Người Mông ở rẻo cao Yên Bái phấn khởi đón Xuân về

Phiên chợ vùng cao. (Ảnh: Thanh Miền/Vietnam+)

Năm nay, người Mông ở vùng cao Yên Bái đã lùi thời gian ăn Tết lại để cùng vui chung với Tết cổ truyền của dân tộc, với đồng bào người Kinh, Tày, Thái, Mường...

Ông Hoàng Đức Quế - Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy Yên Bái cho biết cuối năm 2012, Yên Bái đã thực hiện chủ trương vận động đồng bào Mông ăn Tết Nguyên đán cùng các dân tộc cho phù hợp với điều kiện sản xuất, học tập của học sinh và nhân dân.

Bước vào dịp Tết này, cuộc vận động đã đi vào cuộc sống của đồng bào người Mông trên địa bàn các huyện vùng cao trong tỉnh.

Trước đây, người Mông ăn Tết theo "Lịch Mặt Trăng" nhưng có sự xê dịch so với lịch âm là không có tháng thiếu và không có năm nhuận. Mỗi tháng có 30 ngày, đếm theo thứ tự cứ đến ngày thứ 361 là ngày mồng 1 Tết. Như vậy, nếu vào năm nhuận thì Tết Mông diễn ra trước Tết Nguyên đán hàng tháng trời.

Theo cách tính của lịch Mông, cuối tháng Con Bò hoặc đầu tháng Con Hổ (tương đương với tháng 1 hoặc tháng Chạp tính theo con giáp) là các làng bản người Mông đã nhộn nhịp không khí Tết. Việc ăn Tết cổ truyền của người Mông mang nặng tính cộng đồng, dòng họ, gắn liền với tín ngưỡng của dòng họ mang tính nội tộc là chủ yếu. Vì vậy, không phải ai cũng được mời đến ăn Tết hoặc tự đến chúc Tết. Tết là dịp những người cùng dòng máu, ruột thịt, cùng dòng họ về gặp nhau nhận họ, ăn uống, chúc tụng... và kéo dài cả tháng trời. Như vậy, người dân mất thời gian cho lao động sản xuất, phát triển kinh tế gia đình. Tết sớm cũng gây lãng phí, tốn kém, ảnh hưởng trực tiếp đến công việc của cán bộ, công chức và việc học hành của học sinh.

Thời gian trước Tết Nguyên đán năm nay, người Mông tập trung sản xuất để thu hoạch một vụ mùa bội thu. Từ năm 2009 đến nay, tỉnh Yên Bái thực hiện chủ trương, đưa cây ngô đồi vào thay thế diện tích trồng lúa nương kém hiệu quả cho đồng bào các huyện vùng cao. Qua quá trình chuyển đổi cơ cấu giống cây trồng, đến nay chủ trương trên đã trở thành hiện thực. Thay vì trồng lúa nương, đồng bào vùng cao Yên Bái đã thay thế bằng hai vụ ngô đồi, tính ra thu nhập cao tới 7 đến 8 lần so với trồng lúa nương, nhờ đó cuộc sống của đồng bào đã từng bước đổi thay.

Tại xã Trạm Tấu, huyện Trạm Tấu, đồng bào dân tộc Mông phấn khởi bởi họ đã giành được hai vụ ngô đồi thắng lợi, nhiều nhà có thu nhập tới cả trăm triệu đồng, trừ chi phí vẫn còn trên dưới 50 triệu đồng từ cây ngô. Cây ngô đồi không chỉ giúp bà con có bát ăn, bát để, có đồng ra đồng vào sắm Tết, mà còn có tiền để mua sắm các vật dụng đắt tiền như xe máy, tivi.

Dẫn chúng tôi đi thăm những nương ngô bạt ngàn xanh ngút tầm mắt, anh Giàng A Khua ở thôn Tấu Dưới phấn khởi nói: “Nhờ Đảng và Nhà nước hỗ trợ giống và vận động chuyển đổi từ trồng lúa nương, sắn một vụ hiệu quả thấp sang trồng ngô đồi hai vụ Xuân và Hè Thu, năm nay, nhà tôi lại có vụ ngô thắng lợi. Từ ngày có cây ngô, gia đình tôi mỗi năm cũng thu được vài chục triệu đồng. Có nhiều ngô, một phần tôi để chăn nuôi, còn số dư bán đi để lấy tiền mua sắm các đồ dùng sinh hoạt trong gia đình."

Tại xã Chế Cu Nha, huyện Mù Cang Chải, già bản Zế Thàng bày tỏ vui mừng: “Nhờ ơn Đảng, Bác Hồ, năm nay người Mông mình cấy được nhiều ngô lắm, nên mọi người tập trung thu hoạch hết ngô rồi mới chuẩn bị ăn Tết. Cán bộ bảo trồng ngô cho thu nhập cao hơn trồng lúa nương, có nhiều tiền để ăn Tết cùng người Kinh sẽ vui hơn. Người Mông đã nghe theo để trồng ngô đồi và cùng ăn Tết chung với đồng bào cả nước.”

Đề cập vấn đề này, Phó Bí thư Huyện ủy Trạm Tấu Giàng A Câu khẳng định: “Cái hay, cái tốt của việc ăn Tết chung là thuận lợi cho làm vụ Đông Xuân và con cái học hành có điều kiện được đoàn tụ, không ảnh hưởng đến học tập. Vì vậy, Trạm Tấu đã tuyên truyền vận động và đến thời điểm này, đa số đồng bào Mông trong huyện đã nghe theo."

Những ngày này, dọc các tuyến đường chính đến trung tâm hầu hết các xã của hai huyện Trạm Tấu, Mù Cang Chải, đều có xe thông tin lưu động tuyên truyền trên loa bằng tiếng Mông với nội dung hướng dẫn bà con thực hiện các nhiệm vụ lao động sản xuất, cũng như vận động bà con cùng ăn chung một Tết.

Riêng huyện Trạm Tấu, việc vận động bà con người Mông cùng ăn chung một Tết còn được Phòng Văn hóa Thông tin tuyên truyền lồng ghép trong các buổi ra mắt xây dựng thôn bản văn hóa. Đồng thời, để hoạt động vui Tết đón Xuân không ảnh hưởng đến sản xuất, các địa phương vùng cao đều chỉ đạo và đôn đốc triển khai kế hoạch sản xuất vụ Đông Xuân 2013-2014./.