Phòng chống tác hại thuốc lá: Tuyên truyền mạnh, xử lý nghiêm
KTĐT - Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 12 của Thủ tướng Chính phủ về phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL), Việt Nam mới giảm được 9% số nam giới hút thuốc. Vì thế, dự Luật PCTHTL được kỳ vọng sẽ thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ người hút thuốc. Tuy nhiên, thảo luận tại Hội trường hôm 16/11, nhiều đại biểu vẫn băn khoăn về tính khả thi và tác động của dự án Luật.
Chế tài chưa đủ mạnh
Một nghịch lý là Việt Nam có tỷ lệ người hút thuốc vào hàng cao nhất thế giới, nhưng giá thuốc lá lại vào hàng rẻ nhất và người dân có thể mua thuốc lá tại bất cứ đâu. Đây là nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ hút thuốc. Vì thế, nhiều ĐBQH cho rằng cần tăng thuế thuốc lá cũng như nâng mức xử phạt lên gấp 20 - 30 lần đối với hành vi vận chuyển và buôn lậu thuốc lá. Lâu nay do chế tài xử lý chưa nghiêm nên hoạt động buôn lậu diễn biến phức tạp, khó kiểm soát, ngăn chặn.
ĐB Y Khut Nie (đoàn Đắk Lắk) nêu ý kiến, các địa phương trồng nguyên liệu sản xuất thuốc lá cần hướng tới chuyển dịch ngành nghề cho người dân. Tuy nhiên, đại biểu Mai Thị Thúy (Tuyên Quang) băn khoăn, trong dự Luật chưa có nội dung giải quyết công ăn việc làm cho người lao động từ các công ty sản xuất thuốc lá chuyển ngành.
Đối với quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng, cũng như người dưới 18 tuổi bán và hút thuốc lá, theo ĐB Thúy, nội dung này mang tính nhân văn cao, nhưng khó khả thi. Bởi, thực tế, tình trạng buôn bán và sử dụng thuốc lá xuất hiện tràn lan, khắp vỉa hè, đường phố, cả những nơi như bệnh viện, trường học, nơi công cộng nhưng không kiểm soát được. Vì vậy, những quy định này không khả thi. Đây cũng là băn khoăn của nhiều đại biểu khác nên không ít đại biểu đã đề xuất, tăng mức xử phạt, xử lý nghiêm những đối tượng vi phạm. Nếu quy định chung chung, xử phạt hành chính hay nhắc nhở sẽ không hiệu quả.
Cảnh báo quá mờ nhạt
Nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy, khói thuốc lá chứa hơn 4.000 chất hóa học trong đó có 43 chất là tác nhân gây ung thư. Hút thuốc không những độc hại với người chủ động hút mà còn ảnh hưởng đến những người thụ động hít phải khói thuốc. Thế nhưng, dòng chữ cảnh báo trên vỏ bao thuốc lá như hiện nay không đủ để làm người có thú vui hút thuốc sợ mà từ bỏ. Bằng chứng là Việt Nam vẫn bị liệt vào danh sách các quốc gia có tỷ lệ nam giới hút thuốc lá cao nhất thế giới.
ĐB Mai Thị Thúy đề xuất, in cảnh báo trên vỏ bao thuốc lá bằng chữ và hình ảnh ngắn gọn, rõ ràng, đặc biệt phải thay đổi định kỳ để làm người sử dụng chú ý. Còn ĐB Nguyễn Minh Phương (Cần Thơ) đề nghị, tới đây, nên tăng diện tích in hình ảnh và chữ đề cập tới tác hại của thuốc lá. Cụ thể, diện tích in ảnh và chữ cả 2 mặt trước, sau phải chiếm 50% và dần tiến tới chiếm tới 80% diện tích vỏ bao thuốc lá. Riêng ĐB Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) cho rằng, trên vỏ bao thuốc lá cần có dòng cảnh báo: “Hút thuốc lá có hại cho vợ, con và người thân”.
Ngoài ra, các ĐBQH đề cấp đến các nội dung liên quan khác như cần quy định cụ thể, chặt chẽ hơn trong luật với một số hành vi liên quan đến quảng cáo thuốc lá, tài trợ vào mục đích nhân đạo, cũng như quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị có người hút thuốc lá...