉnh thì lại khu kinh tế như ngày xưa, nên trực thuộc Trung ương quản lý.

Tại phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng cho rằng quy định trong luật này phải có tính đột phá, vượt trội thì mới đặc biệt, mới tạo môi trường đầu tư hấp dẫn, bộ máy đủ quyền lực để thực hiện nhiệm vụ.

Chủ tịch Quốc hội phân tích quy định của luật này có thể trái luật khác nhưng không thể trái Hiến pháp và phải cụ thể hóa, quán triệt chủ trương của Đảng về vấn đề này.

"Tôi đề nghị ban soạn thảo tiếp tục lấy ý kiến, nghiên cứu quy định liên quan mô hình tổ chức chính quyền. Nếu cần, chúng ta có thể sửa luật Tổ chức chính quyền địa phương để tạo sự đột phá trong Luật Đơn vị Hành chính kinh tế đặc biệt", bà Nguyễn Thị Kim Ngân nêu.

Thắng Quang