Philippines - Thái Lan tăng cường hợp tác quân sự, Manila sắp kiện Bắc Kinh

Hôm 21/3, Thủ tướng tạm quyền Thái Lan Prayuth Chan-ocha và Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã đồng thuận tăng cường mối quan hệ quân sự giữa hai nước cũng như hợp tác chống lại tội phạm xuyên biên giới trong đó có tội phạm ma túy.

Cuộc chiến chống ma túy "hành quyết không qua xét xử" của Tổng thống Duterte đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế khi cho rằng đây là hành động vi phạm nghiêm trọng vấn đề nhân quyền. Trong khi đó, phương Tây cũng nhiều lần gây sức ép với Thủ tướng tạm quyền Thái Lan, ông Prayuth Chan-ocha khôi phục chế độ dân chủ sau gần 3 năm diễn ra sự kiện quân đội tiến hành đảo chính lật đổ chính quyền của Thủ tướng Yingluck Shinawatra.

Tàu hải cảnh Trung Quốc phun nước tấn công tàu cá Philippines gần bãi cạn Scarborough hồi tháng 9/2015.

"Liên quan tới vấn đề an ninh, Thái Lan và Philippines sẵn sàng hợp tác cùng nhau để thắt chặt quan hệ quân sự hai nước trong bối cảnh Bangkok và Manila đều có chung mối quan ngại về nạn khủng bố và các tội phạm xuyên biên giới", Reuters dẫn lời Thủ tướng Chan-ocha.

Về phần mình, Tổng thống Duterte vẫn quyết tâm thi hành chiến dịch chống ma túy, vốn đã cướp đi sinh mạng của hơn 8.000 người.

Với tư cách là Chủ tịch hội nghị ASEAN trong năm nay, Tổng thống Duterte nhấn mạnh việc cần thiết hoàn thành Bộ Quy tắc ứng xử (COC) để tất cả các bên liên quan tuân thủ luật pháp cũng như tiến trình ngoại giao trong việc giải quyết các tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

Mặc dù, kể từ khi nhậm chức, ông Duterte đã thay đổi chính sách đối ngoại của Philippines chuyển từ thân Mỹ sang thân Trung Quốc nhằm thu hút vốn đầu tư kinh doanh và thương mại, song giữa Bắc Kinh và Manila vẫn tồn tại một số điểm bất đồng đặc biệt là những tranh cãi về chủ quyền ở Biển Đông.

Hiện Philippines còn có kế hoạch kiện Trung Quốc sau thông tin Bắc Kinh chuẩn bị cho xây dựng một trạm kiểm soát môi trường ngay trên bãi cạn Scarborough.

Vào năm 2012, Trung Quốc đã đơn phương phong tỏa lối vào bãi cạn Scarborough, khu vực nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Philippines. Mỹ cũng từng nhiều lần cảnh báo Bắc Kinh cần chấm dứt hoạt động xây dựng và cải tạo đất trái phép ở khu vực này.

Cụ thể, theo Reuters, hôm 21/3, Bộ trưởng Tư pháp Philippines Vitaliano Aguirre cho biết Manila sẽ kiện Bắc Kinh vì Trung Quốc đang có kế hoạch đặt một trạm radar ngay trên bãi cạn Scarborough.

"Vụ kiện mà chúng tôi sẽ thực hiện là khá cứng rắn", ông Aguirre nói.

Phát ngôn viên Tổng thống Philippines, ông Ernesto Abella cũng nhấn mạnh Philippines sẽ đưa ra các biện pháp cần thiết để phòng thủ và bảo vệ chủ quyền cũng như lợi ích ở những vùng biển đang xảy ra tranh chấp.

"Tổng thống Duterte đã nhấn mạnh nhiều lần rằng Philippines sẽ không từ bỏ các tuyên bố chủ quyền và quyền lợi ở bãi cạn Scarborough", ông Abella cho biết.

Chia sẻ trước giới báo chí hôm 19/3, ông Duterte thừa nhận Philippines không thể ngăn Trung Quốc hành động ở bãi cạn Scarborough và Manila cũng không có ý định phát động chiến tranh với Bắc Kinh.

Cách đây hai năm, Trung Quốc còn đưa từ 2 – 3 tàu hải cảnh tới canh gác bãi cạn và ngăn chặn không cho ngư dân Philippines tiến tới khu vực này để đánh bắt. Trong phán quyết phủ nhận chủ quyền phi lý "đường chín đoạn" của Trung Quốc ở Biển Đông hồi tháng 7/2016, Tòa trọng tài quốc tế ở The Hauge, Hà Lan cũng khẳng định Trung Quốc đã vi phạm quyền lợi của Philippines và không một quốc gia nào được phép một mình đánh bắt ở Scarborough.

Tuy nhiên, ngay sau chuyến thăm đầu tiên của ông Duterte tới Trung Quốc hồi năm ngoái, ngư dân Philippines đã được phép quay trở lại các ngư trường ở Scarborough mà không bị tàu thuyền Trung Quốc ngăn cản.

Theo ông Aguirre, Philippines sẽ tái thiết mối quan hệ mật thiết với Mỹ trong bối cảnh Trung Quốc có những hành động trái phép ở Scarborough.

Hồi tháng trước, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Perfecto Yasay cho hay Mỹ đã khuyên can Trung Quốc ngừng cải tạo ở bãi cạn Scarborough. Bởi theo giới chuyên gia, đây là hành động được xem đã tiến tới giới hạn đỏ và nguy cơ làm bùng phát căng thẳng trong khu vực.

Trong thời gian qua, Trung Quốc còn đã đưa hàng loạt tên lửa và radar ra 7 hòn đảo nhân tạo mà nước này xây dựng trái phép ở Biển Đông.

Minh Thu (lược dịch)