Nghệ sĩ da màu bên lề 'nước Mỹ xấu xí'

Phân biệt chủng tộc là vấn đề vẫn âm ỉ trong lòng nước Mỹ và chưa bao giờ có dấu hiệu kết thúc. Những năm gần đây xảy ra hàng loạt vụ việc mâu thuẫn lớn giữa cảnh sát và người da màu nơi đây. Thống kê nửa đầu năm 2016 có đến 509 trường hợp bị cảnh sát Mỹ bắn hạ, phần lớn nạn nhân là người da màu.

Nạn phân biệt chủng tộc là khởi nguồn cho một phong trào có tên "Black Lives Matter" (Người da đen đáng được sống). “BLM” nhanh chóng trở thành cụm từ khóa nóng trên mạng xã hội Twitter. Nó cũng là khẩu hiệu để người dân Mỹ (gồm cả da màu và da trắng) xuống đường biểu tình trong hòa bình để đòi quyền sống cũng như được đối xử công bằng.

Nam ca sĩ người Canada The Weeknd vừa ủng hộ 250.000 USD cho phong trào "Black Lives Matter".

Trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, các nghệ sĩ, ngôi sao cũng không đứng ngoài vấn đề này. Nhiều nhà phê bình, chuyên môn đã chỉ trích Viện Hàn lâm khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ khi Oscar phân biệt chủng tộc; từ chối tôn vinh những người hùng da màu thời hiện đại.

Ở lĩnh vực âm nhạc, vấn đề quyền sống của người da màu còn "nóng" hơn nhiều. Mới đây, nam ca sĩ người Canada - The Weeknd đã ủng hộ số tiền 250.000 USD, góp một tiếng nói mạnh mẽ cho người da đen. Tháng trước, giọng ca Beauty Behind The Madness đã chia sẻ với người hâm mộ trên mạng xã hội: "Như thế là đã quá đủ rôi. Đây là thời điểm để đứng lên cho điều đó (quyền sống của người da màu). Chúng ta có thể lựa chọn, hoặc ngồi xuống và chỉ nhìn ngó hoặc làm một điều gì đó. Lúc này chính là thời điểm".

Đầu tháng 8, bố mẹ của The Weeknd đã di chuyển từ Canada đến Ethiopia, ủng hộ 50.000 USD cho trường Đại học Toronto để thành lập một nghiên cứu. The Weeknd là nghệ sĩ tiếp theo dùng tiếng nói và sức ảnh hưởng để nói về quyền sống của người da màu.

Vợ chồng Beyonce và Jay Z là những nghệ sĩ tích cực nhất với phong trào "Black Lives Matter".

Vấn đề bạo lực của cảnh sát Mỹ đối với người da màu và sự khẳng định vai trò của người da đen là tâm điểm của nền âm nhạc tại Mỹ trong năm qua. Album To Pimp a Butterfly của rapper Kendrick Lamar cũng như đĩa nhạc Lemonade của Beyonce, với các mức độ khác nhau đều nói đến bản sắc của người da đen – như một cách cổ vũ cho phong trào BLM.

Nhiều video ca nhạc, nổi bật như Formation là tiếng nói mạnh mẽ mà Beyonce muốn gửi đến công chúng Mỹ về nạn phân biệt chủng tộc. Nữ ca sĩ cũng đưa chủ đề này ra trước công chúng Mỹ vào tháng 2 vừa qua khi trình diễn tại Super Bowl cùng các vũ công để tưởng nhớ những nạn nhân người da đen.

Beyonce từng chia sẻ: "Chúng tôi không cần lòng thương hại. Chúng tôi cần tất cả mọi người công nhận cuộc sống của người da màu... Sự tước đoạt cuộc sống khiến chúng tôi cảm thấy bơ vơ và tuyệt vọng nhưng chúng tôi tin rằng mình đang chiến đầu vì lẽ phải cho một thế hệ mới. Đó là cuộc chiến dành cho bất kỳ ai cảm thấy đang nằm bên lề xã hội, người đang chiến đấu cho tự do và quyền con người... Cuộc chiến của người da màu và tất cả những tộc người thiểu số cần phải được kết thúc".

Formation - Beyonce Ca khúc mới của Beyonce.

Beyonce ám chỉ những nghệ sĩ da màu như cô dù nổi tiếng cỡ nào vẫn có thể chỉ là một người bên lề trong xã hội. Trong một video gần đây của cô cũng thể hiện một sự thật đầy chua chát: “Người ít được bảo vệ nhất nước Mỹ là phụ nữ da màu. Người bị thờ ơ nhất nước Mỹ cũng là phụ nữ da màu".

Trong buổi hòa nhạc tại Glashow vào tháng 7/2016, Beyonce đã dành một khoảng lặng, sử dụng các màn hình khổng lồ trên sân khấu để hiện tên của những người da đen bị sát hại bởi cảnh sát Mỹ trong năm.

Tháng trước, Beyonce và chồng của cô là Jay Z đã phản ứng kịch liệt về vụ nổ súng vào 2 người đàn ông da đen là Alton Sterling tại Lousiana và Philando Castile tại Minnesota. Jay Z còn ra mắt một ca khúc có tên Spiritual, cũng với trích dẫn nổi tiếng của nhà vận động bãi nô Frederick Douglass ở thế kỷ 19.

Jay Z ám chỉ nước Mỹ là "nơi công lý bị chối bỏ, nghèo đói được thi hành, vô minh chiếm ưu thế” như lời Douglass đã nói cách đây 2 thế kỷ. Chồng của Beyonce chia sẻ: "Tôi đã viết ca khúc đó trong một năm hoặc lâu hơn thế. Tôi chưa bao giờ hoàn thành nó cả. Punch (đồng chủ tịch hãng TDE) khuyên tôi hãy ra mắt ca khúc khi thiếu niên da màu Mike Brown bị cảnh sát bắn chết... Tôi rất đau buồn khi biết rằng cái chết của cậu ấy không phải là cuối cùng. Tôi rất buồn và thất vọng về nước Mỹ".

Rapper người Canada Drake.

Rapper Drake cũng không nằm ngoài cuộc chiến đòi lại quyền sống cho người da màu. Anh chia sẻ trên trang Instagram: "Không thể nào bỏ qua mối quan hệ giữa cộng đồng da đen và da nâu, và thực thi luật pháp vẫn còn căng thẳng cả nhiều thập kỷ trước đây. Không ai bắt đầu cuộc sống của mình như là một hashtag cả”. Có lẽ, anh muốn ám chỉ từ "hashtag" chính là khẩu hiểu “Black Lives Matter” và muốn nó được thực thi trong đời sống.

“Black Lives Matter” khởi nguồn từ Mỹ và đã lan sang châu Âu (London, Anh). Người da màu tại nơi đây vẫn đang ngày ngày cầu nguyện và xuống đường biểu tình để đòi sự công bằng, quyền sống. Những nghệ sĩ kể trên, họ cũng đang dùng âm nhạc cũng như tiếng nói để tạo ra một thế giới công bằng và tự do.

Nhật Phi