Thị trường ô tô bất ổn, người tiêu dùng thiệt thòi

- Thông tin Bộ Công Thương kiến nghị nâng thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ 83% hiện nay lên 91% đã gây sốc đối với thị trường ô tô và người tiêu dùng. Lý do mà Bộ Công Thương đưa xe ô tô nhập khẩu vào "tầm ngắm" tăng thuế là nhằm hạn chế hiện tượng tăng nhập siêu vào những tháng cuối năm 2009. Tuy đây mới chỉ là nội dung trong báo cáo Thủ tướng Chính phủ biện pháp kiềm chế nhập siêu, còn việc thuế nhập khẩu ô tô có tăng hay không vẫn chưa có quyết định cuối cùng, nhưng thông tin này đã gây sốc đối với thị trường ô tô và người tiêu dùng. Trong vòng 2 năm qua, thuế và phí với ô tô đã tăng liên tục. Nếu như tháng 10/2007, thuế suất thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc chỉ là 60%, thì đến tháng 3/2008, tăng lên đến 70%, sau đó một tháng lại tăng lên mức 83%. Tiếp theo, từ tháng 4/2009, mặt hàng ôtô lại phải chịu sự điều chỉnh của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, nhiều loại xe đã chịu mức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt từ 15% - 30%. Ngoài ra từ 1/7/2008 lệ phí trước bạ với mặt hàng ôtô cũng tăng từ 5% lên 10% và 12%. Khi thuế tăng giá xe cũng tăng liên tục và đến nay theo tính toán, một chiếc ôtô nhập khẩu giá 20.000USD, khi về đến VN và đến tay người tiêu dùng đã đội giá lên thành gần 50.000USD. Sau khi có kiến nghị tăng thuế nhập khẩu với ôtô nguyên chiếc lên 91% của Bộ Công Thương, thị trường ôtô đã có những ảnh hưởng. Theo ông Phan Văn Đạo, Phó Tổng giám đốc V Auto Culb 46C Láng Hạ (Hà Nội), mặc dù giá xe nhập khẩu vẫn giữ nguyên, nhưng dòng người kéo đến xem và mua và xe đã tăng đáng kể từ giữa tháng 9/2009 đến nay. Phần lớn các khách hàng đều tỏ ra lo lắng về việc thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc được kiến nghị tăng thêm 8% nữa. Không chỉ với xe nguyên chiếc nhập khẩu, người ta còn lo ngại sẽ có tác động dây chuyền khiến cho xe lắp ráp trong nước vốn đã cao giá có thể bị các cửa hàng đẩy cao hơn nữa. Tăng thuế nhập khẩu có hạn chế được nhập siêu? Câu trả lời là không. Các phân tích cho thấy nếu chỉ tăng mỗi thuế nhập khẩu với ôtô nguyên chiếc thì không thể hạn chế được tình trạng nhập siêu tăng cao. Khi giá tăng cao sẽ khiến cho một số người quay lưng lại với xe nhập khẩu, nhưng nhu cầu về ôtô thì vẫn còn và họ sẽ chuyển sang mua xe trong nước lắp ráp. Khi nhu cầu xe trong nước tăng thì các DN sẽ phải đẩy mạnh nhập khẩu bộ linh kiện về lắp ráp để đáp ứng nhu cầu. Hiện nay trên 90% bộ linh kiện ôtô Việt Nam phải nhập khẩu và khi số lượng bộ linh kiện nhập tăng lên thì sẽ làm cho kim ngạch nhập khẩu tăng và như vậy mục tiêu hạn chế tăng nhập siêu không thành công. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, lượng ô tô nhập khẩu nguyên chiếc thực tế về Việt Nam trong tháng 8/2009 là 7.300 chiếc, với kim ngạch nhập khẩu 107 triệu USD. Tính chung 8 tháng qua, các nhà nhập khẩu Việt Nam đã bỏ ra 632 triệu USD để nhập 39.600 chiếc ô tô cả mới và qua sử dụng về Việt Nam. Trong khi đó, tháng 8/2009 các DN ôtô đã bỏ ra 158 triệu USD để nhập khẩu linh kiện và phụ tùng ôtô, nâng tổng kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này 8 tháng năm 2009 lên 935 triệu USD. Như vậy nâng thuế nhập khẩu có thể làm giảm kim ngạch với xe nguyên chiếc nhưng rất có thế sẽ làm tăng kim ngạch nhập khẩu bộ linh kiện và đâu vẫn hoàn đấy. Vì vậy các ý kiến cho rằng kiến nghị nâng thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc để hạn chế nhập siêu là một ý tưởng tồi, nó thể hiện sự thiếu sáng suốt và luẩn quẩn không khác gì chuyện "đánh rắn giữa khúc". Không những thế các phân tích còn cho thấy nếu kiến nghị này thành hiện thực, nó có những tác động xấu tới thị trường ôtô trong nước. Điều dễ nhận thấy là khi thuế nhập khẩu với ôtô nguyên chiếc tăng sẽ làm cho giá xe tăng và khoảng cách giữa giá xe lắp ráp trong nước với xe nhập khẩu lại càng xa nhau. Xe nhập khẩu không còn là đối thủ cạnh tranh của xe trong nước, trong khi xe trong nước không đáp ứng đủ nhu cầu thì chắc chắn sẽ bị các đại lý "làm giá". Hiện nay xe trong nước đang cung không đủ cầu. Nhiều mẫu xe khách hàng phải chờ đợi tới 3-4 tháng mới có xe. Nhiều đại lý hợp thức hóa việc tăng giá xe bằng cách bắt khách hàng mua xe phải cam kết mua 1 bộ linh phụ kiện đi kèm nhưng không phải do chính hãng cung cấp mà do các đại lý này mua trên thị trường với giá "cắt cổ" khoảng 40- 50 triệu đồng. Nếu xe vẫn thiếu và không có nguồn xe nhập khẩu bổ sung với giá cả cạnh tranh thì nguy cơ dẫn đến rối loạn trên thị trường ôtô là khó tránh khỏi. Người tiêu dùng không được quan tâm Các nhà làm chính sách khi đưa ra một quyết sách nào cũng thường phải cân nhắc để có được sự hài hòa lợi ích từ nhiều phía: Nhà nước, DN và người tiêu dùng. Nhưng với kiến nghị nâng thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc lên 91% thì lợi ích của người tiêu dùng đã không được quan tâm. Một doanh nghiệp nhập khẩu ôtô cho biết, thị trường xe nhập có dấu hiệu dư thừa do lượng xe nhập về nhiều nên các đại lý đang có xu hướng cạnh tranh ngầm về giá. Điều này đồng nghĩa với người tiêu dùng trong nước có cơ hội được mua xe rẻ hơn. Song nếu tăng thuế vào thời điểm này, các đại lý sẽ chớp thời cơ làm giá và tình trạng “sốt” xe chắc chắn lại tái diễn. Qua tìm hiểu thị trường ôtô nhập khẩu tại Hà Nội những ngày đầu tháng 10/2009 cho thấy giá xe không tăng lên, nhưng cũng không giảm nữa. Trong tháng 8 vừa qua khách hàng mua một số mẫu xe nhập khẩu đã được giảm giá khoảng 500 USD/xe, nhưng sau khi thông tin kiến nghị tăng thuế nhập khẩu được tung ra và dòng người đổ về các Showroom ôtô ngày càng đông thì giá xe không giảm nữa. Không những thế, tại một số Showroom, người bán hàng đã lợi dụng cơ hội này tung những tin không chính xác cho rằng thuế nhập khẩu sắp tăng và giá xe sắp tới sẽ tăng làm nhiều người tiêu dùng lo lắng. Tuy mới chỉ là kiến nghị nhưng đã cho thấy có những dấu hiệu tác động tới thị trường. Một số nhà kinh doanh đang cố gắng tận dụng cơ hội này để trục lợi, còn người tiêu dùng phải chịu thiệt thòi. Trần Thủy