'Lỗ hổng' trong tư vấn du học
Nắm bắt được nhu cầu nhiều học sinh sau khi học THPT có nguyện vọng đi du học tại các nước phát triển nên nhiều Cty tư vấn du học đã lần lượt ra đời. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, nảy sinh nhiều 'lỗ hổng' trong công tác quản lý, mà ngay chính những Cty này cũng không kiểm soát được.
Nắm bắt được nhu cầu nhiều học sinh sau khi học THPT có nguyện vọng đi du học tại các nước phát triển nên nhiều Cty tư vấn du học đã lần lượt ra đời. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, nảy sinh nhiều "lỗ hổng" trong công tác quản lý, mà ngay chính những Cty này cũng không kiểm soát được.
Trào lưu du học
Những năm gần đây, việc học sinh của các trường THPT đăng ký du học nước ngoài ngày càng tăng. Đây không chỉ là nhu cầu của riêng học sinh, phụ huynh mà cũng là một trong những định hướng nghề nghiệp của nhà trường, góp phần đáp ứng nguyện vọng "vừa học, vừa làm", đồng thời tránh tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm đang là nỗi lo của giới trẻ trước ngưỡng lập thân, lập nghiệp. Tình trạng nhiều học sinh lựa chọn con đường du học không chỉ sau khi tốt nghiệp THPT mà ngay cả khi còn lớp 10, 11. Các em thường du học theo khả năng kiến thức, tìm kiếm học bổng tại các trường ĐH, CĐ nước ngoài hoặc theo khả năng tài chính, hay còn gọi là du học tự túc.
Theo tổng hợp của Sở GD-ĐT tỉnh Nghệ An, trong năm 2016, toàn tỉnh có khoảng 1.000 học sinh đi du học ở các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Thái Lan, Canada, Đức. Trong số này, hầu hết đều đi du học theo hình thức vừa học vừa làm. Hiện trên địa bàn tỉnh cũng đã có 30 đơn vị được Sở cấp giấy chứng nhận hoạt động tư vấn du học. Những Cty này cũng thường xuyên chủ động đến các trường THPT để đăng ký tư vấn.
Thầy Lê Xuân Hường - Hiệu trưởng Trường THPT Thanh Chương 1, H. Thanh Chương, cho biết: Hiện tại, có 2 Cty tư vấn du học đến đăng ký tiếp xúc với học sinh. Nhà trường hết sức ủng hộ các Cty tư vấn du học, tuy nhiên cũng phải thận trọng trong việc lựa chọn nhằm giúp học sinh tìm được địa chỉ uy tín để theo đuổi con đường du học. Tiêu chí đầu tiên là các Cty cần có giấy chứng nhận hoạt động trong lĩnh vực giáo dục do Sở GD-ĐT Nghệ An cấp; thứ hai là thông tin cần minh bạch, rõ ràng cả về thị trường đưa học sinh đi du học lẫn kinh phí du học.
Thầy Cao Thanh Bảo, Hiệu trưởng Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng cho hay: Nhà trường không có trách nhiệm quản lý đối với các Cty tư vấn du học hoạt động bên ngoài. Tuy nhiên, khi các đơn vị đó vào đăng ký tư vấn thì nhà trường và cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục phải chịu trách nhiệm trước học sinh, phụ huynh về uy tín, chất lượng của Cty đó.
Phụ huynh, học sinh cần tìm hiểu kỹ thông tin trước khi đưa ra quyết định đi du học.
Nhiều "lỗ hổng" trong tư vấn
Đối với học sinh Nghệ An, du học nước ngoài còn nhiều lạ lẫm nên gia đình các em nhờ đến sự "trợ giúp" của các Cty tư vấn du học để được hướng dẫn thủ tục cũng như hoàn thiện hồ sơ đáp ứng yêu cầu của các trường ĐH, CĐ nước ngoài. Tuy nhiên, việc một số đơn vị hoạt động tư vấn du học chưa hiệu quả hoặc thông tin chưa đầy đủ, rõ ràng, gây hiểu nhầm cho người đăng ký là điều khó tránh khỏi.
* Chỉ tính riêng trong 2 năm 2015 - 2016, Sở GD-ĐT tỉnh Nghệ An đã rút giấy phép hoạt động của 9 Cty tư vấn du học với lý do không hiệu quả hoặc không báo cáo, không thực hiện đúng như cam kết. Năm 2016, Nghệ An đã khởi tố 5 vụ án, bắt giữ 12 bị can liên quan đến lừa đảo du học.
Năm 2015, em Trần Văn Hùng (khi đó là học sinh trường THPT Thanh Chương 1) tìm đến Cty Cổ phần Quốc tế Changmi để được hướng dẫn du học tại Hàn Quốc với hình thức vừa học vừa làm. Sau khi hoàn tất một số thủ tục, gia đình Hùng đã đóng gần 200 triệu đồng cho Cty này để chuẩn bị hồ sơ và học tiếng. Tuy nhiên, sau khi học tiếng xong đợi mãi mà vẫn chưa có lịch bay. Còn phía Cty Changmi, do không đảm bảo các điều kiện hoạt động nên năm 2016 đã bị Sở GD-ĐT đình chỉ hoạt động tư vấn du học. Nghe thông tin này, gia đình em Hùng đã nhờ người đòi lại số tiền nhưng cũng khó khăn lắm mới lấy lại được một ít.
Năm 2016, Cty CP Đầu tư và Thương mại BMT đưa 12 học sinh sang du học tại Hàn Quốc. Tuy nhiên, trong số này có 2 học sinh (trong đó một em ở xã Nghi Quang, H. Nghi Lộc, em còn lại ở H. Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã bỏ trốn. Nhận được thông báo này, Cty đã trực tiếp liên hệ với gia đình để xử lý nhưng gia đình đã từ chối hợp tác vì không biết con đang ở đâu. Sau sự việc này, Cty phải bồi thường 100 triệu đồng/em cho trường đại học nơi Cty gửi sang du học.
Do tình trạng lao động xuất khẩu bỏ trốn, lao động chui khi hết hợp đồng nên Hàn Quốc đang "cấm cửa" hoặc rà soát chặt chẽ đối với người lao động và cả học sinh có nhu cầu du học. Phía Hàn Quốc cũng đang hạn chế nhận hồ sơ của 10 huyện thuộc tỉnh Nghệ An.
Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do các Cty du học quảng cáo sai lệch khiến học sinh, sinh viên sử dụng hình thức du học với mục đích làm việc kiếm tiền. Đa số học sinh Nghệ An hiện nay du học theo con đường tự túc nhưng khi sang nước ngoài, tiền ăn học quá lớn so với tiền làm thêm, trong khi gia đình đã phải bỏ ra một số tiền khá lớn để làm thủ tục du học nên dẫn đến tình trạng bỏ ra ngoài làm việc chui và trở thành lao động "chui", không được sự bảo hộ của nước sở tại.
Do tình trạng lưu học sinh Nghệ An bỏ học nhiều nên mới đây, đoàn Đại sứ quán Nhật Bản cũng đã trực tiếp về tỉnh Nghệ An để tìm hiểu nguyên nhân và đề nghị tỉnh cần định hướng, chỉ đạo các Cty du học trên địa bàn tỉnh cung cấp thông tin chính xác.
Ông Thái Huy Vinh - Phó GĐ Sở GD-ĐT cho biết: Sở GD-ĐT cũng đã đề nghị các hoạt động tư vấn du học cần tăng cường công tác định hướng cho học sinh trước khi đi du học ở nước ngoài; tăng cường công tác đào tạo nghề và khuyến khích các Cty tìm kiếm học bổng cho học sinh. Đồng thời, Sở cũng sẽ phối hợp với các cơ quan Công an, Sở Ngoại vụ để tăng cường tạo điều kiện, có cơ chế cởi mở để hoạt động tư vấn du học hiệu quả và chất lượng.
