Tiết lộ nguyên nhân có thể gây ra những căn bệnh bí ẩn của Beethoven
Beethoven được cho đã bị nhiễm độc chì, điều này có thể góp phần gây ra những căn bệnh mà ông phải chịu đựng trong suốt cuộc đời, bao gồm cả bệnh điếc.
Một bản khắc hình nhà soạn nhạc người Đức Ludwig van Beethoven vào năm 1805. Nguồn: Getty Images.
Theo nghiên cứu mới, việc phát hiện hàm lượng chì cao trong những lọn tóc được xác thực của nhà soạn nhạc Ludwig van Beethoven cho thấy, ông đã bị nhiễm độc chì, điều này có thể góp phần gây ra những căn bệnh mà ông phải chịu đựng trong suốt cuộc đời, bao gồm cả bệnh điếc.
Ngoài việc mất thính lực, nhà soạn nhạc cổ điển nổi tiếng còn tái phát các vấn đề về đường tiêu hóa trong suốt cuộc đời, trải qua bệnh vàng da và phải đối mặt với bệnh gan nặng.
Người ta tin rằng Beethoven qua đời vì bệnh gan và thận ở tuổi 56. Nhưng quá trình tìm hiểu nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề sức khỏe của ông là một câu đố phức tạp hơn nhiều, một câu đố mà ngay cả chính Beethoven cũng hy vọng các bác sĩ có thể giải được.
Một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đã đặt ra mục tiêu gần 10 năm trước để thực hiện một phần mong muốn của Beethoven bằng cách nghiên cứu những lọn tóc của ông. Bằng cách sử dụng phân tích DNA, nhóm đã xác định cái nào thực sự thuộc về nhà soạn nhạc và cái nào là giả mạo, đồng thời giải trình tự bộ gen của Beethoven bằng cách phân tích các ổ khóa đã được xác thực của ông.
Các phát hiện được công bố trong một báo cáo tháng 3/2023 cho thấy, Beethoven có các yếu tố nguy cơ di truyền đáng kể đối với bệnh gan và nhiễm trùng viêm gan B trước khi qua đời. Nhưng kết quả không cung cấp bất kỳ hiểu biết sâu sắc nào về nguyên nhân cơ bản khiến ông bị điếc, bắt đầu từ những năm 20 tuổi hoặc các vấn đề về đường tiêu hóa của ông.
Bộ gen của Beethoven đã được công bố rộng rãi, mời các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới điều tra những câu hỏi còn sót lại về sức khỏe của ông.
Trong khi đó, các nhà khoa học tiếp tục xem xét những lọn tóc đã được xác thực của Beethoven bằng một chiếc lược răng thưa, đưa ra những hiểu biết đáng ngạc nhiên.
Ngoài nồng độ chì cao, những phát hiện mới nhất cho thấy, asen và thủy ngân vẫn còn bị mắc kẹt trong sợi tóc gần 200 năm của nhà soạn nhạc sau khi ông qua đời, theo một báo cáo mới được công bố hôm 6/5 trên tạp chí Hóa học lâm sàng. Những hiểu biết sâu sắc này có thể cung cấp những góc nhìn mới không chỉ để hiểu về căn bệnh mãn tính của Beethoven mà còn cả những sắc thái phức tạp trong cuộc đời của ông.
Chân dung Beethoven được vẽ bởi họa sĩ Joseph Karl Stieler năm 1820. Nguồn: The Guardian.
Những tiết lộ ban đầu
Ông Christian Reiter, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Pháp y tại Đại học Y Vienna, trước đây đã nghiên cứu Hiller Lock, một mẫu tóc dài được cho là của Beethoven. Ông là tác giả và xuất bản một bài báo năm 2007 sau khi xác định có hàm lượng chì cao trong tóc và cho rằng chì có thể đã góp phần khiến nhà soạn nhạc bị điếc và có khả năng dẫn đến cái chết của ông.
Ngược lại, nghiên cứu giải trình tự bộ gen năm 2023 đã phát hiện ra rằng Hiller Lock không thuộc về Beethoven và nó thực sự là mẫu tóc của một phụ nữ. Nhưng vào thời điểm đó, các nhà nghiên cứu chưa kiểm tra chì trên các mẫu tóc mới được xác thực của Beethoven.
Vì vậy, vẫn tồn tại câu hỏi: Beethoven có bị ngộ độc chì không?
Một nhóm nghiên cứu riêng biệt đã sử dụng hai phương pháp khác nhau để tìm kiếm bằng chứng về chì trong hai lọn tóc được xác thực của Beethoven: lọn tóc Bermann, ước tính đã bị cắt từ cuối năm 1820 đến tháng 3/1827, và lọn tóc Halm-Thayer, do Beethoven giao tận tay cho nghệ sĩ piano Anton Halm vào tháng 4/1826.
Ông William Meredith, học giả về Beethoven và đồng tác giả nghiên cứu của phân tích gen năm 2023 và nghiên cứu mới nhất, cho biết, vào thời Beethoven, việc mọi người thu thập và giữ những lọn tóc của người thân hoặc những người nổi tiếng là điều rất bình thường.
Nghiên cứu mới hơn đã phát hiện hàm lượng chì cực kỳ cao trong cả hai mẫu: gấp 64 lần mức dự kiến ở mẫu Bermann và gấp 95 lần mức dự kiến ở mẫu Halm-Thayer.
Tác giả chính của nghiên cứu Nader Rifai, giáo sư tại Trường Y Harvard và giám đốc hóa học lâm sàng tại Bệnh viện Nhi Boston cho biết: “Những mức độ này được coi là ngộ độc chì. Nếu bạn bước vào bất kỳ phòng cấp cứu nào ở Mỹ với mức độ chì như thế này, bạn sẽ được nhập viện ngay lập tức”.
Các tác giả nghiên cứu cho biết, hàm lượng chì tăng cao như được phát hiện trong tóc của Beethoven “thường liên quan đến các bệnh về đường tiêu hóa và thận cũng như chứng giảm thính lực nhưng không được coi là cao đến mức là nguyên nhân duy nhất gây tử vong. Bởi vì các nhà nghiên cứu không có mẫu tóc từ thời Beethoven còn sống nên không thể hiểu được ngộ độc chì bắt đầu từ khi nào”, ông Meredith nói.
Các tác giả nghiên cứu không tin rằng, ngộ độc chì là nguyên nhân duy nhất gây ra cái chết hoặc chứng điếc của Beethoven. Tuy nhiên, ông Rifai cho biết, Beethoven đã trải qua các triệu chứng nhiễm độc chì trong suốt cuộc đời, bao gồm mất thính lực, chuột rút và bất thường ở thận. Theo nghiên cứu, cả hai mẫu tốc đều chứa hàm lượng asen và thủy ngân tăng cao, gấp khoảng 13 đến 14 lần so với dự kiến.
Ông Rifai cho biết, ông đã thấy mức độ chì tương đương khi tiến hành nghiên cứu tại hai ngôi làng ở Ecuador, nơi nghề buôn bán chính là tráng men gạch bằng chì từ pin. Ông cho biết, dân làng bị chậm phát triển trí tuệ, mất thính lực và các bất thường về huyết học, những vấn đề thường gặp trong ngộ độc chì.
Quá trình tiếp xúc với chì trong cuộc đời của Beethoven
Giáo sư Rifai cho biết, hiện tại, chưa có hiểu biết về lượng chì trung bình trong cơ thể những người như Beethoven, sống ở Vienna trong thế kỷ 19.
Nhưng làm thế nào mà Beethoven lại có nhiều chì, cũng như asen và thủy ngân trong cơ thể đến vậy? Theo Giáo sư Rifai, các chất này có thể đã tích lũy qua nhiều thập kỷ trong cuộc đời của nhà soạn nhạc thông qua đồ ăn và đồ uống.
Beethoven được biết đến là người thích rượu vang, đôi khi uống một chai mỗi ngày và đó là những chai rượu có nồng độ đậm đặc. Rifai cho biết, một thực tế phổ biến đã có từ ít nhất 2.000 năm trước, việc tạo ra rượu vang liên quan đến việc thêm chì axetat làm chất làm ngọt và chất bảo quản. Vào thời điểm đó, chì cũng được sử dụng trong sản xuất thủy tinh để làm cho đồ thủy tinh có vẻ ngoài trong suốt và hấp dẫn hơn.
Giáo sự Rifai cho biết thêm, Beethoven cũng thích ăn cá, và vào thời điểm đó, sông Danube là một nguồn xả thải công nghiệp lớn, có nghĩa là cá được đánh bắt trên con song này có thể chứa arsenic và thủy ngân.
Báo cáo đánh dấu lần đầu tiên mức độ chì được thiết lập cho Beethoven và chỉ ra một nguyên nhân khác có thể gây ra bệnh suy thận của ông trong những tháng trước khi ông qua đời và bệnh suy gan mà ông trải qua vào cuối đời, ông Meredith nói và cho biết, ngộ độc chì dường như là yếu tố thứ tư góp phần gây ra bệnh suy gan của Beethoven, ngoài các gen khiến ông mắc bệnh gan, nhiễm trùng viêm gan B và thói quen uống rượu.
Nhà soạn nhạc đã viết một lá thư cho các anh trai của mình vào năm 1802, yêu cầu bác sĩ Johann Adam Schmidt xác định và chia sẻ bản chất căn bệnh của ông sau khi ông qua đời. Bức thư được gọi là Di chúc Heiligenstadt.
Nhưng những tài liệu được lưu giữ bởi bác sĩ Schmidt, người đã không may chết trước Beethoven 18 năm, đã bị thất lạc.
Trong bức thư năm 1802 gửi cho các anh trai của mình, Beethoven thừa nhận ông cảm thấy vô vọng như thế nào khi bản thân là một nhà soạn nhạc nhưng phải vật lộn với chứng mất thính lực, nhưng công việc đã giúp ông không tự kết liễu đời mình. Ông không muốn rời đi trước khi tạo ra tất cả các tác phẩm mà ông cảm thấy muốn sáng tác.
“Trong cuộc đời của Beethoven, có một mối liên hệ giữa nỗi đau khổ của ông và âm nhạc”, ông Meredith nói.
Ngày 7/5 đánh dấu kỷ niệm 200 năm buổi biểu diễn đầu tiên Bản giao hưởng số 9 nổi tiếng của Beethoven, phần lớn được coi là tác phẩm vĩ đại nhất và là bản giao hưởng cuối cùng của ông. Bị điếc hoàn toàn vào thời điểm đó, Beethoven đang ở trên sân khấu với tư cách là một trong những nhạc trưởng, nhưng dàn nhạc được hướng dẫn theo sự chỉ huy của người bạn của Beethoven, người cũng có mặt trên sân khấu. Buổi hòa nhạc đánh dấu một trong những khoảnh khắc thăng hoa nhất trong cuộc đời Beethoven.
