Thu phí BOT cầu Bến Thủy: Đúng lộ trình nhưng đã hợp lòng dân?

Cầu Bến Thủy, những “chiến tích” hào hùng

Tháng 3 năm 1986, Công ty Cầu cảng 473 (tên gọi Công ty cổ phần 473 lúc bấy giờ) được giao nhiệm vụ thi công cầu Bến Thủy I, cây cầu đầu tiên bắc qua sông Lam.

Người dân chặn xe, phản đối việc thu phí qua cầu Bến Thủy

Cầu Bến Thủy sẽ có ý nghĩa to lớn đối với giao thông vận tải trên toàn tuyến QL 1A, đặc biệt có ý nghĩa thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh cũng như các địa phương vùng Bắc Trung Bộ.

Sau khi hoàn thành, cầu Bến Thủy có vị thế vô cùng quan trọng, là tuyến giao thông huyết mạch, nhân tố tạo liên kết vùng, các mối quan hệ đa chiều, bền vững thúc đẩy các ngành, các địa phương khai thác và sử dụng hiệu quả các tiềm năng, tạo nên động lực thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội; đảm bảo an ninh, quốc phòng, cải thiện và nâng cao đời sống của nhân dân, mở rộng giao lưu quốc tế.

Trong xu thế hội nhập, phát triển kinh tế vùng, đồng thời giảm thiểu áp lực giao thông cho cây cầu Bến Thủy 1; ngày 14/3/2010, cầu Bến Thủy 2 được khởi công xây dựng nằm trên tuyến đường QL 1A bắc qua sông Lam (cách Cầu Bến Thủy 1) khoảng 800 về phía thượng lưu, phía Bắc cầu là địa bàn huyện Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An), phía Nam là huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh).

Cầu được thiết kế với 4 làn xe cơ giới, hai làn xe thô sơ, chiều dài 2.940 mét, bề rộng 25 mét với tổng mức đầu tưu 1.260 tỷ do Ban quản lý dự án 85 (Bộ GTVT) làm chủ đầu tư; Có 7 nhà thầu với 11 đơn vị tham gia thi công cầu Bến Thủy 2, đây đều là những thương hiệu có uy tín thuộc Tổng Công ty Xây dựng công trình Giao thông 4 (Cienco 4), Tổng Công ty Xây dựng công trình Giao thông 5, trong đó đáng chú ý như Công ty CP đường 471, 482, 419... Các công ty này đều thuộc Bộ GTVT, đóng tại TP. Vinh và Hà Nội.

Ngày 7/9/2012, Cầu Bến Thủy 2 chính thức được thông xe, góp phần giảm tải cho cầu Bến Thủy 1, hoàn thiện tuyến trách TP. Vinh thuộc tỉnh Nghệ An nối liền mạng lưới giao thông trên QL 1A đoạn qua hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh, đồng thời kết nối với QL 8B (tuyến đường TX Hồng Lĩnh lên Cửa khẩu Quốc tế Cầu treo, đảm bảo giao thông liên tục trên QL 1A ngay cả trong mùa mưa lũ.

Có hay không lợi ích nhóm?

Công văn của Văn phòng Chính phủ giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với các tỉnh Nghệ An,Hà Tĩnh rà soát các dự án BOT trên địa bàn và việc thu phí qua Cầu Bến Thủy.

Tháng 05/2003, Tổng Công ty xây dựng công trình Giao thông 4 (Cienco 4) khởi công tuyến tránh qua TP. Vinh (Nghệ An) với chiều dài 25 km, với tổng kinh phí đầu tư cho dự án là 378 tỷ đồng theo hình thức BOT (Xây dựng - Vận hành - Chuyển giao); tháng 01/2005, tuyến tránh đã được thông xe, giảm thiểu áp lực giao thông nặng nề tại TP. Vinh và vùng phụ cận.

Đến tháng 11/2012, Cienco 4 được giao đưa vào khai thác, sử dụng thêm Trạm thu phí phụ tuyến tránh TP. Vinh tại cầu Bến Thủy 2; vậy là 2 trạm thu phí đóng ở 2 cầu Bến Thủy 1 và cầu Bến Thủy 2 chỉ cách nhau vài trăm mét.

Sau một thời gian hoạt động, 2 trạm thu phí đã bị người dân hai đầu cầu Nghệ An và Hà Tĩnh phản ứng dữ dội khi cho rằng mức thu phí quá cao và không phù hợp.

Đỉnh điểm, đầu tháng 12/2016, tình trạng người dân huyện Nghi Xuân, TX Hồng Lĩnh (tỉnh Hà Tĩnh) và TP. Vinh (tỉnh Nghệ An) tập trung chặn xe tại trạm thu phí BOT Bến Thủy phản đối việc thu phí, khiến tình hình an toàn giao thông và an ninh trật tự không đảm bảo liên tục trong nhiều ngày liền.

Nhiều người dân ở tỉnh Hà Tĩnh cho biết không sử dụng đường mà nhà đầu tư làm nhưng vẫn phải nộp phí; đây không phải lần đầu tiên xảy ra sự việc tương tự tại trạm thu phí này.

Trước đó, ông Đặng Quốc Khánh - Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh đã nhiêu lần gửi văn bản kiến nghị, cũng như trong các cuộc họp với Bộ GTVT nêu ý kiến về việc cần thiết di dời và giảm giá vé hai trạm thu phí này cho phù hợp với mức thu nhập của người dân.

Những đề xuất này của Chủ tịch tỉnh Hà Tĩnh đã nhận được sự đồng tình và ủng hộ của nhân dân Nghệ An, Hà Tĩnh nói riêng và nhân dân cả nước nói chung.

Tuy nhiên, trước đề xuất hợp lý đó, trao đổi với PV, ông Lê Ngọc Hoa, nguyên Tổng giám đốc Tổng công ty Cienco 4 - hiện là phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An nói: “Nên hay không nên không phải là một câu trả lời mà được. Mà cái này Hà Tĩnh vớ vẩn, khi triển khai cả dự án này, phương án tài chính, vị trí đặt trạm thu phí, rồi tính toán lưu lượng các thứ là người ta đã làm việc với cả nhà đầu tư, nhà tín dụng và cả địa phương, cả Bộ Giao thông vận tải. Cái đó liên quan gì đến Hà Tĩnh đâu. Trạm thu phí đang nằm ở Nghệ An mà xe là xe cả nước đi qua chứ riêng xe huyện Nghi Xuân đâu” (Theo báo Pháp luật TP. HCM).

Trước phản ứng khá gay gắt của người dân địa phương, vào giữa tháng 12/2016, Cienco 4 - Chủ đầu tư dự án BOT cầu Bến Thủy đã quyết định giảm phí vé tháng cho người dân địa phương với mức 900.000 đồng/tháng cho xe dưới 12 chỗ, xe trọng tải dưới 2 tấn; 1,235 triệu đồng/tháng với xe từ 12 đến 30 chỗ, xe tải từ 2 đến 4 tấn như thời điểm đầu năm 2016, mức phí áp dụng với các vé mua từ tháng 12/2016.

Mới đây, ngày 23/12/2016, Văn phòng chính phủ đã có công văn hỏa tốc số 11206/VPCP-CN về việc đảm bảo an ninh trật tự và an toàn giao thông tại khu vực trạm thu phí cầu Bến Thủy, tỉnh Hà Tĩnh truyền đạt ý kiến chỉ đạo cả Phó thủ tướng Trương Hòa Bình giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với UBND các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và nhà đầu tư rà soát việc thực hiện các dự án nâng cấp, mở rộng QL 1 theo hình thức hợp đồng BOT đoạn qua địa bàn hai tỉnh; tính toán, điều chỉnh có mức thu phí phù hợp đối với người dân có hộ khẩu thường trú tại huyện Nghi Xuân và TX Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh khi có phương tiện ô tô đi qua trạm thu phí cầu Bến Thủy.

Chỉ đạo, kiểm tra, làm rõ nội dung kiến nghị của người dân về vị trí đặt trạm thu phú không phù hợp (người dân không tham gia trên các tuyến đường BOT nhưng vẫn phải trả phí cho nhà đầu tư); có hay không có dấu hiệu lợi ích nhóm giành ưu tiên cho nhà đầu tư không đúng quy định, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân (nếu có phải có biện pháp giải quyết, khắc phục ngay), báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 20 tháng 01 năm 2017.

UBND các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh phối hợp chặt chẽ với các đơn vị của Bộ GTVT và nhà đầu tư, tiếp nhận phản ánh của người dân, giải thích rõ việc thực hiện quy định của pháp luật về phí và lệ phí cũng như việc bổ sung công tác quản lý, khai thác, bảo tồn cầu Bến Thủy cũ vào hợp đồng BOT xây dựng tuyến tránh TP. Vinh và nâng cấp QL 1 đoạn cầu Bến Thủy 2; có biện pháp xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với những trường hợp cố tình gây rồi làm mất an ninh trật tự và an toàn giao thông trên địa bàn.

Việt Hòa