Rực sáng vẻ đẹp người vùng cao

Cuốn tiểu thuyết thứ 2 trong gia tài 13 cuốn sách của vị Phó Tổng Biên tập tạp chí Văn nghệ quân đội này là những tâm tư dành cho vùng đất địa đầu Tổ quốc: Miền biên ải Hà Giang.

"Cánh chim kiêu hãnh" là chuyện về những thanh niên vùng cao đi theo Việt Minh đánh giặc, ban ngày đi làm, tối đến bí mật rèn đao, rèn súng. Bối cảnh thuộc về những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, đuổi Nhật ở Hà Giang, giai đoạn những năm 40 của thế kỷ trước. Mai - nhân vật chính, một cô gái Tày đi theo cách mạng, tham gia vào Hội Cứu quốc và xung phong vào đội tự vệ nòng cốt bảo vệ phong trào. Họ đã cùng nhau tham gia nhiều trận đánh để chứng tỏ niềm kiêu hãnh của người vùng cao. Và Mai đã hy sinh trong một trận đánh lớn, trong lúc cái chết cận kề cô luôn nghĩ đến những khát vọng được giải phóng, không bị áp bức, không phải ở thân phận tôi đòi. Đó cũng là khát vọng chung của những người con núi rừng: "Không bao giờ làm một con cu gáy béo mẫm, chỉ làm mồi cho thợ săn mà phải như một con đại bàng với sải cánh dài kiêu hãnh và không hề sợ hãi trước giông tố và nguy hiểm".

Nhận định về tiểu thuyết, nhà văn Nguyễn Văn Thọ cho rằng, nhiều cuốn tiểu thuyết kinh điển trên thế giới, bắt đầu từ cuộc tình và kết thúc với những cái chết bi thảm, để lại dư âm cho các tác phẩm ấy trở nên bất tử bằng bi kịch tình yêu. "Cánh chim kiêu hãnh" rất gần gũi sự thật của đời sống nhân dân vùng sắc tộc phía Bắc và về thi pháp tiểu thuyết, nó cũng sử dụng motip bi kịch: Tình yêu và cái chết. Chỉ có khác là với Đỗ Bích Thúy, nhà văn trẻ và viết khỏe này, thêm một gạch nối giữa tình yêu với cái chết bằng lý tưởng giải phóng để tới sự tự do của con người. Sự tự do trong đó có cả sự sống tốt đẹp hơn và tình yêu của một cô gái dân tộc trở thành biểu tượng cho nửa hệ thống nhân vật những người đói rách bị áp bức muốn vùng lên.

Cuốn tiểu thuyết đã tiếp tục mạch nguồn về đề tài dân tộc và miền núi mà nhà văn Đỗ Bích Thúy dày công tạo dựng với những con người vùng cao thuần khiết, nhân hậu.