Một dòng họ hiếu học đất Kinh Bắc

Cả họ cùng học Dòng họ Vũ thôn Ngọc Quan, xã Lâm Thao, Lương Tài, Bắc Ninh có hơn 200 hộ với hơn 1.000 khẩu vốn có truyền thống hiếu học. Thời phong kiến cả họ có 43 người đỗ khoa bảng; đặc biệt, Vũ Miên đỗ Hội nguyên Tiến sĩ năm 1748, đời Cảnh Hưng thứ 9, làm đến chức quan Lại bộ Tả Thị Lang kiêm Tế Tửu Quốc Tử Giám, Quốc sử Tổng đài, sau thăng lên chức Binh bộ Thượng thư. Sách “Bắc Ninh địa dư chí” nghi nhận dòng họ Vũ là “một Vọng tộc ở Lương Tài”. Lật giở cuốn sổ nghi chép thành tích học tập của dòng họ, ông Vũ Ngọc Bình, trưởng ban khuyến học, tự hào kể về phong trào học tập trong họ Vũ. Việc học tập của dòng họ được tiến hành chu đáo và có hệ thống. Năm 1993 ban khuyến học của dòng học được thành lập bao gồm những người cao tuổi và có uy tín trong họ tộc. Sau khi thành lập, ban khuyến học đã phát động phong trào cả họ cùng học. Các gia đình có con đi học đến tối chủ động tắt tivi, loa đài... để tạo môi trường yên tĩnh cho các em học tập. Mỗi bậc phụ huynh, hàng ngày có trách nhiệm chăm lo, bảo ban các con học bài. Hình ảnh cha dạy con, anh dạy em vào buổi tối hay buổi trưa đã trở nên quen thuộc đối với các gia đình trong họ. Ban khuyến học thường xuyên tổ chức những buổi nói chuyện về truyền thống hiếu học của dòng họ, kể cho các em nghe những câu chuyện về tinh thần vượt khó vươn lên trong học tập của những người đi trước. Thêm vào đó, ban khuyến học còn nêu danh những người thành đạt, những tấm gương tiêu biểu trong họ. Những buổi nói chuyện đó đã tác động mạnh vào ý thức tự giác, khơi dậy tinh thần tự học trong các em. Ban khuyến học còn kết hợp với nhà trường nắm bắt tình hình học tập của các em. Những em có hoàn cảnh khó khăn, ban khuyến học đến tận nhà vận động và giúp đỡ các em tiếp tục đến trường. Đối với những em lơ là trong học tập hay có học lực kém, ban khuyến học cùng với nhà trường kịp thời uốn nắn, đưa ra những giải pháp kèm cặp; đồng thời biểu dương khen thưởng những em có thành tích học tập tốt. Từ những biện pháp thiết thực trên, phong trào học tập của dòng họ Vũ đã thu được kết quả tốt đẹp. Hàng năm, số học sinh giỏi và đỗ vào đại học, cao đẳng của dòng học Vũ luôn cao nhất xã. Năm 2008 cả thôn có 16 em đỗ đại học thì họ Vũ chiếm 13 em. Năm học 2009, cả thôn có hơn 100 em đạt học sinh giỏi các cấp, họ Vũ có 63 em, trong đó có 12 em đạt học sinh giỏi cấp huyện và tỉnh. Năm 2009 cả họ có 14 em dự thi đại học và cao đẳng thì cả 14 em đều đỗ. Đến nay, dòng họ Vũ có hơn 200 hộ nhưng có 1 giáo sư, 6 tiến sĩ, 13 thạc sĩ và hơn 250 cử nhân. Tính ra, mỗi gia đình có một người trình độ cử nhân. Từ năm 2000 đến nay, họ Vũ đã được UBND tỉnh Bắc Ninh 3 lần tặng bằng khen, trở thành một trong những đại biểu của tỉnh đi dự Đại hội khuyến học toàn quốc năm 2009. Gia đình nông dân có 23 bằng đại học Đến thôn Ngọc Quan, hỏi nhà ông Vũ Phú và bà Đinh Thị Thìn, mọi người đều tỏ lòng mến phục một gia đình nông dân có 11 người con học hành thành đạt. Ông Phú nhắc lại ngững ngày tháng gian khổ nuôi các con ăn học, “ Chúng tôi xác định học tập là con đường thoát nghèo bền vững, giúp các con nên người. Chúng tôi có nghèo khổ đến đâu nhưng quyết không để các con thiếu tri thức”. Dù vất vả kiếm sống nhưng ông luôn chăm lo cho học tập của các con. Trong những bữa cơm hay những ngày họp gia đình, ông thường kể chuyện về truyền thống hiếu học của gia đình, khen ngợi những tấm gương vượt khó học giỏi trong dòng họ. Qua đó, khơi dậy ý thức tự giác, tinh thần ham học cho các con. Vào các buổi tối, ông đều dành thời gian cùng ngồi vào bàn học với các con để kèm cặp, tạo cho các con nề nếp trong học tập. Khi các con lớn, ông giao nhiệm vụ cho anh dạy em, cứ như thế 11 con của ông dìu dắt nhau vượt qua khó khăn đua nhau học tập. Thấu hiểu được sự gian khổ của bố mẹ, cả 11 người con đều gắng sức học hành. Đến nay, tất cả đều có bằng đại học, đặc biệt con trai Vũ Mạnh Cường đỗ tiến sĩ, hiện đang làm Vụ phó ở Bộ Công Thương. Nếu tính tất cả con cháu thì gia đình ông có tới 23 người có trình độ đại học ( trong đó có 2 tiến sĩ, 3 thạc sĩ). Từ gia đình ông Phú, ban khuyến học đã nhân rộng mô hình gia đình hiếu học ra toàn dòng họ. Hàng năm vào ngày giỗ tổ và ngày 2/9 ban khuyến học tổ chức khen thưởng, biểu dương những gia đình và các em có thành tích cao trong học tập. Trước khi nhận phần thưởng, các em dâng hương lên Tổ tiên, ôn lại truyền thống học hành khoa bảng của ông cha. Nhờ vậy, truyền thống hiếu học của dòng họ vũ ở Ngọc Quan được tiếp nối. Nguyễn Thắng