Những rung chấn kì lạ giữa Donald Trump và Bắc Kinh

Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump nói rằng Mỹ không nhất thiết phải bị ràng buộc bởi lập trường lâu đời rằng Đài Loan là một phần của "một Trung Quốc", - động thái có thể dấy lên sự chỉ trích mạnh mẽ từ Bắc Kinh.

Bình luận của ông Trump trong chương trình "Fox News Sunday" ngày 11/12 được đưa ra sau khi Trung Quốc đã bày tỏ phản đối đối với cuộc điện đàm trực tiếp giữa ông Trump và nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn ngày 2/12.

"Tôi hoàn toàn hiểu rõ chính sách "một Trung Quốc", nhưng tôi không biết lý do tại sao chúng ta phải bị ràng buộc bởi chính sách "một Trung Quốc" nếu ta không thể thỏa thuận được với Trung Quốc trước một số vấn đề, bao gồm cả thương mại", ông Trump cho biết.

Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump. (Nguồn: Reuters)

Trong cuộc phỏng vấn với Fox, ông Trump cũng chỉ trích Trung Quốc về chính sách tiền tệ, hoạt động của nước này ở Biển Đông và lập trường của Bắc Kinh đối với Triều Tiên.

Trước đó, cuộc gọi của ông Trump với bà Thái Anh Văn là động thái tiếp xúc chưa từng có tiền lệ từ khi Đại sứ quán Mỹ đóng cửa tại Đài Loan năm 1979, sau khi Tổng thống Mỹ lúc đó là Jimmy Carter đã chính thức công nhận Bắc Kinh là chính phủ duy nhất của Trung Quốc năm 1978.

Bắc Kinh coi Đài Loan là một phần của mình và hòn đảo này hiện vẫn là một chủ đề là một nhạy cảm đối với Trung Quốc. Trung Quốc ngày 12/12 cũng đã bày tỏ sự vo cùng quan ngại về nhận định trên của ông Trump.

“Hỗn loạn” lập trường về Trung Quốc?

Sau cuộc nói chuyện điện thoại của ông Trump với nhà lãnh đạo Đài Loan, các quan chức trong chính quyền của ông Obama cho biết các trợ lý cao cấp Nhà Trắng đã nói chuyện với các quan chức Trung Quốc và nhấn mạnh rằng chính sách "một Trung Quốc" vẫn còn nguyên vẹn đối với Washington.

Sau ý kiến mới nhất của ông Trump, một trợ lý Nhà Trắng cho biết chính quyền ông Obama không có phản ứng gì thêm sau những nhận định đã nêu trước đây.

Trong khi có nhiều tuyên bố chỉ trích Trung Quốc, ông Trump đã lên kế hoạch cử một người bạn lâu đời của Bắc Kinh, Thống đốc Iowa Terry Branstad, là đại sứ Mỹ tại Trung Quốc. Ông Branstad đã cho thấy sự sẵn sàng thúc đẩy mối quan hệ thương mại với Trung Quốc, giúp Iowa bán các sản phẩm nông nghiệp tới cường quốc châu Á này.

Tuy nhiên, ông Trump đang cân nhắc John Bolton, cựu quan chức trong chính quyền Bush trước đó đã kêu gọi một lập trường cứng rắn hơn với Bắc Kinh, cho vị trí quan trọng thứ 2 tại Bộ Ngoại giao Mỹ, theo một nguồn tin quen thuộc với vấn đề này.

Trong một bài báo trên Wall Street Journal (WSJ) cuối tháng 1, ông Bolton đã cho biết Tổng thống Mỹ tiếp theo cần có các bước đi táo bạo hơn để ngăn chặn sự gia tăng hiện diện quân sự của Trung Quốc tại Biển Đông và Hoa Đông.

Ông Bolton cũng nói rằng Washington nên xem xét sử dụng sự "leo thang ngoại giao" có thể bắt đầu với việc gặp gỡ chính thức quan chức Đài Loan tại Bộ Ngoại giao Mỹ và sau đó dẫn tới việc khôi phục đầy đủ sự công nhận ngoại giao cho Đài Loan.

Sự leo thang nguy hiểm?

The Global Times, trực thuộc Nhân dân Nhật báo của Trung Quốc cho biết trong một bài xã luận rằng ông Trump "ngờ nghệch như một đứa trẻ về ngoại giao" và rằng chính sách "một Trung Quốc" không thể mua hoặc bán".

Khi đến thời điểm, Trung Quốc đại lục sẽ khởi động một loạt các "chính sách mang tính quyết định mới đối với Đài Loan", tờ báo cho biết.

Wang Yiwei, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Bắc Kinh, cho biết ông Trump có thể sử dụng các vấn đề Đài Loan để cố gắng và cố mặc cả với Trung Quốc về thương mại.

"Ông ấy muốn có được những thỏa thuận thương mại tốt nhất có thể với Trung Quốc, để có thể thúc đẩy nền kinh tế Mỹ", ông Wang nói.

Một số nhà phân tích còn cảnh báo rằng ông Trump có thể kích động một cuộc đối đầu quân sự nếu đẩy vấn đề Đài Loan đi quá xa.

"Trung Quốc có nhiều khả năng sẽ để toàn bộ mối quan hệ với Mỹ xấu đi để cho thấy quyết tâm của họ về vấn đề Đài Loan," Jessica Chen Weiss, Giáo sư tại Đại học Cornell và là một chuyên gia về Trung Quốc cho biết.

Mike Green, một cựu cố vấn hàng đầu về châu Á cho cựu tổng thống George W. Bush, cho biết hành động chấm dứt chính sách "một Trung Quốc" sẽ là một sai lầm vì điều này sẽ đẩy mối quan hệ Mỹ-Trung Quốc vào tình trạng hỗn loạn và gây nguy hiểm cho sự hợp tác của Bắc Kinh về các vấn đề như Triều Tiên .

Tuy nhiên, ông Green, hiện là chuyên gia của CSIS cho biết ông không tin rằng ông Trump muốn đi xa hơn và điều hợp lí ở đây là ông Trump chỉ muốn cho Bắc Kinh thấy “ông ấy sẽ không dễ bị ra lệnh trong các vấn đề như Đài Loan”.

(Theo Reuters)

An Bình