Libya kích động cuộc chạy đua vũ trang ở Bắc Phi

Hãng thông tấn Interfax của Nga hôm 19/10 đưa tin rằng chính quyền Tổng thống Moammar Gadhafi có kế hoạch mua 12 – 15 máy bay đa năng Su-35, 4 máy bay Su-30 và 6 máy bay huấn luyện chiến đấu Yak-130. Theo hãng thông tấn này, hợp đồng vũ khí giữa Libya và công ty xuất khẩu vũ khí của Nga, Rosoboronexport, có thể được kí kết vào trước cuối năm nay hoặc đầu năm 2010. Hầu hết các hệ thống vũ khí trong kho vũ khí của Libya đã được mua từ Liên bang Xô Viết trong thời Chiến tranh Lạnh và hiện đã thực sự lỗi thời. Libya, bị cộng đồng quốc tế cô lập từ những năm 1980 do nước này ủng hộ lực lượng khủng bố, đã và đang theo đuổi kế hoạch hiện đại hóa các hệ thống vũ khí lỗi thời kể từ khi họ được phục hồi sau khi Gadhafi ngừng chương trình vũ khí hạt nhân bí mật của ông vào tháng 12/2003. Pháp đã bán tên lửa và các trang thiết bị khác cho Libya nhưng số lượng vũ khí ít hơn nhiều so với Nga. Tuy nhiên, hiện họ đang thuyết phục Libya để bán 14 máy bay chiến đấu đa năng Dassault Rafale, các tàu tuần tra, máy bay trực thăng và xe bọc thép trị giá 5,8 tỷ USD. Libya, quốc gia từ chối các trang thiết bị mới trong hơn hai thập kỉ qua, đã đứng sau các quốc gia láng giềng trong khu vực – những nước đã và đang thực hiện chương trình nâng cấp lực lượng vũ trang quy mô lớn. Chuyến thăm tới Tripoli vào tháng 4/2008 của Tổng thống Nga Vladimir Putin và chuyến thăm Moscow sau đó của ông Gadhafi vào đầu tháng 11/2008 – chuyến thăm đầu tiên của ông kể từ năm 1985 – dường như “tiếp sức” cho kế hoạch mua máy bay, tên lửa và xe bọc thép trị giá 2,5 tỷ USD từ Nga của Libya. Trong chuyến thăm đó, ông Putin đã nhất trí xóa bỏ khoản nợ của Libya từ thời Chiến tranh Lạnh trị giá 4,5 tỷ USD, đổi lại Libya thực hiện các thỏa thuận vũ khí và năng lượng với Nga. Nhật báo kinh doanh Vedomosti của Nga đưa tin rằng, ông Gadhafi muốn mua 2 phi đội máy bay Su-30MK2, khoảng 36 – 40 chiếc. Các nguồn tin khác từ Nga cho hay, ông Gadhafi cũng quan tâm đến hệ thống tên lửa phòng không tầm xa S-300, các hệ thống tên lửa đất-đối-không BUK-M1 và Tor-M2E tầm ngắn hơn cũng như máy bay trực thăng chiến đấu, xe tăng T-90 và ít nhất là 1 tàu ngầm chạy bằng diesel. Các quốc gia Ả Rập ở Bắc Phi, được biết đến với cái tên Maghreb, đã bắt đầu các chương trình nâng cấp vũ khí quan trọng vào năm 2006. Vào tháng 3/2006, Algeria, quốc gia đã bị tàn phá bởi cuộc chiến tranh với các tay súng Hồi giáo vào những năm 1990, đã kí kết thỏa thuận vũ khí với Moscow trị giá 7,5 tỷ USD. Mặc dù Algeria, một khách hàng lớn của Xô Viết trong thời Chiến tranh Lạnh, đã mở rộng cửa với phương Tây, đặc biệt sau ngày 11/9/2001, nhưng Moscow đã giành hợp đồng bằng cách xóa khoản nợ trị giá 4,74 tỷ USD mà Algeria vay từ thời Xô Viết. Ngay sau đó, Morocco, đối thủ truyền thống của Algeria, thông báo kế hoạch nâng cấp quân đội của mình. Mặc dù ngân sách eo hẹp nhưng họ đã thảo luận với Pháp về thỏa thuận nâng cấp máy bay chiến đấu Dassault Mirage F1. Điều đó khiến nhiều người lo ngại rằng các quốc gia Maghreb đã lao vào cuộc chạy đua vũ trang khu vực. Trong cuộc đua này, Mỹ, Pháp, Italy và Anh có khả năng bỏ xa Nga trong các thỏa thuận vũ khí.