Phó tổng Thanh tra CP: Thu hồi tài sản tham nhũng thực sự là thách thức

Phó tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh (bên phải) và ông Shervin Majlessi – Cố vấn pháp luật cao cấp của WB chủ trì hội nghị.

Phát biểu trước các diễn giả, quan chức trong và ngoài nước, Phó tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh nhấn mạnh rằng tham nhũng có tác hại to lớn đến đời sống kinh tế-chính trị và xã hội không chỉ của từng quốc gia, mà đã trở thành vấn nạn mang tính toàn cầu.

“Tham nhũng làm thất thoát các nguồn lực của đất nước, của xã hội, làm giảm hiệu quả đầu tư công, xói mòn niềm tin của các nhà đầu tư và giảm năng lực cạnh tranh của quốc gia, của doanh nghiệp” – ông nói.

Theo ông, tham nhũng không chỉ là một tội phạm bình thường, mà là một tội phạm đặc biệt, với sự nghiêm trọng mà hành vi này gây ra “có thể đe dọa sự ổn định, an ninh xã hội, xâm hại các thể chế và giá trị dân chủ, các giá trị đạo đức, công lý, cản trở sự phát triển bền vững và nguyên tắc nhà nước pháp quyền”.

Ông nhận định rằng sự hội nhập kinh tế sâu rộng cũng ẩn chứa những điều kiện để tham nhũng phát triển mạnh mẽ hơn, nhất là với những quốc gia có nền kinh tế đang chuyển đổi, quản trị không hiệu quả.

Trước vấn nạn này, trong những khuôn khổ hợp tác song phương và đa phương, các nền kinh tế đã có những hành động tích cực để cùng hợp tác nhằm ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng.

Trong khi đó việc xử lý tham nhũng đang đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm giải quyết, trên bình diện cấp nền kinh tế và quốc tế. Một trong số đó là việc thu hồi tài sản tham nhũng, và đây cũng là yếu tố quan trọng để đánh giá mức độ thành công và là một trong những mục đích chủ yếu của việc xử lý tham nhũng.

Đề cập đến thực tế tại Việt Nam và nhiều nền kinh tế khác, ông Nguyễn Văn Thanh cho rằng, việc thu hồi tài sản tham nhũng đang gặp những khó khăn rất lớn, từ việc truy tìm, xác minh, phong tỏa đến việc hồi hương, tịch thu.

Sở dĩ như vậy là vì các hành vi tham nhũng khi bị phát hiện và điều tra, truy tố thì tài sản tham nhũng đã bị tẩu tán bằng nhiều hình thức, như chi tiêu dùng, rửa tiền hay bị che lấp ở một dạng thức hợp pháp.

Việc xác định nguồn gốc tài sản, sự chuyển dịch của tài sản có nguồn gốc tham nhũng cũng trở nên khó khăn, thách thức hơn nhiều tại các nền kinh tế chuyển đổi, khi các quy định về giám sát, kiểm soát tài sản, thu nhập của xã hội còn có những bất cập. Điều này khiến cho việc thu hồi gặp nhiều khó khăn và kém hiệu quả.

Đồng thời việc điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án là một chuỗi các hoạt động, do nhiều cơ quan thực hiện. Quá trình thực hiện đòi hỏi sự phối hợp giữa các cơ quan nhằm bảo đảm cho việc thu hồi tài sản đúng đắn, khách quan và kịp thời, hiệu quả.

Tuy vậy, trên thực tiễn, việc phối hợp giữa các cơ quan trong nước như cơ quan điều tra, tòa án, thi hành án,… còn có những bất cập và sự hợp tác quốc tế còn có những trở ngại như việc thiếu khuôn khổ pháp lý cho hoạt động này; sự khác biệt giữa các hệ thống/truyền thống pháp luật; sự bất đồng về ngôn ngữ, xa cách về địa lý.

Những lý do trên đã dẫn đến việc thu hồi tài sản tham nhũng gặp nhiều khó khăn. Đây thực sự là những thách thức rất lớn đối với các cơ quan thực thi pháp luật, nhằm thiết lập những cơ chế phối hợp nhằm thu hồi tài sản tham nhũng hiệu quả.

Tại đây ông Nguyễn Văn Thanh cũng nhấn mạnh: Việc Việt Nam phối hợp với Sáng kiến của UNODC/WB về Thu hồi tài sản bị đánh cắp (StAR) đồng tổ chức Hội thảo APEC về nội dung này là nhằm giúp các nền kinh tế thành viên có cơ hội thảo luận, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức về những khó khăn, thách thức, những thực tiễn tốt của khu vực về sự hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật nhằm thu hồi tài sản, bao gồm cả việc hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trong nước và hợp tác quốc tế giữa các cơ quan thực thi pháp luật của các nền kinh tế.

Ông cũng kỳ vọng rằng kết quả của hội thảo sẽ là nguồn thông tin đầu vào để Mạng lưới các cơ quan thực thi pháp luật và phòng, chống tham nhũng của APEC (ACT-NET) và Nhóm công tác về Chống tham nhũng và đảm bảo minh bạch của APEC đề xuất các định hướng hay cam kết về nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng trong thời gian tới nói chung và thu hồi tài sản tham nhũng có hiệu quả nói riêng.

Nguyễn Nam