Tết ở trại giam phía Tây Hà Nội

Trong khuôn viên trại, ở khắp nơi, hoa đào, hoa cúc đã bắt đầu thắm sắc. Tường nhà, tường trại đã được quét vôi mới. Đường sá được quét dọn sạch sẽ, lát gạch mới khang trang. Băng-rôn, khẩu hiệu chúc mừng năm mới, mừng Đảng, mừng Xuân được giăng lên tung bay phấp phới…

Vừa bước chân vào đến nhà văn hóa phân trại 1, chúng tôi gặp một nhóm phạm nhân nam đang trang trí báo tường. Điều gây bất ngờ cho chúng tôi là trong số các “họa sĩ” đang say sưa ngồi vẽ bích báo kia lại có cả một phạm nhân người nước ngoài, nếu không được quản giáo giới thiệu thì có lẽ chúng tôi đã nhầm tưởng phạm nhân này là người Việt Nam bởi anh ta nói và viết tiếng Việt rất thành thạo. Tên anh ta là Thạo Xú, quê ở tỉnh Hủa Phăn (Lào).

Năm 2005, khi đang “ôm” lượng lớn ma túy từ Lào vượt biên sang Sơn La giao cho khách thì bị lực lượng Công an bắt quả tang, rồi bị xử án chung thân về tội mua bán trái phép chất ma túy. Vậy là vào trại từ năm 2005, tính đến nay Thạo Xú cũng đã 10 năm có lẻ thụ án tại đây và cũng là từng ấy năm đón Tết tại Trại giam Thanh Xuân này.

Nói về Tết cổ truyền Việt Nam, Thạo Xú hào hứng tâm sự, nếu không vào đây thụ án có lẽ anh ta sẽ không bao giờ biết phong tục đón Tết của người Việt thú vị ra sao. Anh nói, Lào cũng có Tết nhưng Tết của Lào khác lắm. Tết Lào không có bánh chưng, không có nem, có giò và cũng chẳng có hoa đào.

Đang vui chuyện, Thạo Xú chợt rưng rưng, giọng trầm lại, thoáng buồn khi được mấy phạm nhân cùng buồng hớn hở xách quà Tết vừa được người nhà gửi đến chia đều cho các bạn tù. Thạo Xú bảo vì gia cảnh nghèo, đường sá xa xôi nên 10 năm thụ án ở đây anh ta chưa một lần được gia đình thăm gặp.

Các phạm nhân say sưa trổ tài trang trí để kịp thi báo tường dịp Tết.

Càng gần ngày Tết, thấy các phạm nhân khác trong trại tíu tít được người thân tới thăm nom, gửi quà, Thạo Xú càng nhớ nhà da diết. Điều Thạo Xú mong mỏi nhất là cải tạo thật tốt để được hưởng khoan hồng, giảm thời gian thụ án, nhanh chóng trở về gặp vợ và 4 đứa con thơ.

Nói đến đây Thạo Xú chợt xòe 2 bàn tay rồi lẩm nhẩm, lúc vào đây thụ án 3 đứa con đầu đúng là còn thơ thật, đứa lớn nhất vừa tròn 10 tuổi nhưng giờ cũng đã ngoài 20, còn đứa út thì chắc tuổi của nó cũng đúng bằng số năm anh ta vào nhập trại. Thậm chí Thạo Xú còn tò mò không biết nó là con trai hay con gái, vì lúc Xú bị bắt, vợ anh ta đang chửa vượt mặt.

Nằm trong số những phạm nhân mới nhất vừa nhập trại giam Thanh Xuân được 3 ngày, Tết này là cái Tết đầu tiên Trần Thăng Long sẽ ăn Tết tại trại giam. Hỏi về cảm giác của Long khi Tết Nguyên đán đang cận kề, Long bùi ngùi chia sẻ: “Trước đây em chưa bao giờ hiểu được giá trị thực sự của tình thân gia đình vào ngày Tết, nhiều khi mải đàn đúm với lũ bạn, đi chơi bạt mạng thâu đêm suốt sáng, chả mấy khi nhớ đến thời khắc giao thừa. Nhưng khi vào đây, em mới biết thế nào là cảm giác nhớ Tết ở nhà và thèm được gặp người thân biết bao”.

Cũng vì thích đàn đúm đua đòi, bị bạn bè rủ rê nên Long bập vào ma túy đá, thế rồi Long bị bắt quả tang và bị xử 18 tháng tù khi đang “nhượng bớt” một phần ma túy của mình cho một đứa bạn. Tuy chưa một lần biết đón Tết ở trại giam ra sao nhưng nhìn không khí chuẩn bị tấp nập, khẩn trương của các cán bộ và phạm nhân trong trại mấy ngày này khiến Long dần vui lên, vơi bớt một phần nhớ nhà, nhớ người yêu.

Thậm chí, Long còn xung phong thử giọng, xin tham gia vào đội văn nghệ để biểu diễn đón Xuân. Long khoe, mới hôm qua vừa được gia đình và người yêu đến thăm, gửi quà. Long đã hứa với bố mẹ và người yêu sẽ cải tạo thật tốt để nhanh chóng được giảm án, tha tù rồi về làm đám cưới…

Ngày Tết, không chỉ phạm nhân mà những cán bộ trại giam cũng cùng chung một niềm khắc khoải, mong giây phút đoàn tụ gia đình. Đại tá Phan Trọng Hà, Phó Giám thị Trại giam Thanh Xuân chia sẻ, gần ba chục năm công tác tại Trại giam này, hầu như Tết nào anh cũng đón giao thừa tại trại. Dù quãng đường từ nhà tới trại giam chỉ chưa đầy chục cây số nhưng vì nhiệm vụ chung phải tạm gác lại niềm vui, hạnh phúc riêng”.

Cũng tương tự như chia sẻ của người Phó Giám thị trại giam này, trong câu chuyện với chúng tôi, Trung tá Phạm Bá Quỳnh, cán bộ Đội Giáo dục hồ sơ bảo rằng không hiếm những cái Tết nhà anh phải khóa cửa bỏ không. Đứa con lớn gửi về quê đón Tết cùng ông bà, còn đứa nhỏ mấy ngày Tết vẫn phải gửi nhà trẻ, chỉ vì cả hai vợ chồng cùng ở lại trực Trại, lo cho phạm nhân vui Tết, đón Xuân.

Thế mới biết để lo được cho phạm nhân ăn Tết chu đáo bao nhiêu thì các cán bộ, quản giáo trại giam đã phải bận rộn, vất vả đến nhường nào. Bởi ngoài việc lo cho đủ lương thực, thực phẩm, chăm lo cho phạm nhân vui Xuân thì còn phải đảm bảo tuyệt đối an toàn trong những ngày Tết. Vì thế mỗi dịp Tết đến, chỉ 1/3 số anh em cán bộ, chiến sĩ được nghỉ, còn lại đều phải ăn Tết muộn.

Nói về công tác chuẩn bị và chế độ của các phạm nhân vào dịp Tết, Đại tá Phan Trọng Hà cho hay: Do số phạm nhân đông nên để làm tốt công tác chuẩn bị Tết, trại đã phải lên kế hoạch từ trước đó 3 tháng.

Trong đó, Ban giám thị trại đã phân công cụ thể cho từng bộ phận của 3 phân trại trong việc chuẩn bị đón Tết cho phạm nhân như: chuẩn bị về lương thực, thực phẩm; phân công dọn dẹp vệ sinh, trang hoàng khu trại và hội trường theo nét văn hóa truyền thống của dân tộc; tập văn nghệ, luyện tập thể thao, tổ chức trò chơi đón Tết cũng như chuẩn bị chu đáo nơi đón tiếp các gia đình phạm nhân đến thăm gặp.

Trong những ngày Tết, đối với các phạm nhân vô gia cư, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn không có ai thăm nuôi, ngoài được hưởng chế độ chung như các phạm nhân khác, Ban giám thị sẽ quan tâm hơn, trực tiếp tới thăm chúc Tết, tặng thêm mỗi người ít bánh kẹo, gói trà nhằm chia sẻ, động viên.

Theo quy định chung, trong những ngày Tết, phạm nhân sẽ được ăn tiêu chuẩn gấp 5 lần ngày thường. Nghĩa là để có đủ lương thực, thực phẩm, bánh kẹo tới rau xanh trong 5 ngày Tết cho gần 3.000 phạm nhân, số lượng mỗi loại cần phải có đều lên tới vài tấn. Ngoài ra, cũng như mọi năm, song song với việc chuẩn bị cho phạm nhân đón Tết, cán bộ trại đã tổ chức bình chọn, xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tổ chức công bố quyết định giảm án, tha tù theo quy định.

Dịp Tết Bính Thân năm nay, Trại giam Thanh Xuân đã có 680 phạm nhân được giảm án, trong đó 113 phạm nhân có thành tích cải tạo tốt, được giảm hết án, tha tù trước thời hạn. Mới 3 ngày trước đây, các phạm nhân này đã được Ban Giám thị trại tổ chức liên hoan chia tay để kịp lên đường về quê đoàn tụ cùng gia đình vui Xuân, đón Tết.

Phạm Tâm