Nhóm P5+1 muốn mở rộng trừng phạt I-ran

Đây là một động thái bất ngờ mới của Nhóm P5+1 về chương trình hạt nhân gây tranh cãi kéo dài của I-ran, trong khi cộng đồng quốc tế, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và I-ran tiếp tục nỗ lực các biện pháp ngoại giao cho chương trình hạt nhân của I-ran. Phía Mỹ và một số đồng minh của Mỹ vẫn cho rằng, chương trình hạt nhân của I-ran là nhằm sản xuất vũ khí hạt nhân. Họ đòi I-ran phải ngừng chương trình này. Dự thảo nghị quyết của Nhóm P5+1 dày mười trang, nhằm mở rộng và siết chặt các biện pháp trừng phạt đối với I-ran như: Cấm các quốc gia bán vũ khí hạng nặng cho I-ran như xe tăng, xe bọc thép, máy bay chiến đấu, tàu chiến và tên lửa; cấm I-ran đầu tư vào những hoạt động nhạy cảm ở nước ngoài, như vào các mỏ u-ra-ni; cho phép kiểm tra các tàu thuyền nếu nghi ngờ vận chuyển vũ khí thông thường hoặc những bộ phận tên lửa hạt nhân cho Tê-hê-ran... Văn kiện đồng thời hối thúc các nước không cấp phép cho các ngân hàng I-ran hoạt động trên lãnh thổ nước mình và ngược lại, kêu gọi các nước đình chỉ mọi hoạt động giao dịch tài chính liên quan chương trình hạt nhân của I-ran; kêu gọi LHQ thiết lập một ủy ban giám sát việc thực thi lệnh trừng phạt đối với I-ran. Dự thảo nghị quyết về siết chặt trừng phạt I-ran do Nhóm P5+1 đề xuất vấp phải những phản ứng không đồng tình của một số thành viên HĐBA. Đại sứ Trung Quốc tại LHQ Lý Bảo Đông nói rằng, các biện pháp trừng phạt mới đối với I-ran nhằm kéo I-ran trở lại đàm phán. Đại sứ Lý Bảo Đông khẳng định, đối thoại, đàm phán và giải pháp thông qua con đường ngoại giao là cách tốt nhất để giải quyết vấn đề hạt nhân của I-ran. Đại sứ Bra-xin tại LHQ Ma-ri-a Lu-i-da Ri-bê-i-rô tuyên bố, nước này sẽ không thảo luận về dự thảo nghị quyết trừng phạt I-ran. Một trong những lý do là trước đó, tại Tê-hê-ran, các Bộ trưởng Ngoại giao I-ran, Thổ Nhĩ Kỳ và Bra-xin đã ký thỏa thuận mười điểm về chuyển u-ra-ni làm giàu cấp độ thấp sang Thổ Nhĩ Kỳ để đổi lấy nhiên liệu hạt nhân cho một lò phản ứng ở I-ran, trước sự chứng kiến của nguyên thủ ba nước. Thỏa thuận này nêu rõ: I-ran sẽ chuyển 1.200 kg u-ra-ni được làm giàu cấp độ 3,5 % (LEU), bằng 70% tổng số LEU trong kho của mình, đến Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối tháng 6-2010 để đổi lấy 120 kg u-ra-ni được làm giàu cấp độ 20% để sản xuất các chất đồng vị y tế. Ba nước này nói, những vấn đề khác liên quan sẽ được I-ran nêu ra trong cuộc đàm phán tới giữa I-ran và Nhóm P5+1. Bà Ma-ri-a cho rằng, thỏa thuận này là một "bước tiến tích cực" và là cơ hội để đối thoại. Bra-xin và Thổ Nhĩ Kỳ tỏ ý mong muốn tham gia quá trình đàm phán về chương trình hạt nhân của I-ran cùng với Nhóm P5+1. Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ A-mét Đa-vu-tô-glu tuyên bố, Thổ Nhĩ Kỳ không nhận thấy "sự cần thiết" phải tiếp tục mở rộng các biện pháp trừng phạt I-ran và nêu rõ, "việc thảo luận các biện pháp trừng phạt sẽ chỉ làm hỏng bầu không khí" hiện nay. Bộ trưởng Ngoại giao Bra-xin và Thổ Nhĩ Kỳ ngày 19-5 đã gửi HĐBA bức thư chung kêu gọi các nước thành viên không thông qua dự thảo nghị quyết trừng phạt mới đối với Tê-hê-ran. Bức thư khẳng định, "Bra-xin và Thổ Nhĩ Kỳ tin chắc rằng đây là thời điểm để tạo một cơ hội cho các cuộc đàm phán và tránh những biện pháp có hại cho một giải pháp hòa bình về vấn đề này". Tổng Thư ký LHQ Ban Ki Mun ngày 18-5 đánh giá, thỏa thuận trao đổi hạt nhân do các nước I-ran, Bra-xin và Thổ Nhĩ Kỳ vừa ký kết là một bước tiến tích cực trong việc xây dựng niềm tin nếu được thực hiện cùng với sự can dự lớn hơn của IAEA và cộng đồng quốc tế. Ông cho rằng, "Thỏa thuận này cùng với một số sáng kiến khác có thể mở cánh cửa cho một giải pháp thông qua thương lượng". Tổng thống Pháp Ni-cô-la Xác-cô-di coi thỏa thuận về chuyển giao nhiên liệu hạt nhân của I-ran sang làm giàu tại Thổ Nhĩ Kỳ là một "bước tiến tích cực". Nhà cầm quyền I-ran ngày 23-5 đã chính thức chuyển tới Tổng Giám đốc IAEA Y-u-ki-y-a A-ma-nô Thỏa thuận về làm giàu u-ra-ni của I-ran do ba nước vừa ký. I-ran cũng đã cực lực bác bỏ dự thảo nghị quyết của Nhóm P5+1 và khẳng định, nếu HĐBA thông qua dự thảo nghị quyết nêu trên, I-ran sẽ không thực thi thỏa thuận về làm giàu u-ra-ni đã ký với Bra-xin và Thổ Nhĩ Kỳ, không từ bỏ quyền theo đuổi chương trình hạt nhân "vì mục đích hòa bình" của mình.