Kỳ 2: Công nghệ máy tập thể dục để lọc nước hồ gây lãng phí

Ô nhiễm sông, hồ Hà Nội: Điểm mặt những “lá phổi chết”

LTS: Năm 2016 tiếp tục là năm Hà Nội thực hiện “Năm trật tự và văn minh đô thị” trong đó có nhiệm vụ trọng tâm là đảm bảo vệ sinh môi trường, trật tự mỹ quan đô thị. Một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng ô nhiễm môi trường, gia tăng bệnh tật là thực trạng ô nhiễm sông, hồ, kênh rạch… đang ở mức báo động. Từ số báo này, Lao động Thủ đô sẽ đăng loạt bài phản ánh thực trạng ô nhiễm sông, hồ… ở Hà Nội, và những giải pháp hữu hiệu để giải quyết triệt để vấn nạn ô nhiễm môi trường trong thời gian tới.

Mô hình thí điểm máy lọc nước hồ là sự kết hợp của thiết bị máy tập thể dục và máy bơm qua hệ thống lọc nước do Hội đồng Anh tổ chức năm 2011 dành cho nhóm các bạn trẻ tại Viện Nước, tưới tiêu và môi trường (IWE); ý tưởng được xuất phát từ như cầu tập thể dục của người dân và sự ô nhiễm của các loại chất như BOD, NH4+, NO3... còn tồn tại trong nước của hồ. Thiết bị gồm có 2 phần, phần máy đạp tập thể dục và bể lọc nước. Máy tập thể dục giống như chiếc máy tập bình thường, gồm có 2 bàn đạp và 2 tay cầm với chuyển động đạp lên xuống, tay kéo đẩy. Phần bể lọc gồm các cấp lọc thô thông thường, đặc biệt thiết bị có sử dụng cây thủy trúc có khả năng hấp thu chất ô nhiễm trong nước. Thiết bị này được tích hợp với máy bơm cơ học. Khi người sử dụng máy, năng lượng chuyển động của họ sẽ qua hệ thống truyền chuyển động khiến máy bơm hoạt động; nước sau khi được lọc và lắng cặn sẽ đạt tiêu chuẩn sạch và theo đường ống khác chảy ngược lại hồ. Công suất của bơm phụ thuộc vào mức độ sức người tập từ 2-8m3/ giờ…

Máy tập thể dục ở hồ Thành Nhàn lâu nay đã bị hoen rỉ, không có người sử dụng.

Mặc dù dự án đã được triển khai từ vài năm gần đây, nhưng trên thực tế không đem lại hiệu quả như sự kỳ vọng ban đầu. Theo khảo sát của phóng viên, các bộ thiết bị tại 4 hồ được thí điểm hiện đang xuống cấp nghiêm trọng, máy tập thể dục hoen rỉ, bàn đạp lệch, khô dầu khó đạp, bể lọc nước, cây cỏ dại mọc xung quanh… Tại hồ Thanh Nhàn (quận Hai Bà Trưng), thiết bị tập bị hoen rỉ, bể lọc nước đầy đất cát khô do lâu ngày không có người đến sử dụng, quanh bể lọc cỏ dại mọc um tùm. Di chuyển đến hồ Hai Bà Trưng (phường Đồng Nhân, quận Hai Bà Trưng), tại đây, thiết bị xuống cấp trầm trọng, hoen gỉ gần như toàn bộ, bàn đạp lệch, khó đạp, cây thủy sinh trong bể lọc chết khô nên người dân đã nhổ bỏ. Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại hồ Xã Đàn, nhưng đáng chú ý nhất là tại hồ Ngọc Khánh, toàn bộ các thiết bị hiện đã “bốc hơi”…

Mô hình máy tập thể dục kết hợp lọc nước hồ đã được thí điểm tại 4 hồ ở Hà Nội, bao gồm: Ngọc Khánh, Thanh Nhàn, Nam Đồng, Hai Bà Trưng. Ban đầu, Chi cục Bảo vệ Môi trường phối hợp với Viện Nước, tưới tiêu và môi trường, UBND, Hội Cựu chiến binh 2 phường Ngọc Khánh và Thanh Nhàn với sự hỗ trợ tài chính từ Quỹ Bảo vệ môi trường Hà Nội lắp đặt 2 bộ thiết bị gồm 4 máy tại hồ Ngọc Khánh và một bộ thiết bị gồm 2 máy tại hồ Thanh Nhàn; sau đó là thí điểm tại hồ Xã Đàn, hồ Hai Bà Trưng, mỗi hồ 2 bộ thiết bị gồm 4 máy.

Người dân ở quanh khu vực hồ Thanh Nhàn cho biết, mới đầu, ngày nào cũng có người đến sử dụng, thậm chí còn phải xếp hàng để chờ đến lượt. Nhưng dùng được vài tháng thì máy bị gỉ sét, khó sử dụng; có người đến sửa dùng 1-2 ngày lại hỏng; vừa chiếm diện tích vừa lãng phí. Chia sẻ với phóng viên, bác Nguyễn Đình Tùng (ở phường Đồng Nhân) cho biết: “Dự án này ban đầu rất được kỳ vọng sẽ mang lại sức khỏe cho người dân, đồng thời làm giảm ô nhiễm hồ. Tuy nhiên, dùng lâu ngày mà máy móc không được bảo dưỡng, nên dễ bị hỏng hóc. Bên cạnh đó, khối lượng nước hồ lớn, nhưng ít máy, do đó khối lượng nước được lọc chảy ngược lại hồ không đáng kể, nước sạch lại hòa với nước bẩn thì đến bao giờ mới hồ mới hết ô nhiễm? Thật sự là lãng phí ngân sách”. Nhiều ý kiến cho rằng, máy lọc là một phần nhỏ, nhưng ý thức người dân vẫn kém vẫn xả rác ra hồ, và cả cá chết dưới hồ, rồi đóng cặn dưới đó, bốc mùi hôi thối, thì máy lọc nước sao có thể lọc hết được ô nhiễm.

Dự án thí điểm máy lọc nước hồ kết hợp giữa tập thể dục và lọc nước mang đến nhiều kỳ vọng cho người dân Thủ đô, tuy nhiên vẫn chưa đạt được kết quả như mong đợi. Hiện nay còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập: Các thiết bị đều đã bị xuống cấp do điều kiện thời tiết, điều kiện bảo quản, bảo dưỡng còn kém của các cơ quan chức năng phụ trách; ý thức bảo vệ môi trường của người dân còn kém; máy móc tại các cơ sở còn ít nên chưa thể đạt hiệu quả cao… Khi mà dự án thí điểm chưa mang lại hiệu quả và đang có dấu hiệu “chết yểu” thì các cơ quan chức năng vẫn đang trong quá trình khảo sát, lắp đặt thêm thiết bị ở một số địa điểm khác quanh khu vực Hà Nội. Liệu khi khắc phục được hết các bất cập, dự án sẽ thành công và mang đến môi trường xanh – sạch – đẹp và diện mạo mới cho Thủ đô?

H.Duy – H.Anh