Mắc bệnh sợ minh bạch, nhà đầu tư BOT đang chây ì triển khai thu phí không dừng?

Cảnh tắc hàng dài thường thấy tại các trạm BOT. Ảnh Internet.

Cả nước mới có 9 trạm thu phí không dừng

Theo thống kê của Công ty TNHH Thu phí tự động (VETC), Việt Nam hiện có hơn 21.000 km đường quốc lộ, 730 km đường cao tốc và hơn 100 trạm thu phí với lưu lượng xe khoảng 1,2 triệu lượt xe/ngày đêm.

Năm 2016, chỉ riêng phí đường bộ thu qua các trạm BOT đạt khoảng 23.000 tỷ đồng. Con số này cho thấy lượng giao dịch khổng lồ của các phương tiện giao thông khi qua các trạm thu phí.

Theo lộ trình của Bộ Giao thông Vận tải, đến cuối năm 2017 các trạm thu phí trên toàn quốc phải có làn thu phí tự động và hết năm 2020 sẽ bỏ barie tại các trạm thu phí. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện nay, khi chỉ còn 4 tháng nữa là kết thúc năm 2017, việc triển khai trạm thu phí tự động không dừng lại diễn ra vô cùng chậm chạp.

Thống kê cho thấy, tại thời điểm tháng 8/2017 chỉ có 9/28 trạm thu phí nằm trong danh mục các trạm phải lắp đặt thu phí tự động không dừng (được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư từ năm 2015) đi vào hoạt động.

Còn lại hàng loạt dự án BOT hiện vẫn chủ yếu vận hành theo mô hình thu phí thủ công và từ lâu đã bộc lộ nhiều nhược điểm do không đáp ứng được nhu cầu phát triển, gây ùn tắc giao thông, dẫn tới thực trạng thiếu tường minh, khó bảo đảm được tính minh bạch tài chính và gây ra nguy cơ thất thoát phí lớn.

Trong khi đó, nếu các trạm đưa vào ứng dụng CNTT với dịch vụ thu phí điện tử tự động (thu phí không dừng) sẽ mang lại nhiều lợi ích cho cả cơ quan quản lý và người sử dụng như tiết kiệm thời gian khi lưu thông qua trạm, giảm ùn tắc (xe đi qua trạm thu phí tự động không dừng chỉ mất từ 3-5 giây, trong khi qua trạm thu phí thủ công khoảng 3 phút – PV), tiết kiệm nhiên liệu xăng dầu, các trạm thu phí quản lý tốt nguồn thu và tiết kiệm chi phí nhân lực thu phí…

Theo các chuyên gia, điều kiện để triển khai thu phí không dừng hiện không có rào cản về công nghệ cũng như chính sách. Để thúc đẩy thanh toán điện tử trong thu phí tự động đường bộ, Chính phủ đã ban hành các cơ chế, tạo hành lang pháp lý để vận hành hệ thống như đưa ra cơ chế giám sát của cơ quan quản lý nhà nước; các quy định về sử dụng chứng từ, hóa đơn điện tử hay việc miễn giảm phí trong thời gian đầu sử dụng dịch vụ...

Cùng đó, để tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận công nghệ, việc tổ chức dán thẻ E-Tag, mở tài khoản giao thông miễn phí đã được Công ty TNHH Thu phí tự động thực hiện rộng rãi ở các địa phương có trạm thu phí sử dụng dịch vụ, thông qua các trung tâm đăng kiểm, các trạm thu phí, các điểm dịch vụ… Việc nộp tiền vào tài khoản thu phí được thực hiện đa dạng qua các kênh như Mobile Banking, Internet Banking, ví điện tử và các điểm dịch vụ nạp tiền trên toàn quốc...

Như vậy, rào cản lớn nhất lại nằm ở chính các chủ đầu tư trạm BOT.

Với công nghệ thu phí không dừng, các xe chỉ mất từ 3-5 giây để qua trạm BOT. Ảnh Internet.

Chủ đầu tư chây ì vì sợ minh bạch

Trao đổi với báo giới mới đây, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Văn Huyện đã thẳng thắn cho rằng tiến độ dự án thu phí không dừng của 28 trạm BOT trên Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên bị chậm trễ là do tư duy của nhà đầu tư BOT chưa muốn minh bạch. Số liệu doanh thu thu phí của các trạm BOT vẫn chưa phải là chuẩn 100%. Và đương nhiên, nếu kiểm tra là sẽ “có vấn đề”.

Thời gian qua, thông tin liên quan đến một số nhà đầu tư có thái độ không hợp tác, không cho cung cấp dịch vụ thu phí không dừng, hoặc yêu cầu tắt hệ thống camera toàn cảnh… đã cho thấy tình trạng thiếu tường minh của nhiều nhà đầu tư BOT.

Ví dụ với câu chuyện tại trạm thu phí Tư Nghĩa (Quảng Ngãi), Tasco đã thực hiện thu phí tự động vé tháng từ tháng 10/2016, tuy nhiên nhà đầu tư BOT chưa cho hưởng phí vì phải chạy thử nghiệm 6 tháng. Ngoài ra trạm này còn yêu cầu Tasco phải tắt hệ thống camera giám sát toàn cảnh, chỉ cho ghi lại hình ảnh ở làn thu phí không dừng.

Liên quan đến vấn đề này, mới đây Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, ông Nguyễn Mạnh Thắng cũng nhấn mạnh việc triển khai thu phí đường bộ theo hình thức tự động không dừng là chủ trương bắt buộc phải thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội, hướng tới sự thuận lợi cho người tham giao giao thông, đảm bảo minh bạch trong quá trình thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ.

Và trước thực trạng chây ì hiện nay, để thúc đẩy triển khai thu phí không dừng, nhiều ý kiến kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải cần yêu cầu các nhà đầu tư BOT phải hoàn thành việc ký hợp đồng dịch vụ với công ty thu phí không dừng.

Thậm chí, Bộ Giao thông vận tải cần xem xét dừng thu phí nếu các nhà đầu tư BOT không thực hiện đúng tiến độ.

ICTnews sẽ tiếp tục phản ánh ý kiến của các chuyên gia về vấn đề đi tìm giải pháp để thúc đẩy triển khai công nghệ thu phí không dừng tại các trạm BOT.

H.P