Nhà máy ximăng xóa sổ di tích: Dừng trước khi quá muộn!

Giá trị lịch sử - văn hóa quý báu

Liên quan đến việc UBND TP Hải Phòng ra văn bản đồng ý về chủ trương cho phép Công ty Cổ phần xi măng Tân Phú Xuân (huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng) điều chỉnh công suất nhà máy lên 1,4 triệu tấn/năm, trao đổi với Đất Việt, PGS.TS. Bùi Văn Liêm, Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam cho rằng, cần phải xem xét, đình chỉ ngay quyết định trên.

PGS.TS. Bùi Văn Liêm, Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam trao đổi với Đất Việt. Ảnh: Nguyễn Hoàn

Theo PGS.TS Liêm, kết luận của chủ trì Hội thảo khoa học “Đánh giá giá trị di sản văn hóa Thành Dền - Đấu Đong tại xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng” cụm di tích thôn Thiểm Khê, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên từ buổi đầu dựng nước đã là một trong những trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, quân sự và thương mại lớn ở vùng Đông Bắc Việt Nam, vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa quan trọng của thành phố Hải Phòng, truyền thống đó được kéo dài và tỏa rạng đến tận hôm nay.

“Những phát hiện khảo cổ học đã minh chứng Liên Khê là vùng đất ghi đậm dấu ấn văn hóa lịch sử trải qua nhiều thời đại.

Năm 1977, tại hang núi Trọi, đội 16 cũ đã phát hiện mộ quan tài là chậu đồng bên trong chôn theo trống minh khí, rìu xòe cân và dao đồng, niên đại văn hóa Đông Sơn.

Vào năm 2009, Bảo tàng Hải Phòng khai quật chữa cháy ngôi mộ cổ tại khu vực chân núi Thành Dền, thôn Thiểm Khê.

Đến năm 2001, trong thời gian khai quật khu mộ Điệu Tú, chúng tôi đã tiếp xúc với bộ sưu tập đồng, gốm, được chôn trong mộ quan tài là chậu đồng đã mủn nát, do công nhân phát hiện khi khai thác đá tại núi Thành Dền, thôn Thiểm Khê. Sưu tập bao gồm 2 rìu đồng xòe cân, 1 giáo đồng và 1 chậu đồng”, PGS.TS Liêm dẫn chứng.

Đặc biệt, Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam còn nhấn mạnh đến đợt khảo sát được thực hiện vào tháng 8/2015 do bảo tàng Hải Phòng thực hiện đã phát hiện những tư liệu mới rất khả quan.

“Tư liệu do Bảo tàng Hải Phòng thực hiện, tháng 8/2015 đã tiến hành điều tra khảo sát khảo cổ học phạm vi xã Liên Khê, trong đó tập trung vào điều tra các khu vực núi, đồi thuộc thôn Thiểm khê và các di tích trên địa bàn thuộc xã. Đợt điều tra đã kiểm tra, xác minh lại toàn bộ tư liệu trước đây, phát hiện những tư liệu mới rất khả quan. Chúng tôi đặc biệt chú ý đến khết quả điều tra tại khu vực núi Thành Dền và khu vực Đấu Đong, sông Giá”, PGS.TS Liêm nói.

Dừng ngay khai thác trái phép, bảo vệ khu di tích

Là người trong đoàn khảo sát các di tích văn hóa lịch sử tại xã Liên Khê và được tiếp xúc, lắng nghe nguyện vọng của người dân địa phương, PGS.TS Liêm khẳng định, giá trị lịch sử - văn hóa quý báu Thành Dền - Đấu Đong đang đứng trước nguy cơ bị xóa bỏ. Vì vậy việc cần làm ngay lúc này là phải phải dừng ngay khai thác khoáng sản tại đây và lên các phương án bảo vệ, bảo tồn, tôn tạo, nghiên cứu và phát huy.

Theo PGS.TS Liêm, chuyến khảo sát tháng 7/2015 và tháng 8/2015 do bảo tàng Hải Phòng, Viện Khảo cổ học thực hiện tại hiện trường di tích Liên Khê đã gióng tiếng chuông cảnh báo về sự xâm hại di tích.

Cảnh quan, môi trường di tích ở Thiểm khê, Liên Khê bị tàn phá do khai thác khoáng sản. Ảnh: Bùi Văn Liêm

“Việc khai thác khoáng sản sôi động, tấp nập, bừa bãi đã nhanh chóng làm biến dạng môi trường cảnh quan, địa hình, địa mạo, ảnh hưởng rất lớn tới sản xuất và đời sống nhân dân địa phương. Đặc biệt làm biến dạng, xóa sổ nhiều di tích, địa danh, di vật khảo cổ học, lịch sử vô cùng quý giá mà các thế hệ Tiền nhân để lại, gây bức xúc lớn trong nhân dân và công luận.

Với tư cách là cơ quan nghiên cứu khoa học, chúng tôi kiến nghị các cấp có thẩm quyền ở Thành Phố Hải Phòng, huyện Thủy Nguyên cần có những biện pháp hữu hiệu trong/trước hết bảo vệ di tích. Việc dừng cấp phép khai thác khoáng sản trong phạm vi di tích là cấp bách và cần thiết”, PGS.TS Liêm lo lắng.

Trước sự tàn phá và xuống cấp của các di tích, PGS.TS Liêm cho rằng, sở VHTTDL Hải Phòng cần tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn ở Trung ương xây dựng quy hoạch, bảo vệ, bảo tồn tổng thể các giá trị di sản văn hóa tại xã Liên Khê, trong đó trước mắt là thôn Thiểm Khê. Điểm nhấn là quy hoạch bảo tồn các dãy núi Cổ Ngựa, Hang Lợp, Cống Đá, Bảy Tằm, núi Thành Dền, núi đá Bụt Mọc. Từ những nghiên cứu thực tiễn đó để đề xuất các cấp có thẩm quyền Thành phố các biện pháp bảo vệ, bảo tồn, tôn tạo, nghiên cứu và phát huy giá trị di sản văn hóa Thiểm Khê, Liên Khê.