Phần lớn các quy định hiện hành đều “tương thích”

Việc rà soát nhằm xác định các quy định khác biệt, chưa tương thích giữa pháp luật của Việt Nam về sở hữu trí tuệ (SHTT), từ đó đề xuất giải pháp sửa đổi pháp luật nhằm đảm bảo tuân thủ Hiệp định theo cách thức có lợi nhất cho doanh nghiệp trong nước.

Tại Hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO, đơn vị trực thuộc VCCI cho biết: Việt Nam vừa kết thúc đàm phán Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) cuối năm 2015. Cùng với Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), EVFTA dự kiến sẽ tạo ra những tác động lớn tới hệ thống pháp luật Việt Nam trong thời gian tới, trong đó có lĩnh vực SHTT. Trên thực tế, SHTT là lĩnh vực mà đối tác EU đặc biệt quan tâm và có các yêu cầu cam kết cả về nội dung và thực thi cao đối với Việt Nam, đặc biệt là liên quan tới các sản phẩm nhạy cảm như dược phẩm, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Từ góc độ của Việt Nam, việc đảm bảo tuân thủ cam kết cao về SHTT đặt ra những thách thức lớn cả từ tiêu chuẩn bảo hộ lẫn cơ chế thực thi bởi EU là đối tác có thế mạnh trong sáng tạo và là một trong các nguồn xuất khẩu sản phẩm SHTT hàng đầu thế giới. Do đó, để tuân thủ các cam kết này của EVFTA, Việt Nam chắc chắn sẽ phải sửa đổi, điều chỉnh pháp luật nội địa cho phù hợp.

Nhiều mặt hàng vi phạm SHTT đã bị các cơ quan chức năng phát hiện và thu giữ, ảnh Trần Việt

Kết quả rà soát ban đầu của VCCI cho thấy nhiều điểm khá “bất ngờ” khi mà pháp luật Việt Nam hiện hành đã tương thích với đa số các cam kết về SHTT trong EVFTA ở cả 3 chế định lớn là các nguyên tắc chung về bảo hộ SHTT, các tiêu chuẩn bảo hộ SHTT và các yêu cầu biện pháp thực thi tại biên giới. Trong đó, đối với các nghĩa vụ “đã tương thích” này, khi thực thi EVFTA, về nguyên tắc Việt Nam sẽ không điều chỉnh, sửa đổi hay bổ sung bất kỳ nội dung nào của các văn bản pháp luật hiện hành.

Tuy vậy, kết quả rà soát cũng đã chỉ ra những điểm cụ thể mà pháp luật Việt Nam chưa tuân thủ hoặc chưa hoàn toàn tương thích. Cụ thể, hiện vẫn còn 4 cam kết mà pháp luật Việt Nam chưa tuân thủ gồm: Quyền độc quyền công bố đến công chúng của người biểu diễn, nhà sản xuất các bản ghi âm, ghi hình; quy trình và cách thức bảo hộ đối với 169 chỉ dẫn địa lý của EU; cam kết bù đắp thời hạn sáng chế dược phẩm cho những chậm trễ trong cấp phép lưu hành; nguyên tắc suy đoán về quyền của người có tên trên tác phẩm. Bên cạnh đó, rà soát cũng chỉ ra một nhóm tương đối các cam kết trong EVFTA mà pháp luật về SHTT của Việt Nam đã có quy định nhưng chưa hoàn toàn tương thích. Nhóm này bao gồm một số quyền phải ghi nhận đối với người biểu diễn, nhà sản xuất các bản ghi âm, ghi hình; một số biện pháp bảo hộ chi tiết nhằm chống lại hành vi xâm phạm các biện pháp kỹ thuật bảo vệ quyền hay các thông tin quản lý quyền; một số tiêu chuẩn bảo hộ mới đối với kiểu dáng công nghiệp, một số yêu cầu tăng cường thẩm quyền của cơ quan nhà nước trong triển khai các biện pháp dân sự trong thực thi quyền SHTT.

Trên cơ sở kết quả rà soát, nhóm nghiên cứu của VCCI đã đưa ra những đề xuất, khuyến cáo đối với các trường hợp pháp luật Việt Nam chưa tuân thủ hoặc không tương thích một phần đối với cam kết EVFTA. Theo đó, Việt Nam cần điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung pháp luật chung áp dụng cho mọi chủ thể thay vì xây dựng một văn bản riêng chỉ áp dụng cho EU. Quan trọng hơn, Việt Nam cần tăng cường công tác thực thi để đảm bảo tính nghiêm minh của các quy định về SHTT và tuân thủ một cách thực chất các cam kết EVFTA. “Thực tế thực thi bảo hộ SHTT tại Việt Nam còn nhiều bất cập và có lẽ còn ở mức độ hiệu quả khá xa so với nhu cầu. Do đó, nghiên cứu rà soát khuyến nghị các cơ quan có thẩm quyền tập trung vào công tác thực thi trên thực tiễn để đảm bảo thi hành hiệu quả các nghĩa vụ mà pháp luật Việt Nam “đã tương thích”- nhóm nghiên cứu, rà soát của VCCI nhấn mạnh.

Huyền Thanh