Thế giới tuần qua: Giáng sinh nhuốm màu đỏ tang thương

Vụ ám sát đại sứ Andrey Karlov

Ảnh: AP Photo/Burhan Ozbilici

Đại sứ Nga tại Thổ Nhĩ Kỳ, Andrey Karlov, bị ám sát hôm thứ hai (19/12) tại một sự kiện ở Ankara. Tay bắn, 22 tuổi, đã bị bắt giữ, là một cảnh sát chống bạo động của Ankara. Washington Post cho hay: Sau khi nổ súng, người này đã hét lên “thánh chiến vì Muhammad” và thêm “Đừng quên Aleppo! Đừng quên Syria!”

Aleppo được đề cập đến ở trên là thành phố đang chịu các công không kích từ Nga và chính quyền Bashar al-Assad ở Syria. Nhưng ông Assad và Nga biện minh cho hành động của mình là cuộc chiến chống khủng bố, và vụ ám sát đại sứ Nga dường như càng củng cố điều này.

Điều “khó xử” là, Thổ Nhĩ Kỳ có hỗ trợ cho một số nhóm phiến quân ở Syria (cùng với Mỹ và EU). Và Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tuyên bố bản thân là một nhà Hồi giáo chân chính.

Mối quan hệ Nga-Thổ trở nên căng thẳng trong vài năm qua, mặc dù cả hai nước đều nỗ lực sửa chữa. Câu hỏi đặt ra bây giờ là: Liệu lập trường chống “Hồi giáo” quan trọng hơn hay chống “phương Tây” có sức nặng hơn?

Nga sẽ không mạo hiểm chỉ trích Thổ Nhĩ Kỳ bởi còn NATO. Quả thực là ông Putin đã mô ta vụ ám sát như một cuộc tấn công vào mối quan hệ Nga-Thổ. Nhưng Foreign Policy cho rằng Nga vẫn có cách để “dằn mặt” Thổ Nhĩ Kỳ, điều được cho là sẽ tiếp tục gia tăng bất ổn toàn cầu.

Xem thêm:

Đại sứ Nga bị sỹ quan cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ hạ sát tại Ankara

Vì sao 3 bức ảnh chụp vụ ám sát, chỉ 1 bức gây bão truyền thông?

Syria: Quốc gia nguy hiểm nhất với nhà báo

Ai đã tấn công Berlin?

IS đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công vào chợ Giáng sinh ở Berlin hôm thứ hai (19/12) khiến 12 người thiệt mạng và 48 người bị thương. Tuy nhiên, người ta hoài nghi vì tổ chức này không có nhiều ảnh hưởng ở Đức để gây ra vụ việc như vậy. Và một điều quan trọng, các nhà điều tra vẫn chưa thực sự biết ai là hung thủ. Ban đầu, cảnh sát đã bắt giữ một người tị nạn 23 tuổi đến từ Pakistan. Nhưng họ đã phải thả ra sau đó do không có bằng chứng.

Đến thứ sáu (23/12), Anis Amri, người Tunisia, bị tình nghi là hung thủ, vốn nằm trong danh sách “nguy hiểm” nhiều tháng trước vụ tấn công, đã bị bắn chết trong cuộc đọ súng với cảnh sát ở Milan, Ý. Ngày hôm sau, một video thể hiện lòng trung thành của Amri với IS được tung lên mạng, tuyên bố sẽ “giết” những người “bắn phá các thành viên Hồi giáo”, dù không đề cập đến vụ tấn công hôm thứ hai.

Phe chủ nghĩa dân túy đã phản ứng ngay lập tức. Marine Le Pen, lãnh đạo cánh hữu Đảng Mặt trận Quốc gia Pháp, chỉ trích chính sách biên giới mở của Liên minh châu Âu là một “thảm họa an ninh”.

Thủ tướng Angela Markel chịu rất nhiều áp lực sau vụ tấn công. Ảnh: Reuters

Dù thế nào, đây cũng sẽ là một đòn giáng mạnh vào Thủ tướng Angela Markel, người đang có ý định tranh cử nhiệm kỳ tổng thống lần thứ tư. Thế giới đang đứng trước các thách thức: an ninh hay dân chủ - chấp nhận những người nhập cư, khi chính các tổ chức phi chính phủ cũng bị cáo buộc giúp đỡ kẻ buôn lậu người bằng cách bảo đảm luật pháp “khoan hồng”.

The Guardian nhận định: Kết quả của những vụ tấn công như thế này là rất rõ ràng, phe dân túy có thêm sức mạnh cổ súy, phe theo đuổi chủ nghĩa toàn cầu bị o ép, còn những con người “thật”, giống như anh chàng Pakistan tị nạn vô tội kia, thì bị bắt giữ như một cách điền vào chỗ trống xoa dịu các cơn phẫn nộ.

Xem thêm:

Nghi phạm gây ra vụ tấn công xe tải tại Đức đã bị bắn chết tại Ý

Xe tải đâm 59 người thương vong tại hội chợ Giáng Sinh tây Berlin

Nhà tư tưởng kinh tế… Trump

Carl Icahn. Ảnh: Adam Jeffery/CNBC/NBCU Photo Bank/Getty Images

Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đề cử Peter Navarro, người mà chuyên gia kinh tế Tyler Cowen gọi là “nhà kinh tế tư tưởng Trump”, ngồi vào ghế đứng đầu Hội đồng Thương mại Quốc gia mới được thành lập.

Trump còn đưa Carl Icahn, ông vua của “các nhà đầu tư hoạt động”, vào vai trò cố vấn về chính sách kinh tế và pháp lý. Nhưng Icahn sẽ không có bất kỳ vị trí chính thức nào trong Nhà Trắng của Trump. Điều này giúp ông ta vẫn thoải mái làm bất kỳ hoạt động tài chính nào trong chính những ngành có dấu ấn lời khuyên của Icahn.

Trong lúc này, Trump vẫn đang cố gắng luôn lách những luật “xung đột lợi ích” để “gột bớt” các mác doanh nhân một cách tối thiểu để phù hợp với chức danh tổng thống. Chuyển giao công ty cho các con, sang tên cổ phiếu cho người thân, mời gọi các nhà đầu tư vào ngồi trong ghế Nội các… và kế hoạch mới nhất: vận động hành lang thay đổi quy định “niềm tin ẩn” (blind trust) - tức là chuyển giao tài sản cho các con nắm giữ, cách làm thông thường của những doanh nhân “chuyển ngạch” - thành “niềm tin tùy ý” (discretionary trust), cho phép Trump và gia đình của mình tiếp tục kiếm tiền từ các khoản đầu tư trong khi đứng ở vị thế quyết định rót “ưu đãi” cho ai và cho cái gì.

Chưa hết, theo Center for Public Integrity, các con trai của Trump, Donald Jr. và Eric - những người được cho là sẽ điều hành công việc kinh doanh – đứng sau một tổ chức phi lợi nhuận hứa hẹn sẽ xếp lịch cho các nhà tài trợ gặp gỡ tổng thống đắc cử. Corey Lewandowski, cựu quản lý chiến dịch của Trump, mở công ty vận động mới trong cùng tòa nhà với trụ sở Trump's DC. Thật tình cờ , Donald Trump gần đây nói rằng ông không còn nghĩ khẩu hiệu “tháo nước khỏi đầm lầy” là “dễ thương” nữa.

“Tháo nước khỏi đầm lầy” (drain the swamp) là cụm từ ám chỉ tiêu diệt điều gì có hại, hoặc bất kỳ điều gì người ta căm ghét như tham nhũng hay lãng phí, tương tự như muốn tiêu diệt muỗi (nguồn cơn sốt rét) thì phải làm sạch nước tù đọng (đầm lầy) vậy. Chính vì thế, các chính trị gia đặc biệt thích “mang theo” cụm từ này khi đi tranh cử.

Đã có vaccine

Ảnh: AFP

Hôm thứ Năm (22/12), các nhà nghiên cứu tuyên bố đã xác định được một loại vaccine hiệu quả chống lại virus Ebola và đang được phát triển cho công chúng sử dụng rộng rãi.

Nghiên cứu về vaccine chống lại Ebola, được đăng trên Lancet, dựa trên một nghiên cứu đầy hứa hẹn trong năm 2015 với kết quả thậm chí còn đáng mong đợi hơn: Trong hơn 5.800 người được tiêm chủng ở Guinea và Sierra Leone, không một ai bị nhiễm bệnh.

Vaccine này có thể là một bước ngoặt trong việc ngăn ngừa một đợt bùng phát “chạy theo” dòng Ebola gần đây ở Tây Phi, khiến hơn 10.000 người thiệt mạng chỉ trong năm 2014.

Tất nhiên, tiến triển mới này mới là bước đầu tiên. Các tổ chức y tế thế giới vẫn còn đang chiến đấu để đặt tỷ lệ 100% tương tự như nhiều loại vaccine đã khắc phục được nhiều bệnh nguy hiểm khác.

Thực tế, dịch Ebola bùng phát năm 2014 đã buộc thế giới phải xem xét lại các nỗ lực tiêm chủng hiện có. Đó là bảo vệ các nhân viên y tế khỏi các bệnh dịch nguy hiểm khi đi vào vùng dịch chưa có vaccine hiệu quả.

Nhiều câu hỏi xung quanh vaccine Ebola vẫn chưa được giải đáp. Chẳng hạn, chúng ta vẫn chưa biết nó có tác dụng trong bao lâu, một vấn đề rất đáng quan tâm với một bệnh có thể tái phát thường xuyên.

Nguy hiểm là, dù ngành y tế đã phát triển mạnh mẽ, song dựa trên các thống kê 1980-2010, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng: ổ dịch đã trở nên phổ biến hơn trong những thập kỷ gần đây. Nhiều nguyên nhân châm ngòi cho các đợt bùng phát không phải là mới: kết nối nhiều, khí hậu ấm lên, nghèo đói và một nguyên nhân ít ai ngờ - đô thị hóa. Đáng lưu ý, những virus bùng phát gần đây cũng không mới. Người ta đã biết về Zika từ những năm 1940 và Ebola từ những năm 1970. Những virus này đã tiến hóa. Do đó, cần có vaccine cho cộng đồng càng nhanh càng tốt, và tốt hơn hết là các tác dụng vĩnh viễn.

Lục Kiếm