Sửa đổi thuế chuyển nhượng vốn: Liệu có ảnh hưởng đến dòng vốn M&A khối ngoại?

Cách tính mới

Trong Dự thảo sửa đổi, bổ sung các luật Thuế giá trị gia tăng, Thuế tiêu thụ đặc biệt, Thuế thu nhập doanh nghiệp, Thuế thu nhập cá nhân và Thuế tài nguyên vừa qua, Bộ Tài chính cho biết, sẽ đánh thuế 1% trên mức giá của các hoạt động chuyển nhượng vốn của doanh nghiệp nước ngoài, dù có hay không có cơ sở thường trú tại Việt Nam.

Tương tự, mức thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn của cá nhân (cư trú và không cư trú) cũng sẽ được tính ở mức 1% trên giá chuyển nhượng. Hiện nay, Nghị định 12/2015/NĐ-CP đang quy định mức thuế cho các thương vụ này là 20% thu nhập.

Các chuyên gia nhận xét, việc đánh thuế chuyển nhượng vốn dựa trên giá chuyển nhượng có nhiều ưu điểm so với cách tính cũ (dựa trên mức thu nhập từ thương vụ). Theo ông Tạ Hồng Thái, chuyên viên thuế tại KPMG Việt Nam, Dự thảo sẽ giúp Bộ Tài chính đỡ được gánh nặng kiểm định thu nhập của các doanh nghiệp trong thương vụ chuyển nhượng vốn.

“Giá cả thị trường luôn thay đổi, nên rất khó xác minh mức thu nhập mà các bên đạt được sau khi chuyển nhượng vốn. Cách tính mới dựa trên giá trị thương vụ sẽ giúp quá trình thu thuế thuận tiện, đơn giản và minh bạch hơn hẳn”, ông Thái phân tích.

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, luật sư Oliver Massmann, Giám đốc Công ty Luật Duane Morris, cho biết, ông đánh giá cao việc Bộ Tài chính đồng nhất mức đánh thuế thu nhập doanh nghiệp và cá nhân trong các thương vụ chuyển nhượng vốn là 1%.

Nhìn sang các nước trong khu vực, có thể thấy, không có một nguyên tắc cố định nào trong việc thu thuế chuyển nhượng vốn của nhà đầu tư nước ngoài. Theo bà Nghiêm Hoàng Lan, Giám đốc mảng Dịch vụ thuế tại PwC Việt Nam, các nước như Malaysia, Singapore miễn thuế chuyển nhượng vốn để khuyến khích phát triển thị trường tài chính, trong khi Indonesia đánh thuế 5% trên doanh thu ròng và Trung Quốc tính thuế 10% trên lợi nhuận thuần.

Dùng thuế làm “mồi câu” vốn M&A

Theo thống kê của Diễn đàn M&A Việt Nam 2017, các thương vụ mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A) có nhà đầu tư ngoại chiếm đến 77% về tổng giá trị M&A tại thị trường trong nước. Có ý kiến cho rằng, việc chỉnh sửa thuế chuyển nhượng vốn lần này sẽ gây khó khăn cho nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện M&A tại Việt Nam.

Tuy nhiên, theo ông Tạ Hồng Thái, lo ngại này là không có cơ sở. Từ trước đến nay, thuế chuyển nhượng vốn không phải là yếu tố thúc đẩy nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào Việt Nam. Điều mà nhà đầu tư quan tâm hơn cả khi thực hiện M&A là chiến lược phát triển lâu dài của doanh nghiệp và các cơ hội kinh doanh trong tương lai.

Tương tự, bà Nghiêm Hoàng Lan cho biết, thuế suất vốn dĩ không phải là điều kiện tiên quyết trong việc thu hút M&A nước ngoài vào Việt Nam, nên dự thảo mới sẽ không ảnh hưởng nhiều đến dòng vốn này.

“Các nhà đầu tư nước ngoài chỉ yêu cầu một chính sách thuế minh bạch và cụ thể. Nếu các quy định về thuế của Việt Nam tiếp tục ổn định, không có nhiều thay đổi bất thường trong 10 năm tới, thì tôi tin rằng, dòng vốn M&A sẽ không bị xáo trộn gì”, bà Lan phân tích.

Tuy nhiên, bà Lan cũng cho biết, cách tính thuế dựa trên mức giá chuyển nhượng (thay vì doanh thu như trước) có thể khiến các nhà đầu tư “đau đầu” trong các thương vụ lỗ. Bất lợi này thể hiện rõ khi doanh nghiệp bị mua lại với giá thấp hơn vốn điều lệ, hoặc thương vụ nằm trong kế hoạch tái cơ cấu nội bộ của doanh nghiệp, nên mức giá chuyển nhượng khá thấp.

Ngoài ra, việc đánh thuế chuyển nhượng vốn đối với doanh nghiệp chịu lỗ có thể đi ngược lại với quy tắc cơ bản của ngành thuế là chỉ thu thuế khi doanh nghiệp có lợi nhuận. Vì vậy, các chuyên gia hy vọng dự thảo sửa đổi lần này sẽ tiếp tục được hoàn thiện nhằm đảm bảo công bằng cho nhà đầu tư nước ngoài.

Theo ông Oliver Massmann, nếu muốn dùng thuế làm “mồi câu” thu hút dòng vốn M&A ngoại, Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm của Singapore, quốc gia đứng đầu Đông Nam Á về giá trị thương vụ M&A xuyên biên giới trong năm 2016.

Nam Phương