Người dân hài lòng với y tế nhưng quan ngại về tham nhũng, môi trường

Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam thể hiện sự đánh giá của người dân thông qua trải nghiệm và cảm nhận của họ về hiệu quả quản trị, hành chính công và cung ứng dịch vụ công cụ của bộ máy công quyền các cấp. Đây là lần thứ 6 PAPI được triển khai thực hiện, có gần 14.000 người dân từ tấ cả 63 tỉnh thành được chọn ngẫu nhiên và phỏng vấn trực tiếp trong cuộc khảo sát này.

Kết quả phân tích dữ liệu khảo sát PAPI năm 2016 cho thấy xu hướng tích cực trong cung ứng dịch vụ công ở Việt Nam, với tỷ lệ người dân hài lòng hơn với dịch vụ y tế công lập cao hơn so với những năm khảo sát trước. Cụ thể nhận thức của người dân về y tế công lập cải thiện rõ rệt do số lượng người có BHYT tăng từ 62% 2015 lên 73% 2016; chất lượng chăm sóc sức khỏe miễn phí cho trẻ em tăng mạnh: 32% người được khảo sát cho biết dịch vụ CSSKTE dưới 6 tuổi ở mức “rất tốt”, cao hơn so với tỷ lệ 23% 2015. Người dân chấm điểm chất lượng bệnh viện công tuyến huyện/quận cao hơn, song đánh giá của người sử dụng dịch vụ này giữa các tỉnh, thành phố có mức chệnh lệch lớn, chẳng hạn Sóc Trăng đạt 8,16 điểm, trong khi Gia Lai chỉ đạt 1,9 điểm, theo thang điểm 1 -10. Đặc biệt một xu hướng tích cực ghi nhận được trong năm 2016 đó là số người cho rằng cần phải đưa hối lộ để tiếp cận dịch vụ y tế công cộng cấp quận/huyện giảm từ 43% năm 2015 xuống 39% năm 2016.

Toàn cảnh lễ công bố kết quả khảo sát PAPI 2016.

Tuy nhiên, về vấn đề kiểm soát tham nhũng khu vực công năm 2016 có xu hướng giảm điểm. Tỉ lệ người dân cho biết họ phải chi “lót tay” cho công chức để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, và cho giáo viên tiểu học công lập để con em được quan tâm hơn vẫn tiếp tục tăng lên trong năm 2016. Bên cạnh đó, khoảng 54% số người dân cho rằng cần phải đưa hối lộ mới xin được việc làm trong khu vực nhà nước, cao hơn tỉ lệ 51% của năm 2015 và 46% của năm 2011. Tỉ lệ người dân cho rằng cán bộ chính quyền địa phương biển thủ công quỹ cũng tăng.

Đói nghèo vẫn được xem là vấn đề hệ trọng nhất đối với người dân nhưng so với kết quả khảo sát năm 2015, năm 2016 tỉ lệ người dân cho rằng môi trường là mối quan ngại lớn nhất tăng 10%. Sự gia tăng đột biến này chắc chắn phản ánh mối quan tâm của dư luận sau sự kiện cá chết hàng loạt tại khu vực duyên hải miền Trung hồi tháng 4 năm 2016. Báo cáo cũng cho thấy người dân cả nước ngày càng quan ngại hơn về ô nhiễm không khí và ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt. Hơn 67% số người sống gần sông ngòi cho biết chất lượng nước từ những nguồn này kém hơn so với ba năm trước, và 36% số người trả lời cho rằng chất lượng không khí kém hơn so với ba năm trước. Những vấn đề hệ trọng khác là việc làm, phát triển kinh tế, tranh chấp biển Đông, tham nhũng và giao thông.

Cùng với các chỉ số về tham nhũng, môi trường thì vấn đề quản trị công cũng tồn tại nhiều hạn chế trong việc huy động sự tham gia của người dân vào quá trình ra quyết định ở cấp cơ sở, hay trách nhiệm giải trình của chính quyền với người dân…

Phát biểu tại buổi Lễ công bố, ông Kamal Malhotra, điều phối viên thường trú LHQ tại Việt Nam, có nhận xét: “ Kết quả khảo sát PAPI 2016 cho thấy một bức tranh đã chiều. Một mặt, cung ứng dịch vụ công được cải thiện bền vững trong suốt 6 năm qua. Mặt khác, hầu hết các tỉnh thành có thể làm tốt hơn để cải thiện năng lực và thái độ của công chức, viên chức; tăng tính minh bạch, khả năng phản hồi và trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước”.

Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam là kết quả của công trình nghiên cứu chung giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở các cấp từ trung ương đến địa phương, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam. Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sĩ (SDC) và Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) đồng tài trợ cho nghiên cứu xây dựng chỉ số PAPI từ năm 2011 đến nay. Theo PGS.TS Đặng Ngọc Dinh, Giám đốc TT Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES): “Với dữ liệu PAPI 2016 được công bố và 5 năm tới, chúng tôi hy vọng Chính phủ sẽ có thêm nguồn thông tin tham khảo để theo dõi và đánh giá những nỗ lực hiện nay trong việc xây dựng Chính phủ kiến tạo phát triên, phục vụ nhân dân”.

Đức Phú