Sửa Luật Đất đai 2013: Phân cấp phân quyền, chống xin - cho

Ngày 24-8, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật vào tháng 8-2022.

Tại phiên họp, Chính phủ nghe tờ trình tóm tắt dự thảo, cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình, tiếp thu ý kiến thẩm định; nghe báo cáo thẩm tra Luật Đất đai (sửa đổi); đồng thời thảo luận, đóng góp ý kiến, làm rõ các nội hàm, chỉnh sửa, bổ sung nội dung vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Chống cơ chế xin - cho

Kết luận nội dung thảo luận về dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định đây là luật khó, nhạy cảm, phạm vi rộng, liên quan đến nhiều đối tượng, liên quan đến nhiều luật và trên thực tế thực hiện đang gặp nhiều vướng mắc.

Chính phủ họp chuyên đề xây dựng pháp luật vào tháng 8-2022. Ảnh: VGP

Thủ tướng yêu cầu bộ chủ trì soạn thảo luật tiếp thu ý kiến các thành viên Chính phủ và các chuyên gia, nhà khoa học, đối tượng mà luật tác động để hoàn thiện, trình Quốc hội vào tháng 9-2022.

Thủ tướng chỉ đạo Luật Đất đai (sửa đổi) phải đảm bảo thể chế hóa Nghị quyết 18/2022 của Trung ương và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; tháo gỡ khó khăn, giải phóng nguồn lực phục vụ phát triển; giảm thủ tục hành chính, tránh phiền hà cho nhân dân, doanh nghiệp, các tổ chức; đảm bảo kế thừa, phát triển Luật Đất đai cũ và các luật, quy định liên quan; đảm bảo tính hệ thống, liên thông, đồng bộ giữa Luật Đất đai (sửa đổi) với các luật liên quan.

Thủ tướng đề nghị nội dung luật phải dễ hiểu, dễ thực hiện, dễ giám sát, kiểm tra; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ vào quản lý đất đai, chống tham nhũng, tiêu cực; tiếp tục phân cấp phân quyền, phân bổ nguồn lực; chống cơ chế xin - cho; song phải có công cụ để tăng cường giám sát, kiểm tra, kịp thời phát hiện những vấn đề phát sinh để uốn nắn.

Ngoài ra, Thủ tướng cũng cho ý kiến cụ thể đối với những nội dung được quan tâm, có nhiều ý kiến.

Chẳng hạn đối với các trường hợp Nhà nước thu hồi đất, Thủ tướng đề nghị cần cụ thể hóa trong luật các tiêu chí, điều kiện đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất, tránh tình trạng lạm dụng các trường hợp phát triển kinh tế để thu hồi đất, gây bức xúc trong nhân dân, nhất là thu hồi cho dự án nhà ở thương mại.

Về mở rộng đối tượng được nhận chuyển nhượng đất lúa cho tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp, Thủ tướng cho rằng đây là một nội dung lớn, nhạy cảm, cần đánh giá kỹ tác động đối với quy định này…

Kiểm soát việc tiếp cận đất đai khu vực trọng yếu, nhạy cảm

Về trách nhiệm của chủ đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu, cụm công nghiệp phải dành một tỉ lệ diện tích đất để Nhà nước thực hiện các chính sách về đất đai, Thủ tướng thống nhất, việc quy định chủ đầu tư phải dành quỹ đất để UBND cấp tỉnh cho thuê đất đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các cơ sở di dời do ô nhiễm môi trường là cần thiết.

Tuy nhiên, cần giao quyền chủ động cho địa phương để xác định phương thức hỗ trợ đối tượng này phù hợp với thực tế của từng địa phương, đồng thời cần nghiên cứu quy định cụ thể về điều kiện, tiêu chí để các doanh nghiệp được tiếp cận quỹ đất này công khai, minh bạch, tránh cơ chế xin - cho.

Về cho phép chuyển nhượng, thế chấp “quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền hằng năm”, Thủ tướng chỉ rõ quy định này nhằm phát triển thị trường quyền sử dụng đất (QSDĐ), tăng thu ngân sách nhà nước, thúc đẩy các nhà đầu tư lựa chọn hình thức trả tiền thuê đất hằng năm phù hợp với quan điểm của Nghị quyết 18/2022 của Trung ương. Tuy nhiên, cần quy định chặt chẽ các điều kiện để tránh trường hợp nhà đầu tư chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính đất đai với Nhà nước mà lợi dụng chính sách này để thế chấp, chuyển nhượng thu lời.

Đối với cơ chế tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng QSDĐ để thực hiện dự án đô thị, nhà ở thương mại, Thủ tướng cho biết vấn đề này đã được nêu trong Nghị quyết 18/2022. Tuy nhiên, tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 18/2022 là chủ yếu thực hiện đấu giá QSDĐ, đấu thầu dự án có sử dụng đất. Đây là vấn đề phức tạp, nên tiếp tục đánh giá thêm tác động về các nội dung liên quan đến chính sách này.

Ngoài ra, đối với trường hợp dự án khu đô thị, dự án nhà ở thương mại vừa thuộc đối tượng thu hồi đất vừa thuộc đối tượng nhận chuyển nhượng thì cần có quy định cụ thể khi nào thực hiện thu hồi đất, khi nào thực hiện nhận chuyển nhượng.

Đối với nội dung về tiếp cận đất đai của tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, Thủ tướng yêu cầu bổ sung vào luật hiện hành quy định về hạn chế và kiểm soát được việc tiếp cận các khu vực trọng yếu, nhạy cảm về quốc phòng, an ninh. Đồng thời, cần cân nhắc bổ sung quy định người nước ngoài thuộc đối tượng được phép sở hữu nhà ở theo pháp luật về nhà ở thì được QSDĐ ở để có căn cứ cấp giấy chứng nhận QSDĐ và tài sản gắn liền với đất nhằm thống nhất với dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) về đối tượng được sở hữu nhà ở là người nước ngoài.

Về giao dịch thông qua sàn giao dịch bất động sản, Thủ tướng chỉ đạo quy định phải tránh tạo thêm trung gian, phát sinh chi phí, tác động tiêu cực đến quyền tài sản hợp pháp của người dân, đồng thời cần đẩy nhanh việc chuyển đổi số đối với giao dịch bất động sản để công khai, minh bạch các giao dịch, phục vụ cho công tác quản lý nhà nước, tạo thuận lợi cho người dân trong giao dịch nhà đất. Nội dung này cần quy định thống nhất với dự án Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) và dự án Luật Nhà ở (sửa đổi)...

CHÂN LUẬN