Nhà khoa học của người dân vùng cao phía Bắc

Đó là sự ghi nhận nỗ lực to lớn phấn đấu từ nhà giáo, giảng viên, trở thành nhà khoa học của người dân ở vùng cao phía Bắc của cô Nguyễn Thị Kim Lan.

Tròn 2 vai: Nhà giáo - Nhà khoa học

Năm 1979, sau khi tốt nghiệp tại Trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội, nữ cử nhân trẻ tuổi Nguyễn Thị Kim Lan nhận quyết định về làm giảng viên ở Trường Đại học Nông nghiệp III Bắc Thái (nay là Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên).

Trong thời kì cả nước khó khăn chung, cô Lan cũng trải qua một thời kỳ bao cấp gian truân, cuộc sống vô cùng khó khăn. Cùng đó là áp lực trong công việc - cả việc trường và việc nhà.

Vấn đề kinh phí cho nghiên cứu khoa học (NCKH) rất ít ỏi (có những đề tài cô Lan phải tự túc kinh phí để làm)... Vượt lên khó khăn, cô Lan học cao học và lấy bằng thạc sĩ năm 1996, rồi làm nghiên cứu sinh tại Viện Thú y quốc gia để năm 2000 nhận bằng Tiến sĩ Thú y sau 3 năm miệt mài nghiên cứu và hoàn thành luận án.

Mặc dù khối lượng công việc bề bộn và nhiều khó khăn, song công việc giảng dạy và NCKH lại đúng là những công việc đúng sở trường mà cô Lan vô cùng tâm huyết.

Cũng như nhiều thầy, cô giáo khác, tình yêu nghề nghiệp là động lực đã giúp cô vượt qua những khó khăn trong cuộc sống đời thường và trong công việc để trở thành một Nhà giáo, một Nhà khoa học với đúng nghĩa của hai cụm từ cao quý này.

Cô Lan chia sẻ: “Hoạt động NCKH là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu để xây dựng mỗi trường đại học của chúng ta trở thành một trung tâm đào tạo, nghiên cứu có chất lượng cao”.

Nghiên cứu gắn với thực tiễn chăn nuôi

Vào những năm đầu của thập kỷ 80, việc phát triển chăn nuôi tại các tỉnh miền núi phía Bắc còn khá lạc hậu, sản xuất theo phương thức “tự túc, tự cấp” là chính, hầu như rất ít áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật trong nhân giống, chọn giống, thức ăn và phòng, chống bệnh dịch cho gia súc, gia cầm.

Cùng với các thầy, cô giáo của Khoa Chăn nuôi Thú y và các cán bộ trong ngành, cô Lan đã đóng góp công sức và trí tuệ làm thay đổi dần tư duy của người nông dân miền núi về việc phát triển chăn nuôi, chăn nuôi theo khoa học kỹ thuật, lấy chăn nuôi làm nền tảng trong cơ cấu nội tại của ngành nông nghiệp nói chung.

Vừa giảng dạy đại học, sau đại học, cô Lan vừa cùng sinh viên và đồng nghiệp đến các địa phương để phổ biến kiến thức khoa học kỹ thuật, thu thập mẫu, nghiên cứu, tìm hiểu các loại dịch bệnh phổ biến của gia súc, gia cầm để có biện pháp phòng chống hiệu quả...

Ngoài tỉnh Thái Nguyên, hầu hết các tỉnh miền núi khác như Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu... đều có dấu chân của cô Lan và các cộng sự.

Hướng nghiên cứu chính mà cô và các cộng sự đã và đang theo đuổi trong nhiều năm qua là: Nghiên cứu về những bệnh phổ biến, gây tác hại lớn ở gia súc, gia cầm và biện pháp phòng chống hiệu quả.

Một số đề tài do cô chủ trì nghiên cứu gần đây như: Đề tài cấp tỉnh “Xác định đặc điểm dịch tễ và biện pháp phòng chống bệnh ký sinh trùng đường máu cho đàn trâu tỉnh Tuyên Quang”, thực hiện từ 2013 – 2014; Đề tài cấp Nhà nước (thuộc chương trình trọng điểm phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2020): “Nghiên cứu sản xuất kháng nguyên tái tổ hợp phục vụ chế tạo các bộ Kit chẩn đoán bệnh tiên mao trùng Trypanosoma spp. trên gia súc ở Việt Nam”, thực hiện từ 2012 – 2014... Những đề tài trên đều có ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao, góp phần bảo vệ sức khỏe đàn vật nuôi, làm tăng năng suất chăn nuôi.

Qua nhiều chục năm giảng dạy và NCKH, với cô Lan phần thưởng lớn nhất là đã tham gia đào tạo được nhiều kỹ sư, bác sĩ thú y, thạc sĩ và tiến sĩ chất lượng cao; là những kết quả khả quan mà cô và cộng sự đã thu được sau quá trình nghiên cứu, thử nghiệm và được ứng dụng rộng rãi trong việc phòng chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm, bảo vệ sức khỏe đàn vật nuôi, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Từ đó góp phần phát triển chăn nuôi, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con các dân tộc trong cả nước, đặc biệt là bà con các dân tộc đang sinh sống ở khu vực trung du miền núi phía Bắc.

NGƯT Nguyễn Thị Kim Lan đã vinh dự nhận Huân chương Lao động hạng Ba, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Là cá nhân duy nhất được trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2014 - Giải thưởng dành cho các Nhà khoa học nữ xuất sắc trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học tự nhiên và ứng dụng.