Tháo gỡ khó khăn trong giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài

Toàn cảnh Hội nghị sáng ngày 21/5.

Tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài đạt 8,58% kế hoạch

Phát biểu tại Hội nghị, ông Võ Hữu Hiển - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, việc hoàn thành giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2024 là nhiệm vụ quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội, đảm bảo đạt đươc các mục tiêu giải ngân của kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 và hoàn thành các chỉ tiêu quan trọng của giai đoạn trung hạn 2021-2025.

Thời gian qua, các bộ ngành, địa phương đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt để chỉ đạo cho công tác giải ngân như đôn đốc các chủ đầu tư đăng ký kế hoạch giải ngân theo tháng. Đồng thời, rà soát, kiện toàn các ban chỉ đạo để phân công các đồng chí lãnh đạo Bộ trực tiếp theo dõi, chỉ đạo công tác triển khai tại các dự án; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để chỉ đạo, xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc phát sinh, đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án.

Về phía Bộ Tài chính đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để hỗ trợ cho công tác giải ngân như tổ chức các cuộc làm việc với các bộ, ngành, địa phương, các chủ dự án của các dự án đang triển khai và qua đó cũng đã ghi nhận kịp thời các vướng mắc, khuyến nghị các giải pháp xử lý theo thẩm quyền; chỉ đạo rút ngắn thời gian thực hiện kiểm soát chi và giải quyết đơn rút vốn.

Theo báo cáo của các bộ, ngành trung ương và theo số liệu từ hệ thống TABMIS, tính đến hết ngày 15/05/2024 tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành đạt 8,58% kế hoạch vốn được giao. Trong đó 2 bộ, ngành có tỷ lệ giải ngân trên 10% (Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), 8 bộ, ngành chưa giải ngân kế hoạch vốn 2024. Dự kiến đến hết tháng 6/2024, tỷ lệ giải ngân của các bộ, ngành có thể đạt khoảng 15-17%, ở mức trung bình so với cùng kỳ các năm trong giai đoạn 2021-2023.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, tỷ lệ giải ngân chưa đạt như kỳ vọng xuất phát chủ yếu từ việc không có khối lượng hoàn thành để giải ngân do chậm triển khai các công tác sẵn sàng cho đầu tư (chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư, chưa hoàn tất ký kết hợp đồng tư vấn thiết kế, chậm trong khâu đấu thầu, ký kết hợp đồng, điều chỉnh thiết kế cơ sở, hồ sơ thiết kế kỹ thuật). Cùng với đó, dự án thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định vay; công tác kế hoạch vốn chưa bám sát tiến độ triển khai của các dự án...

Đại diện các bộ, ngành đã nêu những khó khăn, vướng mắc và đề xuất cụ thể tại Hội nghị.

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Tại Hội nghị, các bộ, ngành đã cùng thảo luận và xác định nguyên nhân giải ngân chậm, trong đó có thể kể đến một số nguyên nhân chính như: chậm giải phóng mặt bằng, chậm trong khâu đấu thầu, thiết kế kỹ thuật; dự án phải thực hiện thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, hiệp định vay; chậm nhận được ý kiến không phản đối của nhà tài trợ đối với các hồ sơ… Ngoài ra, trong các tháng đầu năm, một số bộ, ngành vẫn tập trung giải ngân kế hoạch vốn năm 2023 kéo dài.

Theo ông Nguyễn Thanh Tuấn - Giám đốc Ban Quản lý dự án World Bank (Đại học Quốc gia Hà Nội), hiện tại, đơn vị này đã phân bổ, nhập TABMIS xong dự toán vốn đầu tư công nước ngoài năm 2024; đơn vị (Ban Quản lý Dự án World Bank) đã nhận được nguồn vốn đầu tư công nước ngoài năm 2024 trên dịch vụ công là 645.770 triệu đồng.

Trong quá trình sử dụng nguồn vốn này, Đại học Quốc gia Hà Nội đang gặp một số khó khăn. Cụ thể, theo yêu cầu từ Nhà tài trợ, một số hoạt động sau cần lấy ý kiến “Không phản đối – NOL” từ Nhà tài trợ trước khi triển khai thực hiện như: Kế hoạch tổng thể dự án, Kế hoạch hàng năm, Sổ tay vận hành dự án, Kế hoạch đấu thầu đối với các gói thầu sử dụng vốn vay nước ngoài, Đề cương nhiệm vụ đối với các đơn vị tư vấn đấu thầu, Hồ sơ mời thầu và Kết quả lựa chọn nhà thầu trước khi ký kết hợp đồng đối với các gói thầu xem xét trước. Theo đó, thời gian triển khai các công việc này thường bị kéo dài do phải liên tục cập nhật, điều chỉnh trước khi Nhà tài trợ có Thư Không phản đối gửi tới các đơn vị.

Ngoài ra, trong công tác thanh toán cũng gặp khó khăn do dự án sử dụng các nguồn vốn khác nhau. Điều này khiến kiểm soát công tác thanh toán mất rất nhiều thời gian do hồ sơ thanh toán được thẩm định, kiểm soát tại Kho bạc Nhà nước và Bộ Tài chính trước khi gửi cho Nhà tài trợ thanh toán cho nhà thầu. Điều này dẫn đến việc chậm thanh toán vốn cho nhà thầu tại một số thời điểm như các dịp nghỉ lễ, Tết của Việt Nam và dịp nghỉ lễ Giáng sinh, Tết dương lịch của Nhà tài trợ, theo đó rủi ro kinh phí được cấp trong năm không được sử dụng hết rất dễ xảy ra, khả năng dự án bị hủy dự toán và không cấp lại cho năm tiếp theo là rất cao.

Ông Nguyễn Anh Dũng – Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Đầu tư (Bộ Giao thông Vận tải) cũng chia sẻ, Bộ này hiện chiếm lượng vốn ODA lớn nhất khi được giao 4.366 tỷ đồng vốn trong năm 2024. Khó khăn lớn nhất ảnh hưởng tới quá trình giải ngân liên quan đến vấn đề giải phóng mặt bằng. Điển hình như dự án kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc, vướng đi qua khu vực nhiều rừng, thủ tục chuyển đổi rừng mất tới 1,5 năm. Do đó, chi phí giải phóng mặt bằng thường bị tăng lên con số không nhỏ. Ngoài ra, cũng còn nhiều khó khăn liên quan đến cơ chế chính sách và việc tổ chức thực hiện dự án.

Để tháo gỡ tình trạng trên, Hội nghị đã thống nhất một số giải pháp như: Giám sát chặt chẽ tiến độ, tập trung triển khai thực hiện các dự án đã xong công tác chuẩn bị đầu tư; Rà soát để tập trung vốn cho các dự án có tiến độ giải ngân tốt hoặc cần đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành kịp thời hạn; khẩn trương xử lý vướng mắc giải phóng mặt bằng và các vướng mắc khác trong phạm vi thẩm quyền. Đối với các kiến nghị giải pháp vượt quá thẩm quyền xử lý của các bộ, ngành cần nhanh chóng tổng hợp, báo cáo lên cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết.

Thùy Linh